›
›
›

Giáo án Vật lý Lớp 9 - Học kì II

doc 79 trang Như Liên 14/01/2025 420
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo án Vật lý Lớp 9 - Học kì II", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • docgiao_an_vat_ly_lop_9_hoc_ki_ii.doc

Nội dung text: Giáo án Vật lý Lớp 9 - Học kì II

  1. TuÇn: 20 TiÕt 39 S: Bµi 33: dßng ®iÖn xoay chiÒu G: I. môc tiªu 1- KiÕn thøc: Nªu ®­îc dÊu hiÖu chÝnh ®Ó ph©n biÖt dßng ®iÖn xoay chiÒu víi dßng ®iÖn mét chiÒu. 2- KÜ n¨ng: Quan s¸t vµ m« t¶ chÝnh x¸c hiÖn t­îng x¶y ra. 3-Th¸i ®é: CÈn thËn, tØ mØ, yªu thÝch m«n häc. II. chuÈn bÞ * §èi víi mçi nhãm HS: - 1 cuén d©y dÉn kÝn cã 2 bãng ®Ìn LED m¾c song song, ng­îc chiÒu vµo m¹ch ®iÖn. - 1 nam ch©m vÜnh cöu cã thÓ quay quanh mét trôc th¼ng ®øng. * §èi víi GV: - 1 bé thÝ nghiÖm ph¸t hiÖn dßng ®iÖn xoay chiÒu gåm mét cuén d©y dÉn kÝn cã m¾c hai bãng ®Ìn LED song song, ng­îc chiÒu cã thÓ quay trong tõ tr­êng cña mét nam ch©m. - Cã thÓ sö dông b¶ng 1 (bµi 32) trªn b¶ng phô. III. Ph­¬ng ph¸p: Thùc nghiÖm, thuyÕt tr×nh, vÊn ®¸p, ho¹t ®éng nhãm IV. tiÕn tr×nh bµi gi¶ng: A, æn ®Þnh tæ chøc: 9A: 9B: B, KiÓm tra: (KÕt hîp trong bµi) C. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Ghi b¶ng H§1: §V§: Nh­ SGK Ho¹t ®éng 2: Ph¸t hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng cã thÓ ®æi chiÒu vµ t×m hiÓu trong tr­êng hîp I- ChiÒu cña dßng ®iÖn c¶m øng nµo dßng ®iÖn c¶m øng ®æi chiÒu. - GV yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm h×nh 33.1 theo 1- ThÝ nghiÖm nhãm, quan s¸t kÜ hiÖn t­îng x¶y ra ®Ó tr¶ lêi c©u hái C1. HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm h×nh 33.1 theo nhãm. - GV yªu cÇu HS so s¸nh sù biÕn thiªn sè ®­êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuén d©y dÉn kÝn trong 2 tr­êng hîp. HS quan s¸t kÜ thÝ nghiÖm, m« t¶ chÝnh x¸c thÝ nghiÖm so s¸nh 2- KÕt luËn: Khi sè ®­êng søc tõ xuyªn - Yªu cÇu HS nhí l¹i c¸ch sö dông ®Ìn LED ®· qua tiÕt diÖn S cña cuén d©y t¨ng th× häc ë líp 7 (®Ìn LED chØ cho dßng ®iÖn theo dßng ®iÖn c¶m øng trong cuén d©y cã mét chiÒu nhÊt ®Þnh). Tõ ®ã cho biÕt chiÒu dßng chiÒu ng­îc víi chiÒu dßng ®iÖn c¶m ®iÖn c¶m øng trong 2 tr­êng hîp trªn cã g× kh¸c øng khi sè ®­êng søc tõ xuyªn qua tiÕt nhau? diÖn ®ã gi¶m 1
  2. HS; Th¶o luËn, ®­a ra KL H§3: T×m hiÓu kh¸i niÖm míi: Dßng ®iÖn xoay chiÒu 3- Dßng ®iÖn xoay chiÒu - Yªu cÇu c¸ nh©n HS ®äc môc 3 - T×m hiÓu kh¸i niÖm dßng ®iÖn xoay chiÒu. HS: t×m hiÓu môc 3, tr¶ lêi c©u hái cña GV - GV cã thÓ liªn hÖ thùc tÕ: Dßng ®iÖn trong m¹ng ®iÖn sinh ho¹t lµ dßng ®iÖn xoay chiÒu. Dßng ®iÖn lu©n phiªn ®æi chiÒu gäi lµ Trªn c¸c dông cô sö dông ®iÖn th­êng ghi AC dßng ®iÖn xoay chiÒu. 220V. AC lµ ch÷ viÕt t¾t cã nghÜa lµ dßng ®iÖn xoay chiÒu, hoÆc ghi DC 6V, DC cã nghÜa lµ dßng ®iÖn 1 chiÒu kh«ng ®æi. Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu 2 c¸ch t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu II- C¸ch t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu GV gäi HS ®­a ra c¸c c¸ch t¹o ra dßng ®iÖn 1- Cho nam ch©m quay tr­íc cuén d©y xoay chiÒu. dÉn kÝn. HS: §øng t¹i chç tr¶ lêi c©u hái + TH 1: GV: Yªu cÇu HS ®äc c©u C2, nªu dù ®o¸n vÒ chiÒu dßng ®iÖn c¶m øng xuÊt hiÖn trong cuén C2: Khi cùc N c¶u nam ch©m l¹i gÇn d©y, gi¶i thÝch cuén d©y th× sè ®­êng søc tõ xuyªn qua HS: nghiªn cøu c©u C2 nªu dù ®o¸n vÒ chiÒu tiÕt diÖn S cña cuén d©y t¨ng. Khi cùc N dßng ®iÖn c¶m øng. ra xa cuén d©y th× sè ®­êng søc tõ qua S (l­u ý: Yªu cÇu HS gi¶i thÝch ph¶i ph©n tÝch kÜ gi¶m. Khi nam ch©m quay liªn tôc th× sè tõng tr­êng hîp khi nµo sè ®­êng søc tõ xuyªn ®­êng søc tõ xuyªn qua S lu«n phiªn qua tiÕt diÖn cña cuén d©y dÉn kÝn t¨ng, khi nµo t¨ng gi¶m. VËy dßng ®iÖn c¶m øng xuÊt gi¶m). hiÖn trong cuén d©y lµ dßng xoay chiÒu. - Lµm thÝ nghiÖm theo nhãm kiÓm tra dù ®o¸n §­a ra kÕt luËn 2- Cho cuén d©y dÉn quay trong tõ HS: - Tham gia thÝ nghiÖm kiÓm tra dù ®o¸n theo tr­êng nhãm. C3: Khi cuén d©y quay tõ vÞ trÝ 1 sang vÞ - Th¶o luËn trªn líp kÕt qu¶ ®Ó ®­a ra kÕt luËn trÝ 2 th× sè ®­êng søc tõ xuyªn qua tiÕt + TH2: T­¬ng tù diÖn S cña cuén d©y t¨ng. Khi cuén d©y GV: Gäi HS nªu dù ®o¸n vÒ chiÌu dßng ®iÖn tõ vÞ trÝ 2 quay tiÕp th× sè ®­êng søc tõ c¶m øng cã gi¶i thÝch. gi¶m. NÕu cuén d©y quay liªn tôc th× sè HS nghiªn cøu c©u C3, nªu dù ®o¸n. ®­êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S lu«n GV: lµm thÝ nghiÖm kiÓm tra, yªu cÇu c¶ líp phiªn t¨ng, gi¶m. VËy dßng ®iÖn c¶m quan s¸t. øng xuÊt hiÖn trong cuén d©y lµ dßng HS: quan s¸t thÝ nghiÖm GV lµm ®iÖn xoay chiÒu. GV: H­íng dÉn HS th¶o luËn ®i ®Õn kÕt luËn cho 3- KÕt luËn: Khi cho cuén d©y dÉn kÝn c©u C3. quay trong tõ tr­êng cña nam ch©m hay HS: ph©n tÝch thÝ nghiÖm vµ so s¸nh víi dù ®o¸n cho nam ch©m quay tr­íc cuén d©y dÉn ban ®Çu Rót ra kÕt luËn c©u C3: th× trong cuén d©y cã thÓ xuÊt hiÖn dßng GV: Yªu cÇu HS ghi kÕt luËn chung cho 2 ®iÖn c¶m øng xoay chiÒu. tr­êng hîp. III. VËn dông: HS: Th¶o luËn rót ra KL C4: Yªu cÇu nªu ®­îc: Khi khung d©y H§5: VËn dông: quay nöa vßng trßn th× sè ®­êng søc tõ GV: H­íng dÉn HS tr¶ lêi c©u hái C4 cña phÇn qua khung d©y t¨ng. Trªn nöa vßng 2
  3. vËn dông SGK. trong sau, sè ®­êng søc tõ gi¶m nªn HS: Hoµn thµnh C4 dßng ®iÖn ®æi chiÒu, ®Ìn thø 2 s¸ng. D. Cñng cè: - Dµnh thêi gian cho HS t×m hiÓu phÇn "Cã thÓ em ch­a biÕt". HS: ®äc phÇn "Cã thÓ em ch­a biÕt". - NÕu ®ñ thêi gian GV cho HS lµm bµi 33.2 (SBT). Bµi tËp nµy chän ph­¬ng ¸n ®óng nh­ng GV yªu cÇu gi¶i thÝch thªm t¹i sao chän ph­¬ng ¸n ®ã mµ kh«ng chän c¸c ph­¬ng ¸n kh¸c NhÊn m¹nh ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng xoay chiÒu. E. H­êng dÉn vÒ nhµ: Häc vµ lµm bµi tËp 33 (SBT). TuÇn: 20 TiÕt 40 S: Bµi 34: M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu G: I. môc tiªu 1- KiÕn thøc: - Nªu ®­¬c nguyªn t¾c cÊu t¹o cña m¸y ph¸t ®iªn