Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 101: Hoán dụ - Năm học 2018-2019 - Phùng Thị Hồng Thanh

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 101: Hoán dụ - Năm học 2018-2019 - Phùng Thị Hồng Thanh

1. Giáo viên: Phùng Thị Hồng Thanh
2. Thế nào là ẩn dụ? Nêu tác dụng của ẩn dụ? Trả lời Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
3. Áo nâu liền với áo xanh Nông thôn cùng với thị thành đứng lên. (Tố Hữu) Các từ ngữ in đậm trong câu - Áo nâu người nông dân thơ chỉ ai? - Áo xanh người công nhân - Nông thôn những người sống ở nông thôn - Thị thành những người sống ở thị thành Giữa áo nâu, áo xanh, nông thôn, thị thành với sự vật được chỉ có mối quan hệ như thế nào?
4. - Áo nâu người nông dân - Áo xanh người công nhân nhânnhân những - Nông thôn - Thị người sống thành ở nông thôn
5. Hãy so sánh cách diễn đạt ở 2 ví dụ sau, cách diễn đạt nào hay hơn? Vì sao? Ví dụ 1: Áo nâu liền với áo xanh Nông thôn cùng với thị thành đứng lên. Ví dụ 2: Tất cả nông dân ở nông thôn và công nhân ở thị thành đứng lên. -> Ví dụ 1 hay hơn vì có giá trị biểu cảm. Vì sao cũng cùng một -> Dùng biện pháp hoán dụ. nội dung mà ví dụ 1 lại có giá trị biểu cảm? Nêu tác dụng của biện pháp hoán dụ ?
6. Em hãy cho biết thế nào là hoán dụ và nêu tác dụng của nó? Ghi nhớ: Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
7. Áo nâu liền với áo xanh Nông thôn cùng với thị thành đứng lên Áo nâu -> Người nông dân Áo xanh -> Người công nhân Dấu hiệu Sự vật của sự vật Nông thôn - > những người sống ở nông thôn Thị thành - > những người sống ở thị thành Vật chứa Vật bị chứa đựng đựng Tìm mối quan hệ giữa chúng?
8. Bàn tay ta làm nên tất cả Có sức người sỏi đá cũng thành cơm. (Hoàng Trung Thông) Bàn tay ta chỉ ai? Bàn tay ta người lao động Bộ phận Toàn thể Giữa bàn tay ta và người lao động, từ nào chỉ bộ phận? từ nào chỉ toàn thể?
9. Từ những ví dụ đã phân tích ở phần I và phần II, hãy liệt kê một số kiểu quan hệ thường được sử dụng để tạo ra phép hoán dụ ?
10. Bài tập 1: Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì? a) Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể. ( Hồ Chí Minh) b) Vì lợi ích mười năm phải trồng cây, Vì lợi ích trăm năm phải trồng người. ( Hồ Chí Minh)
11. Trả lời a) Làng xóm Người nông dân Vật chứa đựng Vật bị chứa đựng b) mười năm Thời gian trước mắt trăm năm Thời gian lâu dài Cụ thể Trừu tượng => Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng
12. Bài tập 3: Xác định các biện pháp tu từ trong câu thơ sau? Các biện pháp tu từ Câu Nội dung So Ẩn Nhân Hoán sánh dụ hóa dụ 1 Núi cao chi lắm núi ơi Núi che mặt trời chẳng thấy người thương! x ( Ca dao ) 2 Thuyền về có nhớ bến chăng Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền. x ( Ca dao ) 3 Đầu xanh có tội tình gì x Má hồng đến quá nửa thì chưa phôi ( Nguyễn Du ) 4 Trẻ em như búp trên cành x Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan ( Hồ Chí Minh )
13. Bài tập 4: Em hãy viết một đoạn văn ngắn ( 4 - 5 câu ) chủ đề tự chọn có sử dụng biện pháp hoán dụ
14. Củng cố: - Thế nào là hoán dụ? Nêu các kiểu hoán dụ thường gặp? Dặn dò - Học thuộc lòng 2 ghi nhớ SGK trang 82, 83. - Thực hành đặt câu có 4 kiểu hoán dụ. - Viết đoạn văn tả một người thân có dùng hoán dụ. - Chuẩn bị bài : + Tập làm thơ 4 chữ. + Làm 5 yêu cầu ở phần I trang 84, 85. + Trước khi làm bài tập, chú ý xem kĩ phần đọc thêm về thơ bốn chữ, sau bài "Lượm" (bài 24 trang 77)