Giáo án Vật lí Lớp 10 - Tiết 16 đến 20 - Võ Văn Thanh

35 trang Đăng Bình 11/12/2023 80

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo án Vật lí Lớp 10 - Tiết 16 đến 20 - Võ Văn Thanh", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

giao_an_vat_li_lop_10_tiet_16_den_20_vo_van_thanh.doc

Nội dung text: Giáo án Vật lí Lớp 10 - Tiết 16 đến 20 - Võ Văn Thanh

Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 36 GV: Voõ Vaên Thanh Ngaøy soaïn : 13/10/2006 Chöông II : ÑOÄNG LÖÏC HOÏC CHAÁT ÑIEÅM Tieát : 16 Baøi daïy : TOÅNG HÔÏP VAØ PHAÂN TÍCH LÖÏC. ÑIEÀU KIEÄN CAÂN BAÈNG CUÛA CHAÁT ÑIEÅM. I. MUÏC TIEÂU : + Kieán thöùc : -Phaùt bieåu ñöôïc ñònh nghóa löïc, ñònh nghóa cuûa pheùp toång hôïp löïc vaø pheùp phaân tích löïc -Phaùt bieåu ñöôïc qui taéc hình bình haønh, ñieàu kieän caân baèng cuûa moät chaát ñieåm. + Kyõ naêng : -Vaän duïng ñöôïc qui taéc hình bình haønh, tìm hôïp löïc cuûa hai löïc ñoàng qui hoaëc phaân tích moät löïc thaønh hai löïc ñoàng qui. Phaân tích keát quaû TN ruùt ra qui taéc. Bieåu dieãn löïc. + Thaùi ñoä : -Taäp trung quan saùt TN, nhaän xeùt. Tích cöïc hoaït ñoäng tö duy. II. CHUAÅN BÒ : + Thaày :o duøng TN nhö hình 9.4 SGK. Heä thoáng caâu hoûi. Laøm thöû TN tröôùc. + Troø : Xem caùc coâng thöùc löôïng giaùc toaùn hoïc. Tham khaûo baøi môùi. Xem laïi löïc, hai löïc caân baèng. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY - HOÏC : 1. OÅn ñònh lôùp : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Kieåm tra baøi cuõ : Khoâng. ÑVÑ : Vaät chuyeån ñoäng theá naøy hay theá khaùc lieân quan ñeán taùc duïng cuûa löïc nhö theá naøo ?! 3. Baøi môùi : TL HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS TRÔÏ GIUÙP CUÛA GV KIEÁN THÖÙC 8 HÑ1: Neâu ñònh nghóa ñaày ñuû veà löïc. caân baèng löïc. ph +T1(TB): Nhaéc laïi ñònh nghóa löïc ? H1: + Löïc laø gì ? I. Löïc. Caân baèng löïc r r +T2(K): v khoâng ñoåi a = 0 ; v thay ñoåi a H2: Tröôøng hôïp naøo vaät coù gia toác a 1. Löïc : 0. = 0 ?, a 0 ? C1 (caù nhaân) : HSY : C1 (caù nhaân) : h9.1. Löïc laø ñaïi löôïng + Tay ngöôøi taùc duïng laøm cung. + Vaät naøo taùc duïng vaøo cung laøm veùctô ñaëc tröng cho cung bieán daïng ? taùc duïng cuûa vaät naøy + Daây cung taùc duïng vaøo muõi teân. + Vaät naøo taùc duïng vaøo muõi teân laøm leân vaät khaùc maø keát muõi teân bay ñi ? quaû laø gaây ra gia toác +T3(K): Löïc laø ñaïi löôïng vectô ? vì noù H3: Löïc laø ñaïi löôïng vectô hay voâ cho vaät hoaëc laøm vaät coøn ñaëc tröng cho höôùng taùc duïng. höôùng ? vì sao ? bieán daïng. H4: Vaäy löïc laø ñaïi löôïng . . . . ñaëc +T4(K): Ñieàn troáng vaø phaùt bieåu ñònh tröng cho . . . . maø keát quaû laø gaây ra . 2. Caùc löïc caân baèng : nghóa ñaày ñuû veà löïc. . . cho vaät hoaëc laøm vaät . . . . + HS: Ñoïc thoâng tin caùc löïc caân baèng. + GV: Yeâu caàu HS ñoïc thoâng tin caùc Laø caùc löïc khi taùc löïc caân baèng. duïng ñoàng thôøi vaøo + Ghi nhaän kn giaù cuûa löïc. + GV: Thoâng tin giaù cuûa löïc. moät vaät thì khoâng C2 (caù nhaân): C2 (caù nhaân): h9.3 gaây ra gia toác cho + (Y)Löïc cuûa traùi ñaát vaø daây treo. + Caùc löïc taùc duïng vaøo quaû caàu ? vaät. + Cuøng ñaëc vaøo quaû caàu, cuøng phöông, + (theâm)Caùc löïc ñoù coù ñieåm ñaëc,
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 37 GV: Voõ Vaên Thanh ngöôïc chieàu, cuøng ñoä lôùn. phöông, chieàu vaø ñoä lôùn theá naøo ñeå 3. Giaù cuûa löïc : vaät caân baèng ? Laø ñöôøng thaúng + GV: Hai löïc nhö vaäy goïi laø hai löïc mang veùctô löïc. caân baèng. + Hai löïc caân baèng : +HSK : Bieåu dieãn löïc. + GV: Yeâu caàu HS bieåu dieãn hai löïc -Cuøng t/d leân 1 vaät. ñoù. -Cuøng giaù. -Cuøng ñoä lôùn +T5(Y): Neâu ñôn vò löïc. H5: Ñôn vò cuûa löïc laø gì ? -Ngöôïc chieàu. 4. Ñôn vò löïc : (N) 20 HÑ2: Tìm hieåu khaùi nieäm toång hôïp löïc vaø qui taéc hình bình haønh. ph + HS: Quan saùt hình veõ 9.4. ÑVÑ : Yeâu caàu HS quan saùt löïc taùc duïng trong hình 9.4. Löïc cuõng laø ñaïi II. Toång hôïp löïc : löôïng veùctô, coù theå tìm toång hôïp löïc 1. Thí nghieäm : cuûa hai löïc ñoù theá naøo ?! + HS: Quan sat caùch boá trí TN. + GV: Boá trí TN h9.5 +T6(TB): Ñoä lôùn caùc löïc töông öùng H6: Cho bieát ñoä lôùn caùc löïc taùc duïng 2. Ñònh nghóa : baèng trong löông caùc vaät treo vaøo. leân chieác voøng ? Toång hôïp löïc laø + GV: Veõ phöông caùc sôïi daây. Cho thay theá caùc löïc taùc + HSK: Bieåu dieãn caùc löïc theo phöông bieát neáu duøng tæ xích moät cm öùng ñoä duïng ñoàng thôøi vaøo caùc daây ñuùng tæ xích. lôùn löïc baèng troïng löôïng moät quaû cuøng moät vaät baèng Caùc HS coøn laïi veõ treân giaáy nhaùp. naëng. Cho HS bieåu dieãn caùc löïc. r r moät löïc coù taùc duïng H7: Neáu thay hai löïc F , F baèng gioáng heät nhö caùc löïc r r r 1 2 +T7(TB): F cuøng phöông, ngöôïc chieàu, löïc F thì F phaûi coù phöông, chieàu, aáy. Löïc thay theá naøy r r goïi laø hôïp löïc. cuøng ñoä lôùn vôùi F3 . Thöïc hieän veõF . ñoä lôùn theá naøo ñeå voøng vaãn caân baèng ? Haõy veõ löïc ñoù ? 3. Qui taéc hình bình + HS: Döïa vaøo höôùng daãn ruùt ra nhaän + GV: Noái ñaàu muùt caùc veùc tô vaø haønh : xeùt töù giaùc OADB laø hình bình haønh. höôùng daãn xaùc ñònh töù giaùc OADB laø Neáu hai löïc ñoàng hình bình haønh. Thoâng tin thay ñoåi r r qui laøm thaønh hai ñoä lôùn vaø höôùng cuûa F , F , keát quaû 1 2 caïnh cuûa moät hình töông töï. bình haønh, thì ñöôøng C3 (Nhoùm) : TN chöùng toû löïc laø ñaïi C3 (Nhoùm) : Töø keát quaû TN treân ta cheùo keõ töø ñieåm löôïng veùctô. Tuaân theo qui taéc hình bình ruùt ra ñöôïc keát luaän gì veà tính chaát ñoàng qui bieåu dieãn haønh. cuûa löïc ? hôïp löïc cuûa chuùng : +T8(TB): Neâu ñònh nghóa. r r r r r r H8: Vieäc thay F1 , F2 , baèng F goïi laø F = F + F HSY : nhaéc laïi ñònh nghóa. 1 2 toång hôïp löïc. vaäy toång hôïp löïc laø gì? + Tính ñoä lôùn : +T9: Neâu qui taéc hình bình haønh. H9: Neâu qui taéc hình bình haønh ? F2 = F 2 + F 2 - C4 (Nhoùm) : Tìm hôïp löïc hai löïc. Tìm 1 2 C4 (Nhoùm) :Tröôøng hôïp coù nhieàu r r hôïp löïc cuûa hôïp löïc vöøa tìm vôùi löïc tieáp 2F1.F2cos(F1 , F2 ) löïc ñoàng qui thì vaän duïng qui taéc theo . . . . naøy nhö theá naøo ? 4 HÑ3: Tìm ñieàu kieän caân baèng cuûa moät chaát ñieåm : ph
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 38 GV: Voõ Vaên Thanh +T10(TB): Ñieàu kieän : Hôïp löïc taùc duïng H10: Muoán cho moät chaát ñieåm ñöùng III. Ñieàu kieän caân leân noù phaûi baèng 0. caân baèng thì caàn coù ñieàu kieän gì ñoái baèng cuûa chaát ñieåm: vôùi caùc löïc taùc duïng ? Muoán cho moät chaát +T11(Y): Vaät ñöùng yeân hoaëc chuyeån H11: Khi hôïp löïc taùc duïng leân vaät ñieåm ñöùng caân baèng ñoäng thaúng ñeàu. baèng 0 thì vaät coù theå coù nhöõng traïng thì hôïp löïc cuûa caùc thaùi naøo ? löïc taùc duïng leân noù phaûi baèng 0. 8 HÑ4: Tìm hieåu khaùi nieäm phaân tích löïc : ph r r +T12(Y): F , F seõ keùo O ñi leân. H12: Trong TN treân neâu khoâng coù IV. Phaân tích löïc : 1 2 r F3 thì ñieàu gì xaûy ra ? 1. Ñònh nghóa : r Phaân tích löïc laø r r H13: Löïc F3 coù vai troø gì ñoái vôùi T13(K) F F r r thay theá moät löïc baèng + :Keùo O caân baèng vôùi 1 , 2 töøng löïc F , F ñeå O khoâng ñoåi vò 1 2 hai hay nhieàu löïc coù r r trí? taùc duïng gioáng heät +T14(TB): Veõ F1 , F2 noái ñaàu muùt cuûa H14: Töø O haõy veõ caùc löïc caân baèng r r r r r r r nhö löïc ñoù. F1 , F2 vaø F3 . vôùi F1 , F2 noái ñaàu muùt cuûa F1 , F2 2. Caùch phaân tích löïc r r r r + HSK: Neâu nhaän xeùt : F1 , F2 vaø F3 taïo vaø F3 ? Neâu nhaän xeùt hình taïo bôõi thaønh hình bình haønh. ba löïc ñoù ? r r r H15: Pheùp thay theá F baèng F , F O 3 1 2  +T15: Neâu ñònh nghóa pheùp phaân tích laø phaân tích löïc. vaäy pheùp phaân tích F2 löïc. löïc laø gì ?  F1 + GV: Höôùng daãn caùch phaân tích löïc.  3. Chuù yù : F3 -Pheùp phaân tích löïc H16: Pheùp phaân tích löïc tuaân theo tuaân theo qui taéc hình +T16(Y): Pheùp phaân tích löïc tuaân theo qui taéc naøo ? qui taéc hình bình haønh. bình haønh. -Chæ phaân tích löïc theo hai phöông taùc duïng cuï theå cuûa löïc. HÑ5 : Cuûng coá vaän duïng : 5ph Caâu 1 : Chæ ra keát luaän sai trong caùc keát luaän sau : A. Löïc laø nguyeân nhaân laøm cho vaät chuyeån ñoäng hoaëc laøm vaät bieán daïng. B. Löïc laø ñaïi löôïng veùc tô. C. Löïc taùc duïng leân vaät gaây ra gia toác cho vaät. D. Coù theå toång hôïp caùc löïc ñoàng qui theo qui taéc hình bình haønh. Ñaùp aùn A. Caâu 2: Vieân bi chuyeån ñoäng thaúng ñeàu treân maët saøn naèm ngang phaúng nhaün. Nhaän xeùt naøo sai : A. Gia toác cuûa vaät baèng khoâng. B. Hôïp löïc taùc duïng leân vaät baèng khoâng. C. Vaät khoâng chòu löïc taùc duïng. D. Toác ñoä trung bình coù giaù trò baèng vaän toác töùc thôøi taïi baát kì thôøi ñieåm naøo.