xoay chiÒu cã khung d©y quay hoÆc cã nam ch©m quay. - Nªu ®­îc c¸c m¸y ph¸t ®iªn ®iÒu biÕn ®æi c¬ n¨ng thµnh ®iÖn n¨ng. 2- KÜ n¨ng: Gi¶i thÝch ®­¬c nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu cã khung d©y quay hoÆc cã nam ch©m quay. 3- Th¸i ®é: ThÊy ®­îc vai trß cña vËt lÝ häc yªu thÝch m«n häc. II. chuÈn bÞ * §èi víi mçi nhãm HS: - H×nh 34.1, 34.2 phãng to. - M« h×nh m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu III. Ph­¬ng ph¸p: Dïng m« h×nh, thuyÕt tr×nh, vÊn ®¸p, ho¹t ®éng nhãm IV. tiÕn tr×nh bµi gi¶ng: A, æn ®Þnh tæ chøc: 9A: 9B: B, KiÓm tra: - Nªu c¸c c¸ch t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu. - Nªu ho¹t ®éng cña ®inam« xe ®¹p Cho biÕt m¸y ®ã cã thÓ th¾p s¸ng ®­îc lo¹i bãng ®Ìn nµo? C. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Ghi b¶ng Ho¹t ®éng 1 : §V§: Dßng ®iÖn xoay chiÒu lÊy ë l­íi ®iÖn sinh ho¹t lµ H§T 220V ®ñ ®Ó th¾p ®­îc hµng triÖu bãng ®Ìn cïng 1 lóc VËy gi÷a ®inam« xe ®¹p vµ m¸y ph¸t ®iÖn ë nhµ m¸y ®iÖn cã ®iÓm g× gièng vµ kh¸c nhau? Bµi míi I- CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu c¸c bé phËn chÝnh cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu. ph¸t ®iÖn xoay chiÒu vµ ho¹t ®éng cña chóng khi 1- Quan s¸t ph¸t ®iÖn. C1: - Hai bé phËn chÝnh lµ cuén d©y vµ 3
  4. GV th«ng b¸o: 2 lo¹i m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu cã nam ch©m. cÊu t¹o nh­ h×nh 34.1 vµ 34.2. ë h×nh 34.1: GV treo h×nh 34.1; 34.2 phãng. Yªu cÇu HS quan Cã thªm bé gãp ®iÖn gåm: Vµnh s¸t h×nh vÏ kÕt hîp víi quan s¸t m« h×nh m¸y ph¸t khuyªn vµ thanh quÐt. ®iÖn tr¶ lêi c©u C1. C2: Khi nam ch©m hoÆc cuén d©y HS : quan s¸t h×nh vÏ 34.1 vµ 34.2 ®Ó tr¶ lêi c©u hái quay th× sè ®­êng søc tõ qua tiÕt diÖn C1 S cña cuén d©y dÉn lu©n phiªn t¨ng gi¶m thu ®­îc dßng ®iÖn xoay chiÒu trong c¸c m¸y trªn khi nèi hai Gv: H­íng dÉn HS th¶o luËn c©u C2. cùc cña m¸y víi c¸c dông cô tiªu thô HS: Th¶o luËn, ®¹i diÖn tr¶ lêi C2 ®iÖn. GV hái thªm: Lo¹i m¸y ph¸t ®iÖn nµo cÇn cã bä gãp ®iÖn? Bé gãp ®iÖn cã t¸c dông g×? V× sao kh«ng coi bé gãp ®iÖn lµ 2. KÕt luËn: C¸c m¸y ph¸t ®iÖn xoay bé phËn chÝnh? chiÒu ®Òu cã 2 bé phËn chÝnh lµ nam HS: suy nghÜ tr¶ lêi c¸c c©u hái thªm cña GV ch©m vµ cuén d©y dÉn. GV: Hai lo¹i m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu cã cÊu t¹o kh¸c nhau nh­ng nguyªn t¾c ho¹t ®éng cã kh¸c nhau kh«ng? HS : Th¶o luËn ®­a ra KL II- M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu trong Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu mét sè ®Æc ®iÓm cña m¸y kÜ thuËt. ph¸t ®iÖn trong kÜ thuËt vµ trong s¶n xuÊt. + C­êng ®é dßng ®iÖn ®Õn 2000A GV : Yªu cÇu HS tù nghiªn cøu phÇn II sau ®ã yªu + HiÖu ®iÖn thÕ xoay chiÒu ®Õn cÇu 1, 2 HS nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm kÜ thuËt cña m¸y 25000V ph¸t ®iÖn xoay chiÒu trong kÜ thuËt nh­: + TÇn sè 50Hz HS : tù nghiªn cøu phÇn II ®Ó nªu ®­îc mét sè ®Æc + C