Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Bài 18: Văn bản Sông nước Cà Mau - Năm học 2015-2016 - Đinh Thị Kim Yến

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Bài 18: Văn bản Sông nước Cà Mau - Năm học 2015-2016 - Đinh Thị Kim Yến

1. Giáo viên: Đinh Thị Kim Yến
2. “ Đẹp vô cùng tổ quốc ta ơi !” Thật vậy, đất nước ta đâu cũng đẹp, đó là niềm tự hào của nhân dân ta. Rất nhiều nhà văn, nhà thơ đã viết nên những áng văn, những vần thơ đầy tự hào về đất nước như Nguyễn Tuân, Tô Hoài. Hôm nay, ta sẽ tìm hiểu vùng cực Nam của đất nước qua ngoài bút của Đoàn Giỏi. Bài 18 Văn bản: (Trích “Đất rừng phương Nam” của Đoàn Giỏi)
3. Giới thiệu vài nét về nhà văn Đoàn Giỏi - Đoàn Giỏi (1925-1989), bút danh Nguyễn Hoài – Nguyễn Phú Lễ, Huyền Tư - Quê ở Châu Thành, Tiền Giang. - Đề tài sáng tác: Viết về thiên nhiên, cuộc sống và con người Nam Bộ. -Những tác phẩm chính: + Người Nam thà chết không hàng (1947); Kí (1948); + Chiến sỹ Tháp Mười (1949); + Cá bống mú (1956); + Đất rừng Phương Nam (1957).
4. Qua bøc tranh vÒ thiªn nhiªn vµ con ng­êi vïng s«ng n­íc Cµ Mau,em cã nhËn xÐt g× vÒ t×nh c¶m cña nhµ v¨n? HS :T¸c gi¶ lµ ng­êi am hiÓu cuéc sèng n¬i ®©y, cã tÊm lßng g¾n bã víi m¶nh ®Êt nµy. Truyện “Đất rừng phương Nam” Được chuyển thể thành bộ phim “Đất phương Nam”
5. Văn bản: (Đoàn Giỏi) Mái giầm Cây mái giầm
6. Văn bản: (Đoàn Giỏi) Cây đước Đèn măng-sông
7. Văn bản: (Đoàn Giỏi) Thuyền chài Thuyền lưới
8. Bài văn miêu tả cảnh gì? Theo trình tự như thế nào? Þ Bài văn miêu tả cảnh sông nước ở Cà Mau. Þ Trình tự miêu tả: đi từ ấn tượng chung về cảnh thiên nhiên -> miêu tả chi tiết cảnh kênh rạch, sông ngòi và cảnh vật 2 bên bờ - > cuối cùng là cảnh chợ Năm Căn. Dựa và trình tự đó, em hãy tìm bố cục của bài văn? => Chia làm 3 phần: - Phần 1: Từ đầu-> “một màu xanh đơn điệu”: ấn tượng chung về toàn cảnh sông nước Cà Mau - Phần 2: Tiếp theo-> “khói sóng ban mai”: Cảnh sông ngòi, kênh rạch vùng đất Cà Mau, nổi bật là hình ảnh con sông Năm Căn - Phần 3: còn lại: Cảnh chợ Năm Căn.
9. Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện. Trên thì trời xanh, dưới thì nước xanh, chung quanh mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá. Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bốn mùa , cùng tiếng sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm không ngớt vọng về trong hơi gió muối – thứ âm thanh đơn điệu triền miên ấy ru ngủ thính giác, càng làm mòn mỏi và đuối dần đi tác dụng phân biệt của thị giác con người trước cái quang cảnh chỉ lặng lẽ một màu xanh đơn điệu.
10. Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện. Trên thì trời xanh, dưới thì nước xanh, chung quanh mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá. Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bốn mùa , cùng tiếng sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm không ngớt vọng về trong hơi gió muối – thứ âm thanh đơn điệu triền miên ấy ru ngủ thính giác, càng làm mòn mỏi và đuối dần đi tác dụng phân biệt của thị giác con người trước cái quang cảnh chỉ lặng lẽ một màu xanh đơn điệu.
11. - Rạch Mái Giầm: vì hai bên bờ rạch mọc toàn những cây mái giầm cọng tròn xốp nhẹ , trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình chiêc bơi chèo nhỏ. -Kênh Bọ Mắt: vì ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nối mẩn đỏ tấy lên. -Kênh Ba Khía: vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây ( ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon. ) -Xã Năm Căn: ngày xưa trên bờ sông chỉ độc có một cái lán năm gian của những người tới đốn củi hầm than dựng nên. - Cà Mau: là nói trại đi theo chữ tức khơ mâu, tiếng Miên nghĩa là “ nước đen “
12. Đọc đoạn văn: Đoạn văn miêu tả hình ảnh “Thuyền chúng tôi chèo thoát qua gì? kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa => Miêu tả dòng sông Năm Lớn, xuôi về Năm Căn. Dòng sông Căn và rừng đước. Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi, nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái rụng, ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng Hình ảnh con sông Năm lên lớp kia, ôm lấy dòng sông, đắp Căn và rừng đước được từng bậc màu xanh lá mạ, màu xanh miêu tả theo trình tự nào? rêu, màu xanh chai lọ, lòa nhòa ẩn => Từ gần (dòng sông) đến hiện trong sương mù và khói sóng xa (rừng đước) ban mai”
13. “Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi, nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái rụng, ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia, ôm lấy dòng sông, đắp từng bậc màu xanh lá mạ, màu xanh rêu, màu xanh chai lọ, lòa nhòa ẩn hiện trong sương mù và khói sóng ban mai”
14. Thảo luận nhóm(5 phút) Thời gian: 5 phút - Hình thức: trình bày ra phiếu học tập Câu hỏi: Đọc đoạn văn 3 và trả lời câu hỏi - Nhóm 1,2,3: Tìm biện pháp nghệ thuật miêu tả dòng sông Năm Căn và rừng đước. Nêu tác dụng của nghệ thuật đó. - Nhóm 4,5,6: Có nhận xét cho rằng cách sử dụng tính từ chỉ màu sắc của rừng đước và các động từ chỉ hoạt động của con thuyền rất tinh tế và chính xác. Hãy tìm và làm rõ ý kiến trên.