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 39 GV: Voõ Vaên Thanh Ñaùp aùn C. 4. Caên daën : Hoïc phaàn ghi nhôù. BT : 5 ñeán 9 trang 58 SGK IV. RUÙT KINH NGHIEÄM : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 40 GV: Voõ Vaên Thanh Ngaøy soaïn : 14/10/2006 Baøi daïy : BA ÑÒNH LUAÄT NIU-TÔN Tieát : 17 I. MUÏC TIEÂU : + Kieán thöùc : -Phaùt bieåu ñöôïc ñònh nghóa quaùn tính, Ñònh luaät I, ñònh luaät II. -Ñònh nghóa cuûa khoái löôïng vaø neâu ñöôïc tính chaát cuûa khoái löôïng. -Vieát ñöôïc heä thöùc cuûa ñònh luaät II vaø coâng thöùc tính cuûa troïng löïc. yù nghóa ñònh luaät I vaø II. + Kyõ naêng : -Vaän duïng ñònh luaät I, ñònh luaät II Niu-tôn, khaùi nieäm quaùn tính vaø caùch ñònh nghóa khoái löôïng ñeå giaûi thích moät soá hieän töôïng vaät lyù ñôn giaûn. -Phaân bieät ñöôïc khoái löôïng vaø troïng löôïng. Giaûi thích ñöôïc : ôû cuøng moät nôi ta luoân coù p1/p2 = m1/m2. + Thaùi ñoä : -Taäp trung quan saùt TN. Tích cöïc hoaït ñoäng tö duy. II. CHUAÅN BÒ : + Thaày : Moät soá ví duï. Heä thoáng caâu hoûi. Bi saét, hai maùng nghieâng, ít caùt. + Troø : OÂn khoái löôïng, löïc, caân baèng löïc, quaùn tính ôû TH cô sôû. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY - HOÏC : 1. OÅn ñònh lôùp : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Kieåm tra baøi cuõ : 5ph a) Löïc laø gì ? Vaät seõ theá naøo neáu chòu taùc duïng cuûa caùc löïc caân baèng nhau ? b) Toång hôïp löïc laø gì ? tuaân theo qui taéc naøo ? (HSTB traû lôøi caâu hoûi) ÑVÑ : Khi caùc löïc taùc duïng leân vaät caân baèng hoaëc khoâng caân baèng thì vaät seõ theá naøo ?! 3. Baøi môùi : TL HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS TRÔÏ GIUÙP CUÛA GV KIEÁN THÖÙC 11 HÑ1: Tìm hieåu thí nghieäm cuûa Galileâvaø ñònh luaät I Niu-tôn, kn quaùn tính : ph + HS: Thöïc hieän vaø traû lôøi : Khi ñaåy +GV: Yeâu caàu HS ñaåy nheï quyeån saùch CÑ. Ngöøng ñaåy saùch ngöøng chuyeån saùch roài ngöøng ñaåy cho bieát hieän I. Ñònh luaät I Niu- ñoäng. töôïng ñoái vôùi saùch ? tôn : + HS: Coù theå traû lôøi : -Caàn thieát. ÑVÑ: Löïc coù caàn thieát ñeå duy trì 1. Thí nghieäm lòch söû -Khoâng caàn thieát. chuyeån ñoäng cuûa vaät hay khoâng ? cuûa Ga-li-leâ : + GV: Ga-li-leâ laø ngöôøi ñaàu tieân Giôùi thieäu TN. khoâng tin löïc coù caàn thieát duy trì chuyeån ñoäng cuûa vaät ! Tìm hieåu TN cuûa ga-li-leâ ! + HS: Quan saùt traû lôøi : + GV: Laøm TN nhö hình 10.1. Yeâu -TN nhö hình a : ñoä cao bi laên leân ñöôïc caàu HS quan saùt ñoä cao vieân bi laên 2. Ñònh luaät I Niu- thaáp hôn. leân maùng 2 so vôùi ñoä cao thaû bi ôû tôn : -TN nhö hình : ñoä cao bi laên leân ñöôïc maùng 1. Neâu keát quaû ? Neáu moät vaät khoâng thaáp hôn. chòu taùc duïng cuûa löïc +T1(K): Naêg löôïng bi maát bôùt laø do ma H1: Tai sao bi laên leân maùng 2 vôùi ñoä naøo hoaëc chòu taùc
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 41 GV: Voõ Vaên Thanh saùt. cao thaáp hôn, naêng löôïng bi maát bôùt duïng cuûa caùc löïc coù do ñaâu ? hôïp löïc baèng khoâng + GV: Giôùi thieäu TN lòch söû cuûa Ga- thì vaät ñang ñöùng yeân li-leâ vaø döï ñoaùn cuûa oâng. seõ tieáp tuïc ñöùng yeân, + HS: Maùt saùt caøng giaûm thì bi laên caøng +GV: TN vôùi maët phaúng 2 naèm ñang chuyeån ñoäng seõ xa. ngang, giaûm daàn löïc ma saùt. HS tieáp tuïc chuyeån ñoäng quan saùt cho bieát keát quaû ? thaúng ñeàu. + GV: Chöùng toû vaän toác bi caøng ít bieán ñoåi. +T2(K): Vaän toác vaät khoâng bieán ñoåi, bi H2: Vaäy neáu khoâng coù ma saùt thì bi chuyeån ñoäng thaúng ñeàu. seõ chuyeån ñoäng theá naøo ? 3. Quaùn tính : +GV: Neáu khoâng coù löïc taùc duïng Laø tính chaát cuûa moïi + HSTB: Vaät chuyeån ñoäng thaúng ñeàu. hoaëc chòu taùc duïng caùc löïc caân baèng vaät coù xu höôùng baûo thì vaät chuyeån ñoäng theá naøo ? toaøn vaän toác caû veà + GV: Chuyeån ñoäng thaúng ñeàu trong höôùng vaø ñoä lôùn. ñònh luaät treân goïi laø chuyeån ñoäng theo quaùn tính. Chuyeån ñoäng thaúng +T3(K): Neâu khaùi nieäm quaùn tính. H3: Vaäy quaùn tính laø gì ? ñeàu ñöôïc goïi laø chuyeån ñoäng theo +T4(Y): Löïc khoâng caàn tieát ñeå duy trì H4: Löïc coù caàn thieát ñeå duy trì quaùn tính. chuyeån ñoäng, maø chæ laøm bieán ñoåi chuyeån ñoäng khoâng ? chuyeån ñoäng. 8 HÑ2: Tìm hieåu ñònh luaät II Niu-tôn : ph H5: Neáu coù löïc taùc duïng leân vaät II. Ñònh luaät II Niu- +T5(Y): vaät seõ chuyeån ñoäng coù gia toác. hoaëc hôïp löïc taùc duïng khaùc khoâng tôn : thì vaät seõ theá naøo ? ÑVÑ: Gia toác cuûa vaät phuï thuoäc theá 1 Ñònh luaät II Niu- naøo vaøo löïc taùc duïng vaø khoái löôïng tôn : cuûa vaät ?! +T6(TB): Löïc ñaåy caøng lôùn thì gia vaät H6: Ñaåy vaøo xe ba gaùt moät löïc caøng bieán ñoåi vaän toác caøng nhanh. Töùc gia toác lôùn thì vaän toác bieán ñoåi theá naøo ? thu ñöôïc caøng lôùn. Töùc gia toác noù gia toác noù thu ñöôïc Gia toác cuûa moät vaät theá naøo ? cuøng höôùng vôùi löïc -Höôùng cuûa veùctô gia toác cuøng chieàu -Höôùng cuûa veùctô gia toác ? taùc duïng leân vaät. Ñoä chuyeån ñoäng. -So vôùi höôùng cuûa löïc ? lôùn cuûa gia toác tæ leä -Cuøng höôùng löïc taùc duïng. thuaän vôùi ñoä lôùn cuûa +T7(Y):Xe ba gaùt chôû haøng thu gia toác H7: Ñaåy cuøng moät löïc vaøo xe ba gaùt löïc vaø tæ leä nghòch vôùi nhoû hôn. khoâng vaø baát coù haøng thì gia toác vaät khoái löôïng cuûa vaät. thu ñöôïc trong hai tröôøng hôïp theá r naøo ? r F a = +GV: Niu-tôn töø nhieàu TN vaø quan m r r saùt ñaõ xaùc ñònh : hay F = m a
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 42 GV: Voõ Vaên Thanh r r a Z Z F ; a ~F ; a ~ 1/m. vaø Tröôøng hôïp vaät chòu taùc duïng : phaùt bieåu thaønh ñònh luaät, goïi laø ñònh r r r luaät II Niu-tôn : F = F1 + F2 + . . + HS: Ñoïc noäi dung ñònh luaât. + GV: Yeâu caàu HS ñoïc noäi dung ñònh luaät. 8 HÑ3: Tìm hieåu khaùi nieäm khoái löôïng, möùc quaùn tính : ph +T8: Cho ta bieát löôïng chaát chöùa trong H8:Theo em khoái löôïng ta hieåu 2. Khoái löôïng vaø möùc vaät. trong thöïc teá cuoäc soáng haèng ngaøy quaùn tính : Ví duï : Vaät coù khoái löôïng 2kg chöùa cho ta bieát gì veà vaät ? Ví duï ? a) Ñònh nghóa : löôïng chaát gaáp ñoâi vaät coù khoái löôïng 1 kg. H9: Saét vaø nhoâm cuøng khoái löôïng, Khoái löôïng laø ñaïi +T9: Löôïng chaát chöùa trong nhoâm nhieàu löôïng chaát chöùa trong chuùng theá naøo löôïng ñaëc tröng cho hôn. ? möùc quaùn tính cuûa ÑVÑ: Vaäy phaûi hieåu khoái löôïng nhö vaät. theá naøo ?! C2 (Nhoùm) : C2 (Nhoùm) : SGK. +Theo ÑL II m lôùn, a nhoû nghóa laø vaän F1 = F2 ; m1 > m2 ; vaän duïng ÑL II toác thay ñoåi chaäm hôn, töùc khoù thay ñoåi => m1 khoù thay ñoåi vaän toác hôn töùc vaän toác hôn hay möùc quaùn tính lôùn hôn. coù möùc quaùn tính lôùn hôn ? b) Tính chaát cuûa H10: Vaäy khoái löôïng laø ñaïi löôïng khoái löôïng : +T10(TB): Neâu khaùi nieäm khoái löôïng. ñaëc tröng cho gì ? H11: Khoái löôïng laø ñaïi löôïng voâ + Laø ñaïi löôïng voâ +T11(Y): Laø ñaïi löôïng voâ höôùng, döông höôùng hay coù höôùng ? döông hay aâm höôùng, döông vaø vaø khoâng ñoåi ñoái vôùi moïi vaät. ? Coù thay ñoåi khoâng ? khoâng ñoåi ñoái vôùi H12: Gheùp hai vaät coù khoái löôïng m1 moïi vaät. +T12(Y): m = m1 + m2 . vaø m2 thaønh moät vaät seõ coù khoái + Khoái löôïng coù tính löôïng m = ? chaát coäng. 8 HÑ4: Phaân bieät troïng löïc vaø troïng löôïng : ph 3. Troïng löïc. troïng +T13(Y): Laø löïc huùt cuûa Traùi Ñaát leân H13:Troïng löïc laø gì ? kí hieäu ? löôïng : vaät. Kí hieäu P. Phöông thaúng ñöùng, Phöông chieàu vaø ñoä lôùn cuûa troïng + Troïng löïc laø löïc chieàu höôùng xuoáng. Ñoä lôùn : P = 10m. löïc ? cuûa Traùi Ñaát taùc duïng vaøo caùc vaät, gaây ra cho chuùng gia toác rôi töï do. Kí hieäu P. + GV: Thoâng tin khaùi nieäm troïng + Ñoä lôùn cuûa troïng + HS: Ghi nhaän kn troïng löôïng. löôïng. löôïng taùc duïng leân +T14: Duïng cuï ño troïng löôïng laø löïc keá. H14: Duïng cuï ño troïng löôïng laø gì ? moät vaät goïi laø troïng löôïng cuûa vaät. Ño H15: Troïng löïc gaây cho vaät gia toác baèng löïc keá.
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 43 GV: Voõ Vaên Thanh +T15(TB): gaây gia toác rôi töï do g. bao nhieâu ? + Coâng thöùc cuûa H16: Döïa ÑL II suy ra bieåu thöùc troïng löïc : r r r r r +T16(TB): P = mg . troïng löïc P = ? P = mg . 5 HÑ5: Vaän duïng cuûng coá : ph C4: Taïi cuøng moät nôi caùc vaät rôi cuøng P m C4 : Giaûi thích taïi sao ôû cuøng moät nôi ta luoân coù : 1 = 1 gia toác töï do g neân : p1 = m1g ; p2 = m2g. P2 m2 Choïn caâu ñuùng : BT7 SGK : Moät vaät ñang CÑ vôùi vaän toác 3m/s. Neáu boãng BT7 SGK : nhieân caùc löïc taùc duïng leân noù maát ñi thì vaät : A. döøng laïi ngay. Ñaùp aùn D. B. ñoåi höôùng chuyeån ñoäng. C. chuyeån ñoäng chaäm daàn roài môùi döøng laïi. D. tieáp tuïc chuyeån ñoäng theo höôùng cuõ vôùi vaän toác 3m/s. BT8 SGK : A. Neáu khoâng chòu löïc naøo taùc duïng thì vaät ñöùng yeân. BT8 SGK : B. Khi khoâng coøn löïc naøo taùc duïng leân vaät nöõa, thì vaät ñang chuyeån ñoäng laäp töùc döøng laïi. Ñaùp aùn D. C. Vaät chuyeån ñoäng ñöôïc laø nhôø coù löïc taùc duïng leân noù. D. Khi thaáy vaän toác thay ñoåi thì chaéc chaén laø ñaõ coù löïc taùc duïng leân vaät 4. Caên daën : Hoïc phaàn ghi nhôù. Ñoïc : “Em coù bieát”, BT : 9,10 trang 65 SGK. OÂn qui taéc toång hôïp löïc, ñaëc ñieåm cuûa 2 löïc caân baèng. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 44 GV: Voõ Vaên Thanh Ngaøy soaïn : 20/10/2006 Baøi daïy : BA ÑÒNH LUAÄT NIU-TÔN (tt) Tieát : 18 I. MUÏC TIEÂU : + Kieán thöùc : -Phaùt bieåu ñöôïc ñònh luaät III Niu-tôn. Neâu ñöôïc ñaëc ñieåm löïc vaø phaûn löïc. -Vieát ñöôïc coâng thöùc cuûa ñònh luaät III Niu-tôn. YÙ nghóa cuûa ñònh luaät III. + Kyõ naêng : -Vaän duïng ba ñònh luaät giaûi thích moät soá hieän töôïng vaø giaûi baøi taäp lieân quan. - Phaân bieät löïc vôùi phaûn löïc vaø phaân bieät vôùi caëp löïc caân baèng. Chæ ra löïc vaø phaûn löïc trong ví duï cuï theå. + Thaùi ñoä : -Tích cöïc trong hoaït ñoäng tö duy phaùt bieåu xaây döïng baøi. II. CHUAÅN BÒ : + Thaày : moät soá ví duï veà ñònh luaät III. Heä thoáng caâu hoûi + Troø : OÂn hai löïc caân baèng, qui taéc hôïp löïc hai löïc ñoàng qui. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY - HOÏC : 1. OÅn ñònh lôùp : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Kieåm tra baøi cuõ : 5ph a) Phaùt bieåu ñònh luaät I vaø II Niu-tôn ? Vieát heä thöùc ñònh luaät II ? b) Neâu yù nghóa hai ñònh luaät naøy ? Phaïm vi aùp duïng cuûa hai ñònh luaät ? (HSTB : traû lôøi caâu hoûi). ÑVÑ : Khi vaät A taùc duïng vaøo vaät B thì B coù taùc duïng vaøo vaät A khoâng ? Quan heä hai löïc ñoù theá naøo ?! 3. Baøi môùi : TL HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS TRÔÏ GIUÙP CUÛA GV KIEÁN THÖÙC 10 HÑ1: Tìm hieåu söï töông taùc giöõa caùc vaät : ph Ví duï 1: Cho bi A laên ñeán taùc duïng III. Ñònh luaät III bi B ñang ñöùng yeân. Niu-tôn : +T1(Y):Vaän toác bi A vaø B ñeàu thay ñoåi. H1: Sau va chaïm vaän toác caùc bi theá 1. Söï töông taùc giöõa Chöùng toû B coù taùc duïng trôû laïi A. naøo ? Chöùng toû B coù taùc duïng laïi A caùc vaät : khoâng ? Ví duï 2: Quan saùt h10.3 Hình chuïp +T2(TB): Quan saùt traû lôøi : Caû hai ñeàu vôït ñang daäp vaøo quaû boùng tennit. Taùc duïng bieán daïng. Chöùng toû vôït taùc duïng vaøo H2: Cho thaáy quaû boùng vaø maët vôït A B quaû boùng thì boùng cuõng taùc duïng trôû laïi coù bieán daïng khoâng ? Chöùng toû ñieàu Taùc duïng trôû laïi maët vôït. gì ? +T3(TB): Vì luùc ñoù coù löïc do löng ngöôøi H3: Hai ngöôøi tröôït baêng ñang ñöùng kia taùc duïng trôû laïi tay cuûa ngöôøi ñaåy. gaàn nhau. Moät ngöôøi ñaåy cho ngöôøi kia veà phía tröôùc thì thaáy mình tröôït veà phía sau hình 10.4. Vì sao ? +T4(K): Khi vaät naøy taùc duïng leân vaät H4: Nhieàu TN cho keát quaû töông töï. kia moät löïc thì vaät kia cuõng taùc duïng leân Vaäy coù nhaän xeùt gì veà töông taùc giöõa vaät naøy moät löïc. caùc vaät ?
