Giáo án Lịch sử Lớp 10 - Bài 19: Những cuộc chiến đấu chống ngoại xâm ở các thế kỷ X - XV - Trường THPT Thái Phiên

Nội dung text: Giáo án Lịch sử Lớp 10 - Bài 19: Những cuộc chiến đấu chống ngoại xâm ở các thế kỷ X - XV - Trường THPT Thái Phiên

1. Giáo án giảng dạy Bài 19 Lịch sử 10 BÀI 19 NHỮNG CUỘC CHIẾN ĐẤU CHỐNG NGOẠI XÂM Ở CÁC THẾ KỶ X – XV I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Về kiến thức - Gần 6 thế kỷ đầu thời kỳ độc lập, nhân dân Việt Nam phải liên tiếp tổ chức những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, bảo vệ Tổ quốc. - Với tinh thần dũng cảm, truyền thống yêu nước ngày càng sâu đậm, nhân dân ta đã chủ động sáng tạo, vượt qua mọi thách thức khó khăn đánh lại các cuộc xâm lược. - Trong sự nghiệp chống ngoại xâm vĩ đại đó, không chỉ nổi lên những trận quyết chiến đầy sáng tạo mà còn xuất hiện các nhà chỉ huy quân sự tài năng. 2. Về tư tưởng, tình cảm - Giáo dục lòng yêu nước, ý thức bảo vệ nền độc lập và thống nhất của Tổ quốc. - Bồi dưỡng ý thức đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau giữa các dân tộc. - Bồi dưỡng niềm tự hào dân tộc vai trò lòng biết ơn với các thế hệ tổ tiên, các anh hùng dân tộc đã chiến đấu quên mình vì Tổ quốc. 3. Về kỹ năng - Rèn luyện kỹ năng sử dụng bản đồ trong học tập, tích cực bồi dưỡng kĩ năng phân tích, tổng hợp. II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC - Bản đồ lịch sử Việt Nam có ghi các địa danh liên quan. - Một số tranh ảnh về chiến trận hay về các anh hùng dân tộc. - Một số đoạn trích, thơ văn III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC Trong những thế kỷ đầu độc lập, xây dựng đất nước, nhân dân ta vẫn phải tiếp tục tiến hành các cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm và đã làm nên biết bao chiến thắng huy hoàng giữ vững nền độc lập dân tộc. Chúng ta tìm hiểu bài 19 để cùng nhau ôn lại những chiến thắng huy hoàng ấy. Kiến thức cơ bản I. CÁC CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG 1. Kháng chiến chống Tống thời tiền Lê - 980, nhân lúc triều đình nhà Đinh gặp khó khăn, vua Tống cử quân xâm lược nước ta. - Thái hậu họ Dương và triều đình nhà Đinh tôn Lê Hoàn làm vua, lãnh đạo kháng chiến. THPT Thái Phiên1
2. Giáo án giảng dạy Bài 19 Lịch sử 10 - 981, quân Tống tiến vào nước ta. - Nhân dân Đại Việt anh dũng, đã bắt được nhiều tướng giặc, quân Tống rút lui. => Đất nước được độc lập. 2. Kháng chiến chống Tống thời Lý (1075 - 1077) - Thập kỷ 70 của thế kỷ XI, nhà Tống âm mưu xâm lược Đại Việt nhằm giải quyết những khó khăn trong nước. - Nhà Lý tổ chức kháng chiến: + Giai đoạn 1: Lý Thường Kiệt thực hiện chiến lược "tiên phát chế nhân" đem quân đánh trước chặn thế mạnh của giặc. - Năm 1075, Quân triều đình cùng các dân tộc miền núi đánh sang đất Tống, Châu Khâm, Châu Liên, Ung Châu, sau đó rút về phòng thủ. + Giai đoạn 2: Chủ động lui về phòng thủ đợi giặc. - Năm 1077, 30 vạn quân Tống sang xâm lược Đại Việt. Nhân dân ta đã xây dựng phòng tuyến sông Như Nguyệt và đánh tan quân xâm lược. => Nền độc lập được giữ vững. II. KHÁNG CHIẾN CHỐNG MÔNG - NGUYÊN THỜI TRẦN (THẾ KỶ XIII) - 1258 – 1288, quân Mông - Nguyên 3 lần xâm lược nước ta. Giặc rất mạnh và hung bạo. - Các vua Trần cùng nhà quân sự Trần Quốc Tuấn đã lãnh đạo nhân dân cả nước quyết tâm đánh giặc giữ nước. - Những thắng lợi tiêu biểu: Đông Bộ Đầu, Hàm Tử, Chương Dương, Vạn Kiếp, Bạch Đằng. - Nguyên nhân thắng lợi: + Nhà Trần có vua hiền, tướng tài, triều đình đoàn kết. + Nhân dân đoàn kết xung quanh triều đình kháng chiến. => Chiến thắng oanh liệt của quân dân Đại Việt, bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc. III. PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MINH VÀ KHỞI NGHĨA LAM SƠN - 1407, cuộc kháng chiến chống quân Minh của nhà Hồ thất bại, nước ta rơi vào ách thống trị của nhà Minh. - Năm 1418: Khởi nghĩa Lam Sơn bùng nổ do Lê Lợi, Nguyễn Trãi lãnh đạo. - Thắng lợi tiêu biểu: + Cuộc khởi nghĩa bắt đầu từ Lam Sơn (Thanh Hóa) được sự hưởng ứng của nhân dân. + Chiến thắng Tốt Động, đẩy quân Minh vào thế bị động. THPT Thái Phiên2