15. “Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi, nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái rụng, ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia, ôm lấy dòng sông, đắp từng bậc màu xanh lá mạ, màu xanh rêu, màu xanh chai lọ, lòa nhòa ẩn hiện trong sương mù và khói sóng ban mai” - Biện pháp nghệ thuật: So sánh miêu tả con sông Năm Căn và rừng đước thật hùng vĩ , rộng lớn và đầy sức sống. - Những tính từ miêu tả màu sắc diễn tả màu xanh ở 3 mức độ khác nhau, miêu tả các lớp cây đước từ non đến già tiếp nối nhau - Các động từ miêu tả chính xác hoạt động của con thuyền trong từng khung cảnh.
16. - Trù phú, đông vui: + Hµng ho¸ phong phó, thuyÒn bÌ san s¸t, những ®èng gç cao nh­nói , những bÕn vËn hµ nhén nhÞp däc dµi theo s«ng, những ng«i nhµ bÌ ban ®ªm ¸nh ®Ìn măng-s«ng chiÕu rùc trªn mÆt n­íc. - Đéc ®¸o + Chî chñ yÕu häp ngay trªn s«ng n­íc víi những nhµ bÌ nh­ những khu phè næi vµ những con thuyÒn b¸n hµng len lái mäi n¬i, cã thÓ mua mäi thø mµ kh«ng cÇn b­íc ra khái thuyÒn. +Sù ®a d¹ng vÒ mµu s¾c, trang phôc, tiÕng nãi cña ng­êi b¸n hµng thuéc nhiÒu d©n téc : Ng­êi Hoa, ng­êi Miªn, Chµ Ch©u Giang
17. Sông nước Cà Mau Ấn tượng ban đầu về Cảnh sông ngòi, Cảnh chợ toàn cảnh kênh rạch Năm Căn Cách đặt Cảnh dòng tên sông sông Năm ngòi, kênh Căn, rừng rạch đước
18. Luyện tập Viết một đoạn văn ngắn( 4-6 câu) nêu ấn tượng thú vị nhất của em về vùng đất Cà Mau. ( Gợi ý: Em có thể chọn một vài điều thích thú nhất. Khi viết em thể hiện cảm xúc, tình cảm và ước mơ của bản thân em được gợi ra khi học văn bản Sông nước Cà Mau.)
19. Viết đoạn văn trình bày cảm nhận của em về vùng Cà Mau: Sau khi học xong văn bản “Sông nước Cà Mau”, một đoạn trích từ tác phẩm “Đất rừng phương Nam” của Đoàn Giỏi, em nhận thấy rằng đất mũi Cà Mau có vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ và đầy sức sống hoang dã. Đọc đoạn văn này, em có cảm tưởng như được nhìn thấy các kênh rạch chằng chịt như mạng nhện để rồi đổ ra sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn. Cả một không gian rộng lớn được bao phủ bởi một màu xanh bất tận: trên thì trời xanh, dưới thì nước xanh, chung quanh cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá. Em như nghe thấy tiếng rì rào bất tận của những khu rừng đước bạt ngàn. Em như được hòa vào không khí đông vui, tấp nập của chợ Năm Căn trù phú và độc đáo. Đất mũi Cà Mau như hiện ra trước mắt em đẹp như một bức tranh. Mong rằng có một dịp nào đó em thực sự đặt chân lên miền đất “Mũi” của Tổ quốc
20. Giới thiệu về một con sông ở quê em: Trên đường ra Bắc vào Nam, đến Phú Yên, du khách sẽ ngỡ ngàng với vẻ đẹp vừa cổ kính vừa bình yên của dòng sông Ba và núi Nhạn- những hình ảnh thân thương đã trở thành biểu tượng của thành phố bên bờ biển xanh. Sông Ba bắt nguồn từ dãy Trường Sơn hùng vĩ, chảy theo hướng tây bắc- đông nam và đổ ra biển Đông qua cửa sông Đà Diễn. Trải qua hành trình hơn 370km, sông Ba bồi đắp phù sa cho đồng bằng Tuy Hòa. Ngồi trên thuyền xuôi dòng sông Ba, du khách sẽ cảm nhận được sự trù phú của những vùng quê Phú Yên. Sông chảy qua những rẫy mía nương ngô của các dân tộc ít người ở miền núi Sơn Hòa. Sông êm ả trôi qua những cánh đồng lúa xanh tươi, bát ngát của huyện Phú Hòa. Và sông rì rào tưới mát cho làng hoa Bình Ngọc của thành phố Tuy Hòa Dù đi đâu, về đâu, người dân Phú Yên luôn tự hào về sông Ba, núi Nhạn, biểu tượng của quê hương