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 45 GV: Voõ Vaên Thanh 10 HÑ2: Phaùt bieåu ñònh luaät III Niu-tôn : ph + GV: Thoâng baùo con ñöôøng, cô sôû 2. Ñònh luaät III Niu- xaây döïng ñònh luaât III, Niu-tôn phaùt tôn : hieän ra ñònh luaät III, cho bieát quan Trong moïi tröôøng r r hôïp, khi vaät A taùc heä hai löïc : FBA = -FAB . +T5(TB): Coù ñaëc ñieåm : Cuøng giaù, cuøng H5: Hai löïc coù quan heä nhö treân coù duïng leân vaät B moät ñoä lôùn, ngöôïc chieàu. ñaëc ñieåm gì ? löïc, thì vaät B cuõng taùc duïng laïi vaät A H6:Vaäy : Trong moïi tröôøng hôïp, khi moät löïc. Hai löïc naøy +T6(Y): Ñieàn khuyeát : vaät A taùc duïng leân vaät B moät löïc, thì coù cuøng giaù, cuøng ñoä taùc duïng ; ñoä lôùn ; ngöôïc chieàu. vaät B . . . . laïi vaät A moät löïc. Hai löïc lôùn, nhöng ngöôïc naøy coù cuøng giaù, cuøng . . . . . .nhöng . chieàu. . . . r r + HS: Ghi nhaän ñònh luaät. F = - F + GV: Thoâng baùo noäi dung ñònh luaät. BA AB +T7(TB): Ví duï hai nam chaâm ñaët gaàn H7: Haõy neâu moät ví duï veà töông taùc nhau : Nam chaâm A huùt hoaëc ñaåy nam giöõa hai vaät khoâng qua va chaïm giöõa chaâm B thì nam chaâm B cuõng huùt hoaëc caùc vaät. ñaåy A moät löïc. + GV: Töông taùc cuûa hai nam chaâm cuõng ñuùng vôùi ñònh luaät III. 10 HÑ3: Tìm hieåu ñaëc ñieåm cuûa löïc vaø phaûn löïc : ph + HS: Ghi nhaän khaùi nieäm löïc vaø phaûn + GV: Thoâng baùo khaùi nieäm löïc vaø 3. Löïc vaø phaûn löïc : löïc. phaûn löïc. Moät trong hai löïc C5 (caù nhaân) : C5 (caù nhaân) : hình 105. töông taùc goïi laø löïc + Löïc xuaát hieän thaønh töøng caëp ñoàng + Buùa taùc duïng leân ñinh, ñinh coù taùc taùc duïng, löïc kia goïi thôøi. duïng leân buùa khoâng ? caùch khaùc löïc laø phaûn löïc. taùc duïng coù xuaát hieän ñôn leû khoâng ? * Ñaëc ñieåm cuûa löïc + Ñinh cuõng ñoàng thôøi thoâi taùc duïng leân + Khi buùa thoâi taùc duïng ñinh, thì vaø phaûn löïc : buùa. ñinh coøn taùc duïng buùa khoâng ? + xuaát hieän hay maát + cuøng giaù, cuøng ñoä lôùn, ngöôïc chieàu. + Hai löïc neâu treân coù giaù, ñoä lôùn vaø ñi ñoàng thôøi. chieàu quan heä theá naøo ? + cuøng giaù, cuøng ñoä + Khoâng caân baèng nhau. Vì chuùng ñaëc + Hai löïc ñoù coù caân baèng nhau lôùn, ngöôïc chieàu leân hai vaät khaùc nhau. khoâng ? Vì sao ? (tröïc ñoái). + HS: Neâu caùc ñaëc ñieåm cuûa löïc vaø H8: Vaäy löïc vaø phaûn löïc coù nhöõng + khoâng caân baèng phaaûn löïc. ñaëc ñieåm gì ? nhau. 10 HÑ4: Vaän duïng vaø cuûng coá : ph r r Caâu 1 : + Ñònh luaät III : FTB = - FBT Caâu 1 : Vaän duïng ñònh luaät II vaø III Niu-tôn giaûi thích vì sao r r boùng bay ñeán ñaäp vaøo töôøng bò baät trôû laïi coøn töôøng vaãn r FTB r FBT + Ñònh luaät II : aB = , aT = ñöùng yeân ? m M Gôïi yù : -Quan heä hai löïc töông taùc ? + Do m << M neân boùng baät laïi theo
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 46 GV: Voõ Vaên Thanh r r r chieàu cuûa FTB vôùi aB cuøngFTB . -Vaän duïng ñònh luaät II ? -So saùnh khoái löôïng m cuûa boùng vaø M cuûa töôøng + ñaát ? FBT aT = 0 neân töôøng vaãn nhö ñöùng M Caâu 2 : Ngöôøi löïc só naâng quaû taï ñöùng yeân treân saøn nhaø. caëp yeân. löïc naøo sau ñaây laø caëp löïc tröïc ñoái ? Caâu 2 : A. Löïc huùt cuûa Traùi Ñaát taùc duïng leân ngöôøi vaø löïc do quaû taï Ñaùp aùn C. taùc duïng leân ngöôøi. B. Löïc huùt cuûa Traùi Ñaát taùc duïng leân quaû taï vaø löïc naâng cuûa ngöôøi. C. Löïc do quaû taï taùc duïng leân ngöôøi vaø löïc naâng cuûa ngöôøi. D. Löïc eùp cuûa quaû taï leân ngöôøi vaø löïc eùp cuûa ngöôøi leân maët Caâu 3 : B . saøn. Caâu 3 : Trong caùc caëp löïc treân caëp löïc naøo laø caëp löïc caân baèng ? 4. Caên daën : Hoïc phaàn ghi nhôù. BT : 11 ñeán 15 trang 65 SGK. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 47 GV: Voõ Vaên Thanh Ngaøy soaïn : 24/10/2006 Baøi daïy : BAØI TAÄP Tieát : 19 I. MUÏC TIEÂU : + Kieán thöùc : -Toång hôïp löïc, ñieàu kieän caân baèng cuûa moät chaát ñieåm - Caùch phaân tích löïc, noäi dung caùc ñònh luaät Niu-tôn. + Kyõ naêng : -Vaän duïng ñöôïc ñieàu kieän caân baèng cuûa chaát ñieåm, xaùc ñònh hôïp löïc hoaëc phaân tích löïc ñeå giaûi baøi taäp. -Vaän duïng ñöôïc caùc ñònh luaät Niu-tôn ñeå giaûi baøi taäp ñôn giaûn lieân quan ñònh luaät. + Thaùi ñoä : -Tích cöïc hoaït ñoäng giaûi baøi taäp traéc nghieäm vaø töï luaän. II. CHUAÅN BÒ : + Thaày : Heä thoáng caùc baøi taäp traéc nghieäm vaø töï luaän. Phieáu hoïc taäp. + Troø : Laøm caùc baøi taäp SGK töø toång hôïp löïc ñeán ba ñònh luaät niu-tôn. Kieán thöùc caùc baøi töông öùng. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY - HOÏC : 1. OÅn ñònh lôùp : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Kieåm tra baøi cuõ : khoâng. 3. Baøi môùi : TL HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS TRÔÏ GIUÙP CUÛA GV KIEÁN THÖÙC 20 HÑ1: Giaûi caùc baøi taäp traéc nghieäm : ph Caâu 1 : Caâu 1 : BT5 /58SGK : Cho hai löïc ñoàng qui coù ñoä lôùn baèng 9N vaø 12N. a) Ñaùp aùn C. a)Trong soá caùc giaù trò sau ñaây, giaù trò naøo laø ñoä lôùn cuûa hôïp löïc ? 1. Toång hôïp cuûa hai A. 1N ; B. 2N ; C. 15N ; D. 25N hay nhieàu löïc ñoàng b) 900. b) Goùc giöõa hai löïc ñoàng qui bao nhieâu ? qui. Caâu 2: BT7/58 SGK: r r r Caâu 2: Phaân tích löïc F thaønh hai löïc F1 , F2 theo hai Ñaùp aùn D. phöông OA vaø OB hình veõ. Giaù trò naøo sau ñaây laø ñoä A lôùn Cuûa hai löïc thaønh phaàn ? A A. F1 = F2 = F.   1  2. Caùch phaân tích F2 F F B. F1 = F2 = F. moät löïc thaønh hai löïc 300 2 300 theo hai phöông taùc 300 B C. F1 = F2 = 1,15 F. 300 B duïng cuûa löïc. O  D. F1 = F2 = 0,58 F. O F1 Caâu 3 : 10.3 SBT: Caâu naøo sau ñaây laø ñuùng ? A. Neáu khoâng coù löïc taùc duïng vaøo vaät thì vaät khoâng theå chuyeån ñoäng ñöôïc. Caâu 3 : B. Khoâng caàn coù löïc taùc duïng vaøo vaät thì vaät vaãn Ñaùp aùn D.