3. Giáo án giảng dạy Bài 19 Lịch sử 10 + Chiến thắng Chi Lăng - Xương Giang đập tan 10 vạn quân cứu viện khiến giặc cùng quẫn tháo chạy về nước. - Đặc điểm: + Từ một cuộc khởi nghĩa ở địa phương phát triển thành cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. + Tư tưởng nhân nghĩa được đề cao. + Có đại bản doanh, căn cứ địa. MỘT SỐ CÂU TRẮC NGHIỆM THAM KHẢO BÀI 19: NHỮNG CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG NGOẠI XÂM Ở CÁC THẾ KỈ X-XV Câu 1. Liên hệ kiến thức đã học, hãy cho biết ý nghĩa quan trọng nhất của chiến thắng Bạch Đằng năm 938? A. Đánh tan quân Nam Hán, làm nên chiến thắng thủy chiến lẫy lừng B. Đập tan mọi ý đồ xâm lược của các tập đoàn phong kiến phương Bắc C. Mở ra một thời đại mới – thời đại độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc ta D. Nhân dân ta giành lại quyền tự chủ Câu 2. Ngay sau chiến thắng Bạch Đằng năm 938, nhân dân ta phải tiến hành kháng chiến chống giặc ngoại xâm nào? A. Chống quân Tống lần thứ nhất B. Chống quân Tống lần thứ hai C. Ba lần chống quân Mông – Nguyên D. Chống quân Minh Câu 3. Từ sau chiến thắng Bạch Đằng (938) đến thế kỉ XV, nhân dân ta còn phải tiến hành nhiều cuộc kháng chiến chống quân xâm lược đó là A. Hai lần chống Tống, ba lần chống Mông – Nguyên và chống Minh B. Chống Tống, ba lần chống Mông – Nguyên, chống Minh và chống Xiêm C. Hai lần chống Tống, hai lần chống Mông – Nguyên và chống Minh D. Hai lần chống Tống, ba lần chống Mông – Nguyên, chống Minh và chống Thanh Câu 4. Tinh thần chủ động đối phó với quân Tống của nhà Lý thể hiện rõ trong chủ trương A. Vườn không nhà trống B. Ngồi yên đợi giặc không bằng đem quân đánh trước để chặn mũi nhọn của giặc C. Lập phòng tuyến chắc chắn để chặn giặc D. Tích cực chuẩn bị lương thảo, vũ khí, luyện quân để chống lại thế mạnh của giặc Câu 5. Ai là người đề ra chủ trương “Ngồi yên đợi giặc không bằng đem quân đánh trước để chặn mũi nhọn của giặc”? A. Lý Thường Kiệt B. Trần Thủ Độ C. Trần Hưng Đạo D. Trần Thánh Tông THPT Thái Phiên3
4. Giáo án giảng dạy Bài 19 Lịch sử 10 Câu 6. Lý Thường Kiệt đã đem quân vượt biên giới để phá tan sự chuẩn bị của quân Tống vào năm nào? A. 1070 B. 1075 C. 1076 D. 1077 Câu 7. Bài thơ “Nam quốc sơn hà”ra đời trong hoàn cảnh nào? A. Trong cuộc tập kích lên đất Tống của quân ta B. Đang lúc diễn ra trận đánh ác liệt ở phòng tuyến sông Như Nguyệt C. Khi vua Tống đầu hàng Đại Việt D. Trong buổi lễ mừng chiến thắng quân Tống Câu 8. Năm 1077, quân và dân ta dưới sự lãnh đạo của Lý Thường Kiệt đã đánh tan quân Tống tại A. Biên giới Đại Việt B. Kinh thành Thăng Long C. Thành Cổ Loa (Đông Anh – Hà Nội) D. Phòng tuyến sông Như Nguyệt (Bắc Ninh) Câu 9. Dưới triều Trần, nhân dân Đại Việt đã phải ba lần kháng chiến chống xâm lược Mông – Nguyên, lần lượt vào các năm A. 1258, 1285 và 1287 – 1288 B. 1258, 1285 và 1288 C. 1255, 1285 và 1287 – 1288 D. 1258, 1285, 1289 Câu 10. Để thể hiện tinh thần tiêu diệt giặc Mông – Nguyên đến cùng, trên cánh tay các tướng sĩ quân đội nhà Trần đã khắc chữ A. Thề không đội trời