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 48 GV: Voõ Vaên Thanh chuyeån ñoäng troøn ñeàu ñöôïc. C. Löïc laø nguyeân nhaân duy trì chuyeån ñoäng cuûa moïi vaät. D. Löïc laø nguyeân nhaân laøm bieán ñoåi chuyeån ñoäng cuûa moät vaät. 3. Noäi dung ñònh luaät Caâu 4 : Caâu 4 : 10.2 SBT: I Niu-tôn. Caâu naøo ñuùng ? Ñaùp aùn B. Khi moät xe buyùt taêng toác ñoät ngoät thì caùc haønh khaùch : A. döøng laïi ngay. B. ngaõ ngöôøi veà phía sau. C. chuùi ngöôøi veà phía tröôùc. 4. Quaùn tính cuûa vaät. D. ngaõ ngöôøi sang beân caïnh. Caâu 5: 10.11 SBT : Caâu 5 : Neáu moät vaät ñang chuyeån ñoäng coù gia toác maø löïc taùc duïng leân vaät giaûm ñi thì vaät seõ thu ñöôïc gia toác Ñaùp aùn B. nhö theá naøo ? A. Lôùn hôn ; B. Nhoû hôn C. Khoâng thay ñoåi ; D. Baèng 0 Caâu 6: 10.12 SBT : Caâu 6 : Moät löïc 1,0N taùc duïng vaøo vaät coù khoái löôïng 2kg ñang ñöùng yeân. Trong khoaûng thôøi gian 2s, quaõng 5. Noäi dung vaø heä Ñaùp aùn C. ñöôøng maø vaät ñoù ñi ñöôïc laø bao nhieâu ? thöùc ñònh luaät II Niu- A. 0,5m ; B. 2,0m ; C. 1,0m ; D. 4,0m tôn. Caâu 7: 10.19 SBT : Caâu naøo ñuùng ? Caâu 7 : Khi moät con ngöïa keùo xe, löïc taùc duïng vaøo con ngöïa laøm noù chuyeån ñoäng veà phía tröôùc laø : Ñaùp aùn D. A. löïc maø ngöïa taùc duïng vaøo xe. B. löïc maø xe taùc duïng vaøo ngöïa . C. löïc maø ngöïa taùc duïng vaøo maët ñaát. D. löïc maø maët ñaát taùc duïng vaøo ngöïa. 6. Ñònh luaät III Niu- Caâu 8: 10.20 SBT : Caâu naøo ñuùng ? tôn. Moät ngöôøi coù troïng löôïng 500N ñang ñöùng treân Caâu 8 : maët ñaát. Löïc maø maët ñaát taùc duïng leân ngöôøi ñoù coù ñoä lôùn : Ñaùp aùn A. A. baèng 500N. ; B. beù hôn 500N. C. lôùn hôn 500N ; D. phuï thuoäc nôi ngöôøi ñoù ñöùng treân Traùi Ñaát. 24 HÑ2: Vaän duïng giaûi baøi taäp töï luaän : ph BT 8/58 SGK : BT 8/58 SGK : P = 20N. AOÂB = 1200. r + HSK: Bieåu dieãn caùc löïc taùc duïng P , F1 = ? ; F2 = ? r r Gôïi yù : F1 , F2 . + Chæ ra caùc löïc taùc duïng leân voøng
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 49 GV: Voõ Vaên Thanh + Voøng nhaãn caân nhaãn ? baèng khi : + Voøng nhaãn ôû traïng thaùi caân baèng ? r r r P + F + F = 0 + Hôïp löïc caùc löïc taùc duïng leân vaät 1 2  r r  F12 F2 theá naøo ? hay P + F12 = 0 r r r r r 300 1200 + Xaùc ñònh hôïp löïc F cuûa F , F ? 7. Caùch bieåu dieãn caùc => P = - F 12 1 2 r 12 r + Suy ra quan heä F vaø P ? löïc taùc duïng vaøo vaät. O  12 P cuøng giaù F12 F1 + Tính F1 vaø F2 theo F12 ? F12 = P = 20N 0  + F1 = F tan30 = P BT 10.22 SBT : F12 Moät vaät 1kg, CÑ veà phía tröôùc vôùi + F2 = 0 = P cos30 toác ñoä 5m/s, va chaïm vaøo vaät thöù hai BT 10.22 SBT : ñang ñöùng yeân. Sau va chaïm, vaät thöù + Choïn Ox cuøng chieàu CÑ vaät 1. O gaén nhaát CÑ ngöôïc trôû laïi vôùi toác ñoä1m/s vôùi ñaát. coøn vaät thöù hai chuyeån ñoäng vôùi toác 8. Vaän duïng ñònh luaät + Khi va chaïm : theo ñònh luaät III Niu- III vaø ñònh luaät II r r  ñoä 2m/s. Hoûi khoái löôïng vaät thöù hai tôn : F = - F v1 bao nhieâu ? Niu-tôn. 21 12 - F21 = F12   Gôïi yù : v’1 v’2 Hay m1a1 = m2 a2. + Chon heä qui chieáu. ' ' + Va chaïm tuaân theo ñònh luaät ? V1 V1 V2 V2 -m1 = m2 O x t t + Bieåu thöùc ñònh luaät III ? + Bieåu thöùc ñònh luaät II : F21 ? F12 ? -1(-1 –5) = m2(2 – 0) + Bieåu thöùc ñoä lôùn caùc gia toác ? => m2 = 3(kg) 4. Caên daën : BT : 6,7/58 ; 12/13/65 SGK. OÂn kieán thöùc veà söï rôi töï do vaø troïng löïc. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 50 GV: Voõ Vaên Thanh Ngaøy soaïn : 27/10/2006 Baøi daïy : LÖÏC HAÁP DAÃN. ÑÒNH LUAÄT VAÏN VAÄT HAÁP DAÃN Tieát : 20 I. MUÏC TIEÂU : + Kieán thöùc : -Phaùt bieåu ñöôïc ñònh luaät vaïn vaät haùp daãn vaø vieát ñöôïc coâng thöùc cuûa löïc haáp daãn. -Neâu ñöôïc ñònh nghóa troïng taâm cuûa vaät. + Kyõ naêng : -Giaûi thích ñöôïc ñònh tính söï rôi töï do vaø chuyeån ñoäng cuûa caùc haønh tinh, veä tinh baèng löïc haáp daãn. -vaän duïng ñöôïc coâng thöùc cuûa löïc haáp daãn ñeå giaûi baøi taäp ñôn giaûn veà löïc haáp daãn. + Thaùi ñoä : - II. CHUAÅN BÒ : + Thaày :Böùc Tranh mieâu taû CÑ cuûa Traùi Ñaát quanh Maët Trôøi vaø cuûa Maët Traêng quanh Traùi Ñaát. + Troø : OÂn kieán thöùc veà söï rôi töï do vaø troïng löïc. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY - HOÏC : 1. OÅn ñònh lôùp : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Kieåm tra baøi cuõ : Khoâng. ÑVÑ : Löïc naøo giöõ cho Maët Traêng chuyeån ñoäng gaàn nhö troøn ñeàu quanh Traùi Ñaát ?! Löïc naøo giöõ cho Traùi Ñaát chuyeån ñoäng gaàn nhö troøn ñeàu quanh Maët Trôøi ?! 3. Baøi môùi : TL HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS TRÔÏ GIUÙP CUÛA GV KIEÁN THÖÙC 12 HÑ1: Tìm hieåu löïc haáp daãn : ph +T1(Y): Döôùi taùc duïng löïc huùt cuûa Traùi H1: Vaät rôi töï do döôùi taùc duïng cuûa I. Löïc haáp daãn : Ñaát. Höôùng rôi caùc vaät veà phía Traùi Ñaát. löïc naøo ? Höôùng rôi cuûa caùc vaät ? +T2(TB): Theo ñònh luaät III vaät taùc H2: Vaät coù taùc duïng leân Traùi Ñaát duïng leân Traùi Ñaát moät löïc ngöôïc laïi veà khoâng ? löïc huùt hay ñaåy ? phía vaät. Löïc naøy laø löïc huùt. H3: Löïc giöõa Traùi Ñaát vaø caùc vaät coù +T3(K): Khoâng cuøng baûn chaát. baûn chaát gioáng caùc löïc nhö löïc ma saùt, löïc ñaøn hoài, löïc töø, löïc ñieän, löïc ñaåy Acsimets khoâng ? + HS: Ghi nhaän löïc haáp daãn. + GV: Giôùi thieäu söï phaùt hieän löïc haáp daãn cuûa Niu-tôn. + GV: Thoâng tin ñònh nghóa löïc haáp Moïi vaät trong vuõ daãn. truï ñeàu huùt nhau vôùi +T4(TB): Löïc haáp daãn giöõa Traùi Ñaát vaø H4: Löïc naøo giöõ cho Maët Traêng moät löïc, goïi laø löïc Maët Traêng giöõ cho Maët Traêng chuyeån chuyeån ñoäng quanh Traùi Ñaát ? haáp daãn. ñoäng quanh Traùi Ñaát. +T5: Löïc haáp daãn giöõa Maët Trôøi vaø caùc H5: Löïc naøo giöõ cho caùc haønh tinh haønh tinh giöõ cho caùc haønh tinh chuyeån chuyeån ñoäng quanh Maët Trôøi ?
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 51 GV: Voõ Vaên Thanh ñoäng quanh Maët Trôøi. + GV: Löïc haáp daãn taùc duïng qua khoâng gian giöõa caùc vaät. + GV: Duøng tranh veõ moâ phoûng chuyeån ñoäng cuûa haønh tinh quanh Maët Trôøi vaø Maët Traêng quanh Traùi Ñaát. 15 HÑ2: Tìm hieåu ñònh luaät vaïn vaät haáp daãn : ph ÑVÑ : Löïc haáp daãn phuï thuoäc vaøo II. Ñònh luaät vaïn vaät yeáu toá naøo ?! haáp daãn : + GV: Giôùi thieäu con ñöôøng tö duy 1. Ñònh luaät : + HS: Ñoïc SGK. cuûa Niu-tôn. Keát quaû : F ~ m1m2. F ~ 1/r . Löïc haáp daãn giöõa -Phaùt bieåu noäi dung ñònh luaät. + GV: Yeâu caàu HS ñoïc SGK vaø phaùt hai chaát ñieåm baát kì tæ bieåu laïi ñònh luaät. leä vôùi tích hai khoái löôïng cuûa chuùng vaø tæ leä nghòch vôùi bình phöông khoaûng caùch -Vieát heä thöùc ñònh luaät vaø giaaûi thích - Vieát heä thöùc ñònh luaät vaø giaûi thích giöõa chuùng. caùc ñaïi löôïng. caùc ñaïi löôïng trong heä thöùc. 2. Heä thöùc : 2 2 + HS(K): Nm /kg + GV: Cho HS xaùc ñònh ñôn vò cuûa G m1m2 Fhd = G + HSTB: Bieåu dieãn löïc haáp daãn. töø bieåu thöùc cuûa löïc haáp daãn ? r 2 G= 6,67.10-11Nm2/kg2 + GV: Giôùi thieäu haèng soá haáp daãn. * AÙp duïng ñònh luaät : -Khoaûng caùch giöõa hai vaät raát lôùn so vôùi   kích thöôùc cuûa chuùng. F1 F2 -Caùc vaät ñoàng chaát, Cho HS bieåu dieãn löïc haáp daãn giöõa coù daïng hình caàu : r hai vaät. laø khoaûng caùch hai taâm. 12 HÑ3: Xeùt tröôøng hôïp rieâng cuûa löïc haáp daãn : ph + GV: Yeâu caàu HS ñoïc thoâng tin III. Troïng löïc laø SGK traû lôøi : tröôøng hôïp rieâng +T6(Y): Troïng löïc laø löïc haáp daãn giöõa H6: Niu-tôn coi troïng löïc laø löïc gì ? cuûa löïc haáp daãn : Traùi Ñaát vaø vaät H7: Ñieåm ñaët cuûa troïng löïc vaøo moät +T7(Y): Goïi laø troïng taâm cuûa vaät. ñieåm ñaëc bieät cuûa vaät goïi laø gì ? + Troïng löïc taùc duïng +T8(K): P = Fhd. H8: Döïa vaøo ñoù, chöùng toû bieåu thöùc leân vaät laø löïc haáp daãn m M M giöõa Traùi Ñaát vaø vaät => mg = G => g = gia toác rôi töï do g phuï thuoäc ñoä cao R h 2 R h 2 vaø coù theå coi nhö nhau ñoái vôùi caùc ñoù.
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 52 GV: Voõ Vaên Thanh chöùng toû g phuï thuoäc h. ÔÛû gaàn maët ñaát : vaät ôû gaàn maët ñaát ? GM + Troïng taâm cuûa vaät h << R thì : g = R2 laø ñieåm ñaët cuûa troïng löïc leân vaät. 5 HÑ4: Vaän duïng cuûng coá : ph 1. 1. Bieåu thöùc löïc haáp daãn naøo ñuùng vôùi hai vaät coù hình veõ sau m1 m2 Ñaùp aùn D. r1 r2 l m1m2 m1m2 A. F = G2 ; B. F = G2 l (l r1) m1m2 m1m2 C. F = G2 ; D. F = G 2 (l 2r1 2r2 ) (l r1 r2 ) 2. Moät vaät coù khoái löôïng 2kg, ôû treân maët ñaát coù troïng löôïng 2. Ñaùp aùn B. 20N. Hoûi ôû ñoä cao naøo so vôùi taâm Traùi Ñaát thì vaät coù troïng löôïng 5N ? bieát Traùi Ñaát coù baùn kính R. A. R ; B. 2R ; C. 3R ; D. 4R 3. Taïi sao gia toác rôi töï do vaø troïng löôïng cuûa vaät caøng leân M 3. g = , leân cao h taêng, g giaûm. cao caøng giaûm ? R h 2 Do ñoù P = mg giaûm. 4. Caên daën : Hoïc phaàn ghi nhôù. Ñoïc : “Em coù bieát”. BT :4,5,6,7 trang 69,70 SGK IV. RUÙT KINH NGHIEÄM : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 53 GV: Voõ Vaên Thanh Ngaøy soaïn : 3/11/2006 Baøi daïy : LÖÏC ÑAØN HOÀI CUÛA LOØ XO. ÑÒNH LUAÄT HUÙC. Tieát : 21 I. MUÏC TIEÂU : + Kieán thöùc : -Neâu ñöôïc nhöõng ñaëc ñieåm cuûa löïc ñaøn hoài cuûa loø xo veà ñieåm ñaët vaø höôùng. -Phaùt bieåu ñöôïc ñònh luaät Huùc vaø vieát ñöôïc coâng thöùc tính ñoä lôùn cuûa löïc ñaøn hoài cuûa loø xo. -Neâu ñöôïc caùc ñaëc ñieåm veà höôùng cuûa löïc caêng daây vaø löïc phaùp tuyeán. + Kyõ naêng : -Bieåu dieãn ñöôïc löïc ñaøn hoài cuûa loø xo khi bò daõn hoaëc bò neùn. Söû duïng ñöôïc löïc keá ñeå ño löïc. -Bieát xem giôùi haïn ño cuûa duïng cuï ño tröôùc khi ño. Vaän duïng ñöôïc ñònh luaät Huùc ñeå giaûi baøi taäp. + Thaùi ñoä : -Caån thaän trong thí nghieäm, ño ñaït keát quaû, höùng thuù tìm hieåu kieán thöùc qua thí nghieäm. II. CHUAÅN BÒ : + Thaày : vaø loø xo, vaøi quaû caân, thöôùc chia mm; vaøi löïc keá coù giôùi haïn ño khaùc nhau, kieåu daùng khaùc nhau. + Troø : OÂn kieán thöùc löïc ñaøn hoài loø xo vaø löïc keá lôùp 6. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY - HOÏC : 1. OÅn ñònh lôùp : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Kieåm tra baøi cuõ : 5ph a) Löïc haáp daãn laø gì ? Phaùt bieåu vaø vieát thöùc ñònh luaät vaïn vaät haáp daãn ? m b) Vieát bieåu thöùc löïc haáp daãn cho tröôøng hôïp sau : hai quaû caàum1 vaø m2 1 r1 r2 m2 ñoàng chaát khoái löôïng phaân boù ñeàu ? ÑVÑ : Löïc keá duøng ñeå ño gì ? boä phaän chính cuûa noù laø gì ? (HS : Ñeå ño löïc, boä phaän chính laø loø xo). Löïc keá ñöôïc cheá taïo döïa treân ñònh luaät vaät lyù naøo ?! Ta tìm hieåu trong baøi hoïc hoâm nay ! 3. Baøi môùi : TL HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS TRÔÏ GIUÙP CUÛA GV KIEÁN THÖÙC 12 HÑ1: Nhaéc laïi khaùi nieäm löïc ñaøn hoài cuûa loø xo. Xaùc ñònh höôùng vaø ñieåm ñaët cuûa löïc ñaøn hoài : ph C1 : C1. (caù nhaân): I. Höôùng vaø ñieåm a) Hai tay chòu taùc duïng löïc ñaøn hoài cuûa Keùo loø xo giaõn moät ñoaïn ngaén : ñaëc löïc ñaøn hoài cuûa loø xo. Ñieåm ñaët cuûa chuùng vaøo hai tay. a) Hai tay coù chòu taùc duïng cuûa loø xo loø xo. Cuøng giaù, ngöôïc chieàu vôùi löïc keùo. khoâng ? Chæ roõ phöông chieàu cuûa caùc b) Löïc ñaøn hoài taêng daàn theo ñoä giaõn löïc naøy ? + Löïc ñaøn hoài cuûa loø ñeán khi caân baèng vôùi löïc keùo thì loø xo b) Taïi sao loø xo chæ daõn ñeán moät luùc xo xuaát hieän ôû caû hai ngöøng giaõn. naøo ñoù thì ngöøng daõn ? ñaàu cuûa loø xo vaø taùc c) Thoâi keùo, löïc ñaøn hoài loø xo laøm caùc c) Khi thoâi keùo löïc naøo ñaõ laøm cho duïng vaøo caùc vaät tieáp voøng co laïi ñeán chieàu daøi ban ñaàu. loø xo laáy laïi chieàu daøi ban ñaàu ? xuùc vôùi noù laøm cho noù bieán daïng. +T1(TB): xuaát hieän ôû caû hai ñaàu cuûa loø H1: Vaäy löïc ñaøn hoài xuaát hieän ôû ñaâu + Löïc ñaøn hoài coù xo vaø taùc duïng vaøo caùc vaät tieáp xuùc vôùi ? ñieåm ñaëc vaø höôùng theá naøo so vôùi höôùng ngöôïc vôùi noù laøm cho noù bieán daïng. höôùng bieán daïng ? höôùng bieán daïng. + Löïc ñaøn hoài coù höôùng ngöôïc vôùi höôùng bieán daïng.
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 54 GV: Voõ Vaên Thanh 10 HÑ2: Thí nghieäm tìm hieåu ñoä lôùn löïc ñaøn hoài, giôùi haïn ñaøn hoài : ph + GV: Boá trí vaø tieán haønh thí nghieäm II. Ñoä lôùn cuûa löïc + HS: Quan saùt thí nghieäm, ño ñaït theo nhö hình 12.2 SGK. ñaøn hoài loø xo. Ñònh l 0, l , tính l yeâu caàu cuûa GV. + Yeâu caàu HS quan saùt, ño ñaït laáy luaät Huùc. keát quaû ño l 0, l , tính l ? +T2(Y): h 12.2b : F1 = P. H2: Löïc ñaøn hoài trong moãi tröôøng 1. Thí nghieäm : h. 12.2c : F2 = 2P ; h 12.2d : F1 = 3P. hôïp ôû hình 12.2b; 12.2c; 12.2d so vôùi troïng löôïng moät quaû caân ? Tieán haønh thí nghieäm +T3(K): Khi ñoä daõn cuûa loø xo taêng leân H3: Qua keát quaû cho bieát moái quan nhö h 12.2 SGK. maáy laàn thì löïc ñaøn hoài cuûa loø xo cuõng heä ñoä lôùn löïc ñaøn hoài vaø ñoä bieán taêng leân maáy laàn. daïng cuûa loø xo ? 2. Giôùi haïn ñaøn hoài H4: Neáu tieáp tuïc taêng soá löôïng quaû cuûa loø xo : +T4(Y): Loø xo khoâng laáy laïi ñöôïc hình caân quaù nhieàu, sau ñoù laáy caùc quaû Sau khi keùo giaõn loø daïng ban ñaàu. caân ra thì loø xo coù laáy laïi ñöôïc hình xo ñeán möùc khi thaû ra daïng ban ñaàu nöõa khoâng ? noù khoâng co laïi ñeán + HS: Ghi nhaän giôùi haïn ñaøn hoài cuûa loø + GV: Neâu giôùi haïn ñaøn hoài cuûa loø chieàu daøi ban ñaàu ta xo. xo. noùi loø bò daõn quaù giôùi haïn ñaøn hoài cuûa noù. 6 HÑ3: Phaùt bieåu noäi dung ñònh luaät Huùc : ph 3. Ñònh luaät Huùc : + GV: Thoâng baùo keát quaû nghieân + HS: Tieáp thu, ghi nhôù noäi dung vaø cöùu cuûa nhaø vaät lyù Roâ-bôt Huùc, noäi Trong giôùi haïn ñaøn bieåu thöùc ñònh luaät. dung ñònh luaät vaø bieåu thöùc tính ñoä hoài, ñoä lôn cuûa löïc lôùn cuûa löïc ñaøn hoài. ñaøn hoài cuûa loø xo tæ leä thuaän vôùi ñoä bieán +T5(TB): Cuøng moät löïc taùc duïng, loø xo H5: Hai loø xo coù ñoä cöùng khaùc nhau, daïng cuûa loø xo. naøo coù ñoä cöùng lôùn hôn thì ñoä bieán daïng cuøng moät löïc taùc duïng, ñoä daõn cuûa ít hôn. chuùng theá naøo ? Fdh = k{ l { + k : Ñoä cöùng hay heä soá ñaøn hoài cuûa loø xo. + Ñôn vò k : N/m. 7 HÑ4: Tìm hieåu caùc tröôøng hôïp ñaëc bieät cuûa löïc ñaøn hoài : ph +T6(Y): Xuaát hieän khi bò keùo daõn. H6: Daây cao su, daây theùp xuaát hieän 4. Chuù yù : löïc ñaøn hoài khi naøo ? + Ñoái vôùi caùc daây + GV: Löïc ñaøn hoài caùc daây khi ñoù nhö daây cao su, daây goïi laø löïc caêng. theùp. . . khi bò keùo +T7(TB): Ñieåm ñaët ôû hai ñaàu daây vaø H7: Ñieåm ñaët, höôùng cuûa löïc caêng daõn thì xuaát hieän löïc höôùng doïc theo daây vaøo trong. theá naøo ? ñaøn hoài höôùng doïc +T8: Löïc ñaøn hoài vuoâng goùc vôùi maët H8: Tröôøng hôïp hình veõ b löïc ñaøn theo daây, goïi laø löïc tieáp xuùc. hoài taùc duïng leân quaû caàu coù phöông caêng.
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 55 GV: Voõ Vaên Thanh theá naøo so vôùi maët tieáp xuùc ? + Ñoái vôùi caùc maët +T9: tieáp xuùc bò bieán daïng F ñh khi eùp vaøo nhau, löïc H9: Bieåu dieãn caùc löïc taùc duïng leân ñaøn hoài coù phöông T quaû caâu trong hai tröôøng hôïp hình veõ vuoâng goùc vôùi maët ? tieáp xuùc. P P 5 HÑ5: Vaän duïng cuûng coá : ph Caâu 1: Caâu 1: Treo moät vaät vaøo ñaàu döôùi cuûa moät loø xo gaén coá ñònh thì loø xo daõn ra Ñaùp aùn D. 5cm. Tìm troïng löôïng cuûa vaät. Cho bieát loø xo coù ñoä cöùng laø 100N/m. A. 500N ; B. 0,05N ; C. 20N ; D. 5N Caâu 2: Caâu 2: Duøng moät loø xo ñeå treo moät vaät coù khoái löôïng 300g thì loø xo daõn 2cm. Ñaùp aùn C. Neáu tro theâm moät vaät coù khoái löôïng 150g thì loø xo daõn moät ñoaïn laø bao nhieâu ? A. 1cm ; B. 2cm ; C. 3cm ; D. 4cm Caâu 3: Caâu 3: Duøng hai tay eùp hai ñaàu cuûa moät loø xo coù ñoä cöùng 100N/m thì loø xo bò Ñaùp aùn B. neùn laïi moät ñoaïn 4cm. Tính löïc eùp taïi moãi ñaàu baøn tay ? A. 2N ; B. 4N ; C. 200N ; D. 400N 4. Caên daën : Hoïc phaàn ghi nhôù. Ñoïc : “Em coù bieát”. BT : 3,4,5,6 trang 74 SGK IV. RUÙT KINH NGHIEÄM : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 56 GV: Voõ Vaên Thanh Ngaøy soaïn : 5/11/2006 Baøi daïy : LÖÏC MA SAÙT Tieát : 22 I. MUÏC TIEÂU : + Kieán thöùc : -Neâu ñöôïc nhöõng ñaëc ñieåm cuûa löïc ma saùt tröôït, löïc ma saùt laên vaø löïc ma saùt nghæ. -Vieát ñöôïc coâng thöùc cuûa löïc ma saùt tröôït. -Neâu ñöôïc yù nghóa cuûa löïc ma saùt trong ñôøi soáng vaø kó thuaät, caùch laøm giaûm hoaëc taêng ma saùt. + Kyõ naêng : -Vaän duïng ñöôïc coâng thöùc löïc ma saùt tröôït ñeå giaûi caùc baøi taäp ñôn giaûn. -Giaûi thích ñöôïc vai troø cuûa ma saùt nghæ ñoái vôùi vieäc ñi laïi cuûa ngöôøi, ñoäng vaät vaø xe coä. -Böôùc ñaàu bieát ñeà xuaát giaû thuyeát moät caùch hôïp lyù vaø ñöa ra phöông aùn thí nghieäm ñeå kieåm tra giaû thuyeát. + Thaùi ñoä : -Chuù yù quan saùt TN, thaûo luaän tìm hieåu kieán thöùc. II. CHUAÅN BÒ : + Thaày : Khoái hoäp chöõ nhaät, moät soá quaû caân, löïc keá vaø maùng tröôït. Vaøi loaïi oå bi, con laên + Troø : OÂn kieán thöùc veà ma saùt lôùp 8. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY - HOÏC : 1. OÅn ñònh lôùp : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Kieåm tra baøi cuõ : 5ph a) Neâu ñaëc ñieåm veà ñieåm ñaët, phöông, chieàu cuûa löïc ñaøn hoài cuûa loø xo, daây cao su vaø daây theùp, maët phaúng tieáp xuùc ? b) Phaùt bieåu noäi dung ñònh luaät Huùc ? Vieát bieåu thöùc ñoä lôùn löïc ñaøn hoài cuûa loø xo ? ÑVÑ : Löïc ma saùt coù taùc haïi vaø taùc duïng theá naøo trong ñôøi soáng vaø kó thuaät ?! 3. Baøi môùi : TL HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS TRÔÏ GIUÙP CUÛA GV KIEÁN THÖÙC 15 HÑ1: Tìm hieåu veà löïc ma saùt tröôït : ph +T1(Y): Xuaát hieän khi moät vaät tröôït treân H1: Löïc ma saùt tröôït xuaát hieän khi I. Löïc ma saùt tröôït : beà maët vaät khaùc. naøo ? 1. Ñaëc ñieåm löïc ma +T2(Y): Caûn trôû laïi chuyeån ñoäng tröôït H2: Löïc ma saùt tröôït coù taùc duïng gì saùt tröôït : cuûa vaät. ñoái vôùi vaät chuyeån ñoäng ? + HS: Ghi nhaän thoâng tin. + GV: Thoâng baùo löïc ma saùt xuaát -xuaát hieän ôû maët tieáp hieän ôû beà maët tieáp xuùc. xuùc cuûa vaät ñang +T3:(Nhoùm) thaûo luaän ñöa ra phöông aùn H3: Ño ñoä lôùn löïc ma saùt tröôït nhö tröôït treân beà maët vaät vaø giaûi thích ? theá naøo ? Giaûi tích phöông aùn ñöa khaùc. ra? (Nhoùm) -Coù höôùng ngöôïc vôùi C1 (Nhoùm) : Fms phuï thuoäc yeáu toá ? höôùng cuûa vaän toác. C1 (Nhoùm) : Thaûo luaän ñöa ra phöông -Dieän tích tieáp xuùc. + Coù ñoä lôùn : aùn thí nghieäm kieåm tra. -Toác ñoä cuûa khoái goã. -khoâng phuï thuoäc -AÙp löïc leân maët tieáp xuùc. dieän tích tieáp xuùc vaø + Caùc nhoùm ñaùnh giaù phöông aùn ñöa ra. -Baûn chaát vaø ñieàu kieän beà maët tieáp toác ñoä cuûa vaät.