chúng với giặc Mông – Nguyên B. Nếu gặp giặc Mông – Nguyên, phải liều chết mà đánh C. Hào khí Đông A D. Sát thát Câu 11. Để đối phó với thế mạnh của quân Mông – Nguyên, cả ba lần nhà Trần đều thực hiện kế sách A. Ngụ binh ư nông B. Tiên phát chế nhân C. Vườn không nhà trống D. Lập phòng tuyến chắc chắn để đánh giặc Câu 12. Ý không phản ánh chính xác nguyên nhân ba lần giặc Mông – Nguyên thất bại trong việc xâm lược nước ta? A. Nhân dân Đại Việt có tinh thần yêu nước và tự hào dân tộc cao cả B. Vua tôi nhà Trần có chính sách tích cực đúng đắn, sáng tạo; tài thao lược của các vị tướng nhà Trần, đứng đầu là Trần Quốc Tuấn C. Quân giặc yếu, lại chủ quan D. Tinh thần đoàn kết và ý chí quyết chiến đấu chống quân xâm lược của quân dân nhà Trần THPT Thái Phiên4
5. Giáo án giảng dạy Bài 19 Lịch sử 10 Câu 13. Vị tướng nào đóng vai trò quyết định đến thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên năm 1258 A. Trần Thủ Độ B. Trần Thánh Tông C. Trần Quốc Tuấn D. Trần Nhật Duật Câu 14. Vị vua nào của nhà trần đã hai lần lãnh đạo nhân dân ta kháng chiến chống Mông – Nguyên vào các năm 1285, 1287 – 1288 A. Trần Thái Tông B. Trần Thánh Tông C. Trần Nhân Tông D. Trần Anh Tông Câu 15. Chiến thắng nào của nhà Trần đã đánh bại hoàn toàn ý chí xâm lược nước ta của quân Mông – Nguyên? A. Đông Bộ Đầu B. Chương Dương C. Hàm Tử D. Bạch Đằng Câu 16. Cuộc kháng chiến hay khởi nghĩa nào đã mở đầu cho truyền thống kết thúc cuộc chiến tranh một cách mềm dẻo (giảng hòa) để giữ vững hòa hiếu với nước láng giềng của dân tộc ta? A. Chống Tống thời Tiền Lê B. Chống Tống thời Lý C. Chống Mông – Nguyên thời Trần D. Khởi nghĩa Lam Sơn chống Minh Câu 17. Ý nào không phản ánh đúng đặc điểm chung của các cuộc chiến đấu chống ngoại xâm từ thế kỉ X đến thế kỉ XV? A. Đều chống lại sự xâm lược của các triều đại phong kiến phương Bắc B. Đều kết thúc bằng một trận quyết chiến chiến lược, đập tan ý đồ xâm lược của kẻ thù C. Đều là các cuộc kháng chiến bảo vệ độc lập của dân tộc D. Nhân đạo, hòa hiếu đối với kẻ xâm lược bại trận là một trong những nét nổi bật Câu 18. Tên gọi của hai hội nghị lịch sử mà nhà Trần đã triệu tập để họp bàn kế sách đánh giặc giữ nước là A. Bình Than và Diên Hồng B. Bình Than và Bạch Đằng C. Diên Hồng và Lam Sơn D. Diên Hồng và Bạch Đằng Câu 19. Câu nói nổi tiếng: “Ta thà làm quỷ nước Nam chứ không thèm làm vương đất Bắc”là của A. Lý Thường Kiệt B. Trần Quốc Tuấn C. Trần Bình Trọng D. Yết Kiêu THPT Thái Phiên5
6. Giáo án giảng dạy Bài 19 Lịch sử 10 Câu 20. Người thiếu niên trẻ tuổi có tinh thần căm thù giặc sâu sắc, đã bóp nát quả cam trong tay khi không được vào dự họp bàn kế sách đánh giặc là A. Trần Quang Khải B. Trần Quốc Tuấn C. Trần Quốc Toản D. Trần Bình Trọng Câu 21. Người có công lớn xây dựng vương triều Trần và có Câu nói nổi tiếng: “Đầu thần chưa rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo!”là A. Trần Thủ Độ B. Trần Quốc Tuấn C. Trần Thừa D. Trần Quang Khải Câu 22. Tác giả bài Hịch tướng sĩ và có Câu nói nổi tiếng: “Nếu bệ hạ muốn hàng, xin trước hết hãy chém đầu thần đi đã”là A. Lý Thường Kiệt B. Trần Thủ Độ C. Trần Quốc Tuấn D. Trần Quang Khải Câu 23. Người lãnh đạo nhân dân tiến hành cuộc khởi nghĩa Lam Sơn giành thắng lợi, lập nên triều đại Lê sơ là A. Lê Hoàn B. Lê Lợi C. Lê Lai D. Nguyễn Trãi Câu 24. Ai là tác giả của những Câu thơ bất hủ: “ Như nước Đại Việt ta từ trước/Vốn xưng nền văn hiến đã lâu/ Núi sông bờ cõi đã chia/ Phong tục Bắc – Nam cũng khác .”? A. Lý Thường Kiệt B. Trần Hưng Đạo C. Nguyễn Trãi D. Quang Trung THPT Thái Phiên6