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 57 GV: Voõ Vaên Thanh xuùc. -tæ leä vôùi ñoä lôùn cuûa Haõy neâu caùc phöông aùn thí nghieäm aùp löïc. kieåm chöùng ? -Phuï thuoäc vaøo vaät + HS: + GV: Höôùng daãn neâu phöông aùn lieäu vaø tình traïng cuûa -Quan saùt thí nghieäm ñaïi dieän ñoïc soá chæ TN kieåm tra (Khoâng tieán haønh TN hai maët tieáp xuùc. cuûa löïc keá, suy ra löïc ma saùt tröôït. heát caùc tröôøng hôïp). 2. Heä soá ma saùt tröôït: -Töø keát quaû thí nghieäm ruùt ra nhaän xeùt + GV: Thí nghieäm thay ñoåi dieän tích Laø heä soá tæ leä giöõa veà söï phuï thuoäc hay khoâng phuï thuoäc tieáp xuùc, thay ñoåi tính chaát beà maët ñoä lôùn löïc ma saùt vaøo caùc yeáu toá. tieáp xuùc. tröôït vaø ñoä lôùn cuûa + GV: Ghi nhaän heä soá t . + GV: Thoâng baùo heä soá ma saùt tröôït. aùp löïc. kí hieäu : t Söï phuï thuoäc cuûa t . Fmst t = + HS: Ñoïc thoâng tin heä soá ma saùt tröôït. + GV: Yeâu caàu HS oïc thoâng tin heä N soá ma saùt tröôït baûng 13.1 SGK. 3. Coâng thöùc cuûa löïc Fmst H4: Ñoä lôùn cuûa löïc ma saùt tröôït coù ma saùt tröôït : +T4(TB): Töø t = => Fmst = t N N theå tính baèng coâng thöùc naøo ? Fmst = t N 8 HÑ2: Tìm hieåu veà ma saùt laên : ph +T5(Y): Xuaát hieän khi moät vaït laên leân H5: Löïc ma saùt laên xuaát hieän khi II. Löïc ma saùt laên : maët vaät khaùc, caûn trôû chuyeån ñoäng laên naøo ? taùc duïng cuûa löïc ma saùt laên. cuûa vaät. + Xuaát hieän ôû choã +T6(TB): Ñoä lôùn löïc ma saùt laên nhoû hôn H6: Cuøng aùp löïc, ñoä lôùn löïc ma saùt tieáp xuùc cuûa vaät vôùi nhieàu. Ví duï : ñaåy cuøng moät vaät naëng laên so vôùi ñoä lôùn löïc ma saùt tröôït theá beà maët maø vaät laên coù baùnh xe deã ñaåy hôn khi khoâng coù naøo ? ví duï minh hoaï? treân ñoù, caûn trôû baùnh xe. + GV: Cho HS tieán haønh TN kieåm chuyeån ñoäng laên. + HS: Moät nhoùm ñaïi dieän TN kieåm tra tra vaø keát luaän. + Ñoä lôùn nhôû hôn raát thoâng baùo keát quaû veà ñoä lôùn löïc ma saùt nhieàu so vôùi löïc ma trong hai tröôøng hôïp vaø ruùt ra keát luaän. saùt tröôït. 12 HÑ3: Tìm hieåu veà löïc ma saùt nghæ : ph III. Löïc ma saùt nghæ +T5(Y): Nhaéc laïi löïc ma saùt nghæ vaït lyù H7: Löïc ma saùt nghæ xuaát hieän khi 1. Ñaëc ñieåm löïc ma lôùp 8. naøo ? coù taùc duïng gì vôùi vaät. saùt nghæ : + HS: Quan saùt TN ñoïc soá chæ löïc keá. + GV: TN, HS quan saùt . + xuaát hieän ôû maët +T8(Y): Ñoä lôùn löïc ma saùt nghæ taêng daàn H8: Ñoä lôùn löïc ma saùt nghæ theá naøo tieáp xuùc cuûa vaät vôùi vaø caân baèng vôùi ngoaïi löïc. khi taêng daàn ngoaïi löïc ? beà maët ñeå giöõ cho vaät ñöùng yeân treân beà maët +T9(TB): Ngöôïc höôùng ngoaïi löïc taùc H9: Höôùng cuûa löïc ma saùt nghæ ? ñoù khi noù bò taùc duïng duïng. moät löïc song song vôùi H10: Ñoä lôùn löïc ma saùt nghæ cöïc ñaïi maët tieáp xuùc. +T10(K): Ñoä lôùn löïc ma saùt nghæ cöïc ñaïi so löïc ma saùt tröôït? + Coù ñoä lôùn cöïc ñaïi lôùn löïc ma saùt tröôït. lôùn hôn löïc ma saùt
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 58 GV: Voõ Vaên Thanh tröôït. 2. Vai troø cuûa löïc ma +T11: H11: Löïc ma saùt nghæ coù vai troø coù saùt nghæ : HS: Caùc ñoái töôïng coù theå neâu vaø boå ích gì ? Nhôø löïc ma saùt sung vai troø löïc ma saùt nghæ. nghæ giöõ caùc vaät khoûi bò tröôït. + Ñoùng vai troø laø löïc phaùt ñoäng cho ngöôøi, ñoäng vaät vaø xe coä. 5 HÑ4: Vaän duïng, cuûng coá. ph Caâu 1: Caâu 1: Moät ngöôøi ñi xe ñaïp xuoáng doác, löïc ma saùt ôû nôi tieáp xuùc giöõa Ñaùp aùn B baùnh xe vaø maët ñöôøng laø : A. löïc ma saùt tröôït. ; B. löïc ma saùt laên. C. löïc ma saùt nghæ. ; D. löïc ma saùt laên vaø löïc ma saùt tröôït. Caâu 2: Caâu 2: Ngöôøi ta söû duïng voøng bi treân baùnh xe ñaïp laø vôùi duïng yù gì ? Ñaùp aùn B A. Chuyeån ma saùt tröôït thaønh ma saùt laên. B. Chuyeån ma saùt laên thaønh ma saùt tröôït. C. Chuyeån ma saùt nghæ thaønh ma saùt laên. D. Chuyeån ma saùt laên thaønh ma saùt nghæ. Caâu 3: Caâu 3: + Choïn chieàu döông cuøng Ñaåy moät caùi thuøng coù khoái löôïng 50kg theo phöông ngang vôùi moät löïc r chieàu F . 150N, laøm thuøng chuyeån ñoäng. Cho heä soá ma saùt tröôït giöõa thuøng vaø maët 2 + Fmst = t N. saøn laø 0,2. Tính gia toác cuûa thuøng. Laáy g = 10m/s . + Treân maët ngang : Gôïi yù : N = P = mg = 500N + Choïn chieàu döông ? + Coâng thöùc tính Fmst ? + Fmst = 100N F F + Treân maët ngang quan heä N vaø P ? + a = ms = 1(m/s2). m + Ñònh luaät II : a = ? F trong ñònh luaät II cho tröôøng hôïp naøy laø gì ? 4. Caên daën : Hoïc phaàn ghi nhôù. Ñoïc : “Em coù bieát”. BT : 4,5,6,7,8 trang 78,79 SGK. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 59 GV: Voõ Vaên Thanh Ngaøy soaïn : 8/11/2006 Baøi daïy : LÖÏC HÖÔÙNG TAÂM Tieát : 23 I. MUÏC TIEÂU : + Kieán thöùc : -Phaùt bieåu ñöôïc ñònh nghóa vaø vieát ñöôïc coâng thöùc cuûa löïc höôùng taâm. -Neâu ñöôïc moät vaøi ví duï veà lôïi ích hoaëc taùc haïi cuûa löïc li taâm. + Kyõ naêng : -Giaûi thích ñöôïc löïc höôùng taâm giöõ cho vaät chuyûen ñoäng troøn ñeàu. -Xaùc ñònh ñöôïc löïc höôùng taâm giöõ cho vaät chuyeån ñoäng troøn ñeàu trong moät soá tröôøng hôïp ñôn giaûn. -Giaûi thích ñöôïc chuyeån ñoäng li taâm. + Thaùi ñoä : -Höùng thuù tö duy tìm hieåu kieán thöùc môùi giaûi ñaùp moät soá hieän töôïng lieân quan. II. CHUAÅN BÒ : + Thaày : moät soá hình veõ moâ taû taùc duïng cuûa löïc höôùng taâm, hình veõ14.1; veõ ñôn giaûn oâtoâ qua ñoaïn cong. + Troø : OÂn chuyeån ñoäng troøn ñeàu vaø gia toác höôùng taâm. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY - HOÏC : 1. OÅn ñònh lôùp : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Kieåm tra baøi cuõ : 5ph a) Neâu ñaëc ñieåm cuûa löïc ma saùt tröôït, ma saùt laên vaø ma saùt nghæ ? b) Trong chuyeån ñoïng laên coù ma saùt nghæ khoâng ? neáu coù, noù coù höôùng theá naøo, ñoùng vai troø gì ñoái vôùi vaät ? ÑVÑ : Taïi sao ñöôøng oâtoâ ôû ñoaïn cong phaûi laøm nghieâng ?! Choã reõ caàn ñaët bieån chæ daãn toác ñoä ?! Veä tinh nhaân taïo bay ñöôïc voøng quanh Traùi Ñaát ?! Ta tìm hieåu veà noù qua baøi hoïc hoâm nay ! 3. Baøi môùi : TL HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS TRÔÏ GIUÙP CUÛA GV KIEÁN THÖÙC 8 HÑ1: Tìm hieåu veà löïc höôùng taâm : ph +T1(Y): Höôùng theo baùn kính vaøo taâm H1: Gia toác trong chuyeån ñoäng troøn I. Löïc höôùng taâm : quó ñaïo. ñeàu coù höôùng theá naøo ? 1. Ñònh nghóa : +T2(TB): Theo ñònh luaät II, vaät CÑ coù H2: Vaät chuyeån ñoäng troøn ñeàu coù Löïc (hay hôïp löïc gia toác laø ñaõ coù löïc taùc duïng vaøo noù. löïc taùc duïng vaøo noù khoâng ? cuûa caùc löïc) taùc duïng +T3(K): Theo ñònh luaät II, suy ra löïc H3: Löïc gaây ra gia toác höôùng taâm coù vaøo moät vaät chuyeån naøy höôùng vaøo taâm quó ñaïo. Vì höôùng theá naøo ? ñoäng troøn ñeàu vaø gaây r r a Z Z F + GV: Löïc naøy goïi laø löïc höôùng taâm. ra cho vaät gia toác +T4(K): Neâu khaùi nieäm löïc höôùng taâm. H4: Löïc höôùng taâm laø gì ? höôùng taâm goïi laø löïc höôùng taâm. + GV: Gôïi yù HS laäp bieåu thöùc löïc 2. Coâng thöùc : höôùng taâm : 2 2 H5: Löïc höôùng taâm : F = ? a = ? mv mv 2 ht ht F = ma = +T5(TB): Fht = maht = = m r ht ht r lieân heä giöõa v vaø  ? r = m 2 r
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 60 GV: Voõ Vaên Thanh 12 HÑ2: Phaân tích moät soá ví duï veà löïc höôùng taâm : ph +T6(Y): Löïc haáp daãn giöõa Traùi Ñaát vaø H6: Löïc naøo giöõ cho veä tinh nhaân 3. Ví duï : veä tinh nhaân taïo ñoùng vai troø laø löïc taïo chuyeån ñoäng troøn ñeàu quanh a)Löïc haáp daãn giöõa höôùng taâm. Traùi Ñaát ? Traùi Ñaát vaø veä tinh nhaân taïo ñoùng vai troø laø löïc höôùng taâm. +T7(TB): Troïng löïc vaø phaûn löïc baøn H7:Hình 14.2 SGK : khi baøn quay a)Löïc ma saùt nghæ quay taùc duïng leân vaät caân baèng nhau. ñöùng yeân, löïc taùc duïng leân ñóa theá cuûa baøn quay leân vaät naøo ? ñoùng vai troø löïc +T8(K): Löïc ma saùt nghæ cuûa baøn quay H8: Khi baøn quay ñeàu maø vaät khoâng höôùng taâm giöõ cho leân vaät ñoùng vai troø löïc höôùng taâm. tröôït thì löïc naøo ñaõ giöõ cho vaät vaät chuyeån ñoäng troøn chuyeån ñoäng troøn ñeàu quanh truïc ñeàu quanh truïc quay. quay. +T9(TB): Bieåu dieãn vaø xaùc ñònh hôïp löïc H9: Haõy bieåu dieãn caùc löïc taùc duïng c) Hôïp löïc cuûa troïng r F . leân oâtoâ ? xaùc ñònh höôùng veùc tô hôïp löïc vaø phaûn löïc maët löïc ? ñöôøng ñoùng vai troø r löïc höôùng taâm giöõ +T10(K): Ñoùng vai troø löïc höôùng taâm. H10: Hôïp löïc F coù taùc duïng gì ? cho oâtoâ chuyeån ñoäng qua ñoaïn cong. 12 HÑ3: Tìm hieåu veà chuyeån ñoäng li taâm : ph II. Chuyeån ñoäng li +T11(TB): Vaät seõ bò vaêng ra xa taâm quó H11: Khi quay baøn quay vôùi toác ñoä taâm : ñaïo. lôùn thì vaät seõ theá naøo ? Khi löïc höôùng taâm +T12(K): Bò vaêng ra theo phöông tieáp H12: Vaät bò vaêng ra theo phöông naøo khoâng ñuû ñeå giöõ vaät tuyeán vôùi quó ñaïo. Do quaùn tính noù baûo ? vì sao ? chuyeån ñoäng troøn toaøn vaän toác ñaït ñöôïc. ñeàu, vaät seõ bò vaêng ra + GV: Neâu khaùi nieäm chuyeån ñoäng theo tieáp tuyeán xa li taâm. taâm. Chuyeån ñoäng ñoù +T13(Y): ÖÙng duïng cuûa chuyeån ñoäng li H13: Maùy giaët laø öùng duïng kieán thöùc goïi laø chuyeån ñoäng li taâm. naøo ? taâm. + HS: Ñoïc thoâng tin maùy vaét li taâm. + GV: Cho HS ñoïc thoâng in maùy vaét + ÖÙng duïng cuûa li taâm. chuyeån ñoäng li taâm : -Taïo maùy vaét li taâm. +T14(K): Khoâng. Vì khi ñoù löïc ma saùt H14: Qua ñoaïn ñöôøng voøng coù neân -Qua ñöôøng voøng nggæ cöïc ñaïi khoâng ñuû giöõ neân xe seõ bò chaïy vôùi toác ñoä lôùn khoâng ? Vì sao ? khoâng chuyeån ñoäng tröôït li taâm toác ñoä lôùn. 8 HÑ4: Vaän duïng cuûng coá : ph Caâu 1: Caâu 1: Löïc naøo sau ñaây coù theå laø löïc höôùng taâm ? Ñaùp aùn D. A. löïc ma saùt. ; B. Löïc ñaøn hoài. C. Löïc haáp daãn. ; D. Caû ba löïc treân. Caâu 2: Caâu 2: Bieåu thöùc naøo sau ñaây cho pheùp ta tính ñoä lôùn cuûa löïc
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 61 GV: Voõ Vaên Thanh höôùng taâm ? 2 Ñaùp aùn A. A. Fht = m r ; Fht = mg ; C. Fht = k{ l { ; Fht =  mg Caâu 3: Moùc vaät nheï vaøo loø xo quay ñeàu. Caâu 3: Neâu ví duï cuï theå löïc ñaøn hoài ñoùng vai troø laø löïc höôùng taâm ? Caâu 4: Löïc caêng daây coù theå laø löïc höôùng Caâu 4: Löïc caêng daây coù theå laø löïc höôùng taâm khoâng ? Neâu ví taâm. Buoäc vaät vaøo sôïi daây quay ñeàu. duï ? 4. Caên daën : Hoïc phaàn ghi nhôù. Ñoïc : “Em coù bieát”. BT : 4,5,6,7 trang 83 SGK IV. RUÙT KINH NGHIEÄM : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 62 GV: Voõ Vaên Thanh Ngaøy soaïn : 10/11/2006 Baøi daïy : BAØI TAÄP Tieát : 24 I. MUÏC TIEÂU : + Kieán thöùc : -Ñònh luaät vaïn vaät haáp daãn, heä thöùc ñònh luaät. Troïng löïc laø tröôøng hôïp rieâng cuûa löïc haáp daãn. - Ñaëc ñieåm löïc ñaøn hoài loø xo, ñònh luaät Huùc, heä thöùc ñònh luaät ; ñaëc ñieåm caùc loaïi löïc ma saùt. -Löïc höôùng taâm, bieåu thöùc löïc höôùng taâm. Phaùt hieän ñöôïc löïc höôùng taâm trong caùc tröôøng hôïp cuï theå. + Kyõ naêng : -Vaän duïng ñöôïc ñònh luaät vaïn vaät haáp daãn ñeå giaûi thích hieän töôïng lieân quan vaø baøi taäp ñôn giaûn. -Vaän duïng ñöôïc ñaëc ñieåm löïc ma saùt, löïc höôùng taâm, löïc ñaøn hoài loø xo giaûi caùc baøi taäp. + Thaùi ñoä : -Höùng thuù trong vieäc tham gia giaûi baøi taäp, tìm hieåu kieán thöùc lieân quan thöïc teá. II. CHUAÅN BÒ : + Thaày : Baøi taäp traéc nghieäm vaø töï luaän caùc daïng theo baøi hoïc. + Troø : OÂn taäp kieán thöùc töø löïc haáp daãn. Giaûi caùc baøi taäp SGK töông öùng. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY - HOÏC : 1. OÅn ñònh lôùp : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Kieåm tra baøi cuõ : 3. Baøi môùi : TL HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS TRÔÏ GIUÙP CUÛA GV KIEÁN THÖÙC 20 HÑ1: Giaûi baøi taäp traéc nghieäm : ph Caâu 1: Caâu 1: (BT TN) Choïn caâu ñuùng : 1. Löïc haáp daãn : 2 Duøng Fhd = Gm1m2/r . Khi khoái löôïng cuûa moãi vaät taêng leân gaáp boán vaø + Ñònh luaät vaïn vaät khoaûng caùch giöõa chuùng taêng gaáp 2 thì löïc haáp daãn haáp daãn : Ñaùp aùn A. giöõa chuùng seõ : A. taêng leân boán laàn. ; B. taêng leân taùm laàn. + Heä thöùc : C. giöõ khoâng ñoåi. ; D. giaûm ñi 4 laàn. m1m2 Fhd = G 2 Caâu 2: Chuù yù : P = Fhd. Caâu 2: (BT 11.1 SBT) Choïn caâu ñuùng : r 2 P1 = Fhd1 = GmM/R . Moät vaät khoái löôïng 1kg, ôû treân maët ñaát coù troïng 2 P2 = Fhd2 = GmM/(2R) . löôïng 10N, khi vaät chuyeån ñoäng tôùi moät ñieåm caùch Laäp tæ soá => P2 = P1/4 taâm Traùi Ñaát 2R (R baùn kính Traùi Ñaát) thì noù coù + AÙp duïng : troïng löôïng baèng bao nhieâu Niu-tôn ? -Hai chaát ñieåm. Ñaùp aùn B. A. 1N ; B. 2,5N ; C. 5N ; D. 10N. -Hai vaät hình caàu Caâu 3: (BT 2.48 500baøi) ñoàng chaát, khoái löôïng Caâu 3: Choïn caâu phaùt bieåu sai veà löïc ñaøn hoài cuûa loø xo: phaân boá ñeàu (r : A. Ngoaïi löïc gaây bieán daïng caøng lôùn thì ñoä bieán khoaûng caùch hai taâm) Ñaùp aùn B daïng ñaøn hoài caøng lôùn. + Gia toác rôi töï do : B. Löïc ñaøn hoài loø xo coù ôû hai ñaàu loø xo vaø ñieåm ñaët M g = G 2 ôû hai vaät gaây bieán daïng. R h C. Löïc ñaøn hoài loø xo chæ coù ôû hai ñaàu, khoâng coù ôû caùc ñieåm phía trong loø xo.
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 63 GV: Voõ Vaên Thanh D. Ñoä cöùng k cuûa loø xo chæ phuï thuoäc vaøo vaät lieäu 2. Löïc ñaøn hoài. laøm loø xo, khoâng phuï thuoäc kích loø xo. Caâu 4: Caâu 4: (BT12.2SBT) : Choïn keát quaû ñuùng : + Ñaëc ñieåm löïc ñaøn P = Fñh = k{ l { Moät loø xo coù chieàu daøi töï nhieân 10cm vaø coù ñoä hoài loø xo, caùc daây { l { = P/k = 0,025m cöùng 40N/m. Giöõ coá ñònh moät ñaàu vaø taùc duïng vaøo ñaøn hoài. = 2,5cm ñaàu kia moät löïc 1N ñeå neùn loø xo. Khi aáy, chieàu daøi l = l 0 + { l { cuûa noù laø bao nhieâu ? + Ñònh luaät huùc : Ñaùp aùn B. A. 2,5cm ; B. 7,5cm ; C. 12,5cm ; 9,75cm. Caâu 5: (BT 500baøi) Choïn caâu phaùt bieåu sai : + Heä thöùc ñònh luaät: A. Moïi vaät vaãn ñöùng yeân duø coù taùc duïng cuûa löïc keùo F = k{ l { Caâu 5: tröôït laø nhôø löïc ma saùt nghæ. 3. Löïc ma saùt : B. Löïc ma saùt nghæ coù phöông naèm trong maët phaúng Ñaùp aùn C. tieáp xuùc vaø ñieåm ñaët treân maët tieáp xuùc ñoù. + Ñaëc ñieåm löïc ma C. Löïc ma saùt nghæ coù ñoä lôùn khoâng ñoåi vaø baèng ñoä saùt tröôït. lôùn cuûa löïc ma saùt tröôït. D. Löïc ma saùt nghæ coù ñoä lôùn taêng daàn vaø caân baèng Bieåu thöùc : vôùi ngoaïi löïc taùc duïng song song vôùi maët tieáp xuùc. Fmst =  tN. Caâu 6: Caâu 6: (BT197 BTTN) : Choïn keát quaû ñuùng : F = Fms =  mg Keùo moät vaät 50kg baèng lööïc F = 200N laøm vaät di + Ñaëc ñieåm löïc ma =>  = F/mg = 0,4 chuyeån ñeàu. Heä soá ma saùt giöõa vaät vaø saøn laø (laáy g = saùt laên. Ñaùp aùn A. 10m/s2) : A. 0,4. ; B. 2,5 ; C. 0,2 ; D. 0,25. Bieåu thöùc : Caâu 7: Caâu 7: (BT233 BTTN)Choïn caâu ñuùng : Fmst =  LN. Ñöôøng naèm ngang: N=P OÂtoâ chuyeån ñoäng ñeàu treân ñöôøng naèm ngang, qua Caàu voàng : P-N’= maht caàu voàng leân vaø qua caàu voõng xuoáng. Aùp löïc cuûa oâtoâ + Ñaëc ñieåm löïc ma = mv2/R=> N = N’= P - leân maët ñöôøng khi naøo laø lôùn nhaát ? saùt nghæ. mv2/R P D. ba tröôøng hôïp laø nhö nhau. mv2 Fht = maht = Ñaùp aùn C. r Caâu 8: Caâu 8: Ñaùnh daáu “ x” vaøo oâ ñuùng sai : Ñuùng Sai = m 2 r a) Sai. a)Löïc taùc duïng lôùn leân bao nhieâu laàn thì ñoä bieán daïng cuûa loø xo cuõng lôùn b) Ñuùng. leân baáy nhieâu laàn. b)Löïc ñaøn hoài cuûa loø xo coù xu höôùng choáng laïi nguyeân nhaân gaây bieán daïng. c) Ñuùng. c)Caùc löïc ma saùt nghæ, laên, tröôït ñeàu tæ leä vôùi aùp löïc. d) Sai. d)Heä soá ma saùt tröôït phuï thuoäc vaøo dieän tích tieáp xuùc. e) Sai. e)Caøng leân cao gia toác rôi töï do caøng taêng.
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 64 GV: Voõ Vaên Thanh 20 HÑ2: Giaûi baøi taäp töï luaän : ph 10 Baøi 1:(12.7 SBT) Baøi 1:(12.7 SBT) ph Moät loø xo chieàu daøi töï nhieân l 0 = + Bieåu dieãn caùc löïc taùc 27cm, ñöôïc treo thaúng ñöùng. Khi + Vaän duïng ñònh luaät duïng leân P1 vaø P2. treo vaøo loø xo P1 = 5N thì loø xo daøi Huùc. l l 0 2 l 1 = 44cm. Treo vaät khaùc co P2, loø xo l1 + Vaät caân baèng : daøi l 2 = 35cm. Tìm k vaø P2 ? P1 = F1 = k(l 1 - l 0)  Gôïi yù : + Vaän duïng ñieàu F2 => k = P1 /(l 1 - l 0) + Bieåu dieãn caùc löïc taùc duïng leân vaät. kieän caân baèng cuûa F 294N/m 1 + Khi vaät ñöùng yeân, quan heä ñoä lôùn chaát ñieåm. P2 caùc löïc ?  + Töông töï khi caân baèng : P2 + Tính k ? P1 P2 = F2 = k(l 2 - l 0) + Tính P2 ? 2,4N  Baøi 2 :(13.7 SBT)  P1 10 Baøi 2 :(13.7 SBT) : N Ngöôøi ta ñaåy moät caùi thuøng coù ph  khoái löôïng 55kg theo phöông ngang  Fñ + Bieåu dieãn löïc. Fms vôùi löïc 220N, laøm thuøng chuyeån ñoäng treân maët phaúng ngang. Heä soá O x + Choïn Ox cuøng ma saùt tröôït giöõa thuøng vaø maët  chieàu chuyeån ñoäng. P phaúng laø 0,35. Tính gia toác cuûa thuøng ? laáy g = 9,8m/s2. + Hôïp löïc gaây gia toác : Gôïi yù : F = Fñ – Fms + Bieåu dieãn caùc löïc taùc duïng ? + Vaän duïng ñònh luaät + Choïn chieàu döông ? II Niu-tôn. F F + a = d ms 0,56m/s2. + Hôïp löïc gaây gia toác cho vaät coù doä m lôùn ? + Vaän duïng ñònh luaät II Niu-tôn ? 4. Caên daën : Hoïc phaàn ghi nhôù. BT : 4,5,6,7 trang 83 SGK IV. RUÙT KINH NGHIEÄM : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 65 GV: Voõ Vaên Thanh Ngaøy soaïn : 13/11/2006 Baøi daïy : BAØI TOAÙN VEÀ CHUYEÅN ÑOÄNG NEÙM NGANG Tieát : 25 I. MUÏC TIEÂU : + Kieán thöùc : -Dieãn ñaït ñöôïc caùc khaùi nieäm : phaân tích chuyeån ñoäng, chuyeån ñoäng thaønh phaàn. -Vieát ñöôïc caùc phöông trình cuûa hai chuyeån ñoäng thaønh phaàn vaø neâu tính chaát chuyeån ñoäng thaønh phaàn. -Neâu ñöôïc moät vaøi ñaët ñieåm quan troïng nhaát cuûa chuyeån ñoäng neùm ngang. Vieát ñöôïc phöông trình quó ñaïo. + Kyõ naêng : -Böôùc ñaàu bieát duøng phöông phaùp toaï ñoä khaûo saùt nhöõng chuyeån ñoäng phöùc taïp nhö CÑ neùm ngang. -Bieát choïn heä toaï ñoä thích hôïp vaø caùch phaân tích chuyeån ñoäng neùm ngang trong heä toaï ñoä ñoù. -Bieát aùp duïng ñònh luaät II Niu-tôn ñeå laäp phöông trình cho hai chuyeån ñoäng thaønh phaàn. -Bieát caùch toång hôïp hai chuyeån ñoäng thaønh phaàn ñeå ñöôïc chuyeån ñoäng cuûa vaät. -Veõ ñöôïc (moät caùch ñònh tính) quó ñaïo parabol cuûa moät vaät bò neùm ngang. + Thaùi ñoä : -Höùng thuù trong vieäc tìm giaûi nhöõng baøi taäp chuyeån ñoäng neùm ngang, neùm xieân. Thaûo luaän nhoùm tích cöïc. II. CHUAÅN BÒ : + Thaày : Tranh veõ hình 15.1 SGK, boä thí nghieäm kieåm chöùng hình 15.3. Heä thoáng caâu hoûi. + Troø : OÂn CÑ thaúng bieán ñoåi ñeàu, söï rôi töï do, ñònh luaät II Niu-tôn, heä toaï ñoä. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY - HOÏC : 1. OÅn ñònh lôùp : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Kieåm tra baøi cuõ : Khoâng kieåm tra baøi cuõ. ÑVÑ : Maùy bay neùm bom vaøo ñòch töø ví trí naøo ñeå truùng muïc tieâu ?! ta tìm hieåu qua baøi toaùn hoâm nay ! (1ph) 3. Baøi môùi : TL HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS TRÔÏ GIUÙP CUÛA GV KIEÁN THÖÙC 12 HÑ1: Nghieân cöùu chuyeån ñoäng thaønh phaàn cuûa chuyeån ñoäng neùm ngang : ph I. Khaûo saùt chuyeån ñoäng neùm ngang : +T1(K): Vò trí noù vöøa thay ñoåi theo H1: Khi vaät M ñöôïc neùm ngang thì 1. Choïn heä toaï ñoä : phöông ngang vöøa thay ñoåi theo phöông  M x(m) vò trí noù thay ñoåi theo caùc phöông O v0 thaúng ñöùng. naøo ?  x P M M y +T2(TB): Ox naèm ngang, höôùng theo H2: Vaäy ta coù theå choïn heä toaï ñoä Ox  r P v0 , Oy thaúng ñöùng höôùng xuoáng.  Oy theo caùc phöông naøo ? y(m) 2. phaân tích chuyeån +T3(Y): Mx chuyeån ñoäng theo Ox vaø My H3: Khi M chuyeån ñoäng thì hình ñoäng neùm ngang : chuyeån ñooäng theo Oy chieáu Mx vaø My cuûa noù theá naøo ? + M chuyeån ñoäng, hình chieáu Mx vaø My
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 66 GV: Voõ Vaên Thanh CÑ theo. + Chuyeån ñoäng cuûa + HS: Ghi nhaän khaùi nieäm. + GV: Neâu khaùi nieäm caùc chuyeån Mx vaø My goïi laø caùc ñoäng thaønh phaàn. chuyeån ñoäng thaønh phaàn cuûa M. 3. Xaùc ñònh caùc +T4(Y): Chòu taùc duïng cuûa troïng löïc. H4:Boû qua söùc caûn khoâng khí, quaù chuyeån ñoäng thaønh trình chuyeån ñoäng cuûa vaät chòu taùc phaàn : duïng cuûa löïc naøo ? a) Caùc PT cuûa chuyeån +T5(K): Px = 0, suy ra CÑ theo Ox laø H5: Hình chieáu Px = ? suy ra chuyeån ñoäng thaønh phaàn theo thaúng ñeàu. ñoäng thaønh phaàn theo Ox ? Ox cuûa Mx : A. Thaúng ñeàu ; B. NDÑ ax = 0 C. CDÑ ; D. Troøn ñeàu. vx = v0 (1) +T6(TB): ax = 0 ; vx = v0 ; x = v0t H6: Vaäy CÑ theo Ox coù ax = ?, x = v0t (2) vx = ? PTCÑ : x = ? b) Caùc PT cuûa chuyeån +T7(K): Py = 0, suy ra CÑ theo Oy H7: Hình chieáu Py = ? suy ra CÑ ñoäng thaønh phaàn theo nhanh daàn ñeàu. thaønh phaàn theo Oy ? Oy cuûa My : A. Thaúng ñeàu ; B. NDÑ ay = g C. CDÑ ; D. Troøn ñeàu. vy = gt (3) 1 1 2 H8: ay = ? vy = ? PTCÑ : y = ? chuù yù y = gt2 (4) +T8(K): ay = g ; vy = gt ; y = gt 2 chieàu döông Oy ñaõ choïn. 2 12 HÑ2: Xaùc ñònh chuyeån ñoäng cuûa vaät neùm ngang : ph II. Xaùc ñònh chuyeån ñoäng cuûa vaät neùm +T9(TB): (2) => t = x/v0. Thay vaøo (4) H9: Töø PT (2) vaø (4) => PT y theo x ngang : g 2 ? 1.Daïng cuûa quyõ ñaïo : =>y = 2 x . 2v0 + GV: PT (5) Cho ta taäp hôïp caùc vò (2) vaø (4) => trí cuûa vaät trong quaù trình chuyeån g 2 y = 2 x . (5) ñoäng. 2v0 +T10(K): x luoân döông, PT (5) cho thaáy H10: Vôùi chieàu döông Ox => x ( x >0) => Quyõ ñaïo quyõ ñaïo cuûa vaät laø moät nhaùnh parabol. döông hay aâm vaø PT (5) cho thaáy laø moät nöûa parabol. quyõ ñaïo cuûa vaät laø ñöôøng theá naøo ? 2. Thôøi gian chuyeån +T11(Y): Baèng thôøi gian chuyeån ñoäng H11: So saùnh thôøi gian chuyeån ñoäng ñoäng : thaønh phaàn. vaät vôùi thôøi gian chuyeån ñoäng thaønh phaàn ? 2h (4) => t = 2h H12: Töø ñoù tính thôøi gian chuyeån +T12(TB): Töø (4) => t = g g ñoäng theá naøo ? 2h 3. Taàm neùm xa : +T13(K): Thay t = vaøo (2) ta coù : H13: Tính taàm neùm xa theo phöông g ngang L = ? 2h L = xmax = v0t L = v0 g
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 67 GV: Voõ Vaên Thanh 2h L = v0 g 10 HÑ3: Thí nghieäm kieåm chöùng: ph + HS: Quan saùt vaø traû lôøi keát quaû. + GV: Boá trí Tn nhö hình 15.3 vaø III. Thí nghieäm tieán haønh TN, yeâu caàu HS quan saùt kieåm chöùng : söï chaïm ñaát cuûa hai bi coù cuøng luùc khoâng ? Keát quaû : t khoâng phuï +T14(K): Xaùc nhaän phaân tích chuyeån H14: Vaäy thí nghieäm ñaõ xaùc nhaän thuoäc v0, chæ phuï ñoäng neùm ngang treân laø ñuùng vaø thôøi ñieàu gì ? (C3) thuoäc h. gian rôi chæ phuï thuoäc ñoä cao rôi khoâng phuï thuoäc v0. 10 HÑ4: Cuûng coá, vaän duïng : ph + HS: Thaûo luaän traû lôøi caùc böôùc : + GV: Phöông phaùp giaûi baøi toaùn treân ñöôïc goïi laø phöông -Choïn heä toaï ñoä thích hôïp. phaùp toaï ñoä. Phöông phaùp goàm nhöõng böôùc naøo ? -Phaân tích chuyeån ñoäng neùm ngang thaønh caùc chuyeån ñoäng thaønh phaàn theo Gôïi yù : Xem laïi caùc böôùc ta ñaõ giaûi. caùc truïc. -Khaûo saùt caùc chuyeån ñoäng thaønh phaàn. -Phoái hôïp lôøi giaûi xaùc ñònh chuyeån ñoäng thöïc cuûa vaät. Caâu hoûi traéc nghieäm : Caâu 1 : Vaät A coù khoái löôïng 0,5kg, vaät B coù khoái löôïng 5kg. Caâu 1 : Töø cuøng moät ñoä cao ngöôøi ta thaû vaät B rôi töï do vaø ñoàng thôøi cung caáp cho vaät A vaän toác ban ñaàu theo phöông ngang. Ñaùp aùn C. Nhaän xeùt naøo sau ñaây laø ñuùng ? A. Vaät A rôi nhanh hôn vì coù vaän toác ban ñaàu khaùc 0. B. Vaät B rôi nhanh hôn vì coù khoái löôïng lôùn hôn. C. Hai vaät rôi nhanh nhö nhau. D. Khoâng so saùnh ñöôïc thôøi gian rôi cuûa hai vaät. Caâu 2 : Caâu 2 : Maùy bay ñang bay ngang vôùi toác ñoä 150m/s ôû ñoä cao Ñaùp aùn B. 490m thì thaû moät goùi haøng xuoáng ñaát. Laáy g = 9,8m/s2. Tính 2h taàm bay xa cuûa goùi haøng ? Duøng : L = v0 g A. 1000m ; B. 1500m ; C. 15000m ; D. 7500m 4. Caên daën : Hoïc phaàn ghi nhôù. Ñoïc : “Em coù bieát”. BT : 4 ñeán 7 trang 88 SGK IV. RUÙT KINH NGHIEÄM : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 68 GV: Voõ Vaên Thanh Ngaøy soaïn : 16/11/2006 Baøi daïy : THÖÏC HAØNH : ÑO HEÄ SOÁ MA SAÙT Tieát : 26 + 27 I. MUÏC TIEÂU : + Kieán thöùc : a -Chöùng minh ñöôïc caùc coâng thöùc a = g(sin - cos ) vaø  = tan - , töø ñoù neâu ñöôïc phöông aùn t t g cos thí nghieäm ño heä soá ma saùt tröôït t theo phöông phaùp ñoäng löïc hoïc ( giaùn tieáp thoâng qua ño gia toác a vaø goùc nghieâng ) + Kyõ naêng : -Laép ñöôïc thí nghieäm theo phöông aùn ñaõ choïn. Bieát caùch söû duïng caùc duïng cuï thí nghieäm. -Bieát caùch tính toaùn vaø vieát ñöôïc ñuùng keát quaû pheùp ño. + Thaùi ñoä : -Höùng thuù thöïc hieän thí nghieäm, caån thaän, ño ñaït keát quaû chính xaùc vaø trung thöïc. II. CHUAÅN BÒ : + Thaày : Maët phaúng nghieâng coù gaén thöôùc ño goùc vaø quaû doïi, nam chaâm ñieän coù hoäp coâng taéc ñoùng ngaét ñeå giöõ vaø thaû vaät. Moät chieác ke vuoâng ba chieàu ñeå xaùc ñònh vò trí ban ñaàu cuûa vaät. Giaù ñôõ thay ñoåi ñoä cao. Truï kim loaïi coù ñöôøng kính 3cm, cao 3cm. Ñoàng hoà ño thôøi gian hieän soá, coång quang ñieän E, thöôùc thaûng 1000mm + Troø : OÂn kieán thöùc veà ma saùt, phöông trình ñoäng hoïc cuûa vaät. Ñoïc cô sôû lí thuyeát thöïc haønh, caùch laép raùp vaø trình töï thöïc haønh, maãu baùo caùo thöïc haønh. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY - HOÏC : 1. OÅn ñònh lôùp : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Kieåm tra baøi cuõ : 3. Noäi dung thöïc haønh : TL HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS TRÔÏ GIUÙP CUÛA GV 12 HÑ1: Kieåm tra söï chuaån bò cuûa hoïc sinh veà cô sôû lyù thuyeát: ph +T1(Y): Xuaát hieän khi vaät tröôït  H1 : Löïc ma saùt tröôït xuaát hieän khi naøo ? Coâng N treân maët vaät khaùc.  thöùc tính löïc ma saùt tröôït ? heä soá ma saùt tröôït ? Fms Coâng thöùc tính : O P F  N 1 mst = t Fmst t =   N P2 P x H2 : Bieåu dieãn caùc löïc taùc duïng leân vaät ? +T2(K): Bieåu dieãn caùc löïc taùc duïng leân vaät. H3 : Vieát phöông trình chuyeån ñoäng theo ñònh luaät r r r r II Niu-tôn cho vaät chuyeån ñoäng treân maët phaúng +T3(TB): P N Fms ma nghieâng goùc ? + GV: Höôùng daãn HS vieát PT hình chieáu cuûa ñònh + HS: tieáp thu höôùng daãn cuûa giaùo vieân. luaät II Niu-tôn.
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 69 GV: Voõ Vaên Thanh Choïn Ox, PT CÑ theo Ox : Psin - Fms = ma. (1) PTCÑ theo Oy : N – P cos = 0 (2) (1) vaø (2) => a = g(sin - t cos ) a =>  = tan - t g cos +T4(K): Ñaët vaät treân maët phaúng vaø nghieâng daàn, H4 : Haõy neâu phöông aùn tieán haønh TN xaùc ñònh khi 0 vaät tröôït xuoáng vôùi gia toác a. Ño a vaø t ? ta xaùc ñònh ñöôïc . t H5 : Ño a baèng coâng thöùc naøo ? +T5(TB): S = at2/2 => a = 2S/t2. H6 : Ño a theá naøo ? +T6(Y): Ño S vaø t. 15 HÑ2: Giôùi thieäu duïng cuï thí nghieäm, laép thí nghieäm : ph + HS: Nghe vaø quan saùt tìm hieåu duïng cuï thí + GV: Giôùi thieäu duïng cuï thí nghieäm. nghieäm. + HSK: Nhaéc laïi caùch söû duïng ñoàng hoà ño thôøi + GV: Yeâu caàu HS nhaéc laïi caùch söû duïng ñoàng hoà gian hieän soá. ño thôøi gian hieän soá ? + HS: Tieáp thu höôùng daãn cuûa giaùo vieän. + GV: Höôùng daãn HS caùch ñieàu chænh maët phaúng nghieâng sao cho daây doïi song song maët thöôùc ño goùc, caùch ñoïc giaù trò goùc nghieâng. + HS: Caùc nhoùm ñoïc SGK tìm hieåu caùch laép thí + GV: Yeâu caàu HS ñoïc SGK tìm hieåu caùch laép thí nghieäm vaø laép raùp. Baùo caùo GV kieåm tra. nghieäm. GV quan saùt theo doõi giuùp ñôõ. 50 HÑ3: Tieán haønh thí nghieäm : ph Caùc nhoùm laøm theo caùc böôùc : 1. Xaùc ñònh goùc nghieâng giôùi haïn 0 ñeå vaät baét + Yeâu caàu HS laøm caùc böôùc thí nghieäm nhö SGK. ñaàu tröôït maët phaúng nghieâng. + Chuù yù HS lau saïch maùng nghieâng. + Ñaët ñaùy truï theùp treân maët phaúng nghieâng, taêng daàn ñoä nghieâng . 1. Xaùc ñònh goùc nghieâng giôùi haïn 0 ñeå vaät baét + Khi vaät baét ñaàu tröôït thì döøng laïi, ñoïc vaø ghi 0 ñaàu tröôït maët phaúng nghieâng. 2. Ño heä soá ma saùt tröôït : + Quan saùt theo doõi vaø giuùp ñôõ nhoùm khoù khaên. + Ñöa khôùp noái leân ñeå > 0. Ñoïc vaø ghi . + Nhaéc ghi soá lieäu. + Ñeå ñoäng hoà thôøi gian laøm vieäc ôû A  B, thang 2. Ño heä soá ma saùt tröôït : ño 9,999s. AÁn ñoùng K. + Xaùc ñònh vò trí ban ñaàu S0 cuûa truï theùp. Ghi S0. + Quan saùt theo doõi vaø giuùp ñôõ nhoùm khoù khaên. + Ñieàu chænh coång quang ñieän ñeán caùch S0 400m. + Nhaéc ghi soá lieäu. + Nhaán RESET ñöa chæ thò veà 0000. + AÁn nuùt thaû cho vaät tröôït vaø thaû nhanh tröôùc khi + Chuù yù HS aán nuùt roài thaû nhanh tröôùc khi vaät vaät ñeán coång E. tröôït ñeán coång E. + Ñoïc vaø ghi thôøi gian tröôït t. + Ñaët laïi truï theùp vaøo vò trí S0 Laëp laïi thí nghieäm + Yeâu caàu HS laëp laïi TN. boán laàn ño. + Taét ñoàng hoà ño thôøi gian.
Tröôøng THPT Huøng Vöông Vaät lyù 10 KHCB. trang 70 GV: Voõ Vaên Thanh 13 HÑ4: Hoaøn thaønh baùo caùo vaø thu doïn duïng cuï thí nghieäm : ph + Tính vaø ghi keát quaû. + Yeâu caàu HS tính vaø ghi keát quaû vaøo baûng baùo caùo. + Traû lôøi caâu hoûi SGK. + Vieát keát quaû ño. + Noäp baûn baùo caùo. + Yeâu caàu HS traû lôøi caâu hoûi 1 vaø 2 SGK. + Thu doïn duïng cuï. + Noäp baûn baùo caùo vaø thu doïn duïng cuï thí nghieäm. + Nhaän xeùt giôø thöïc haønh. 4. Caên daën : OÂn laïi qui taéc hình bình haønh, ñieàu kieän caân baèng cuûa moät chaát ñieåm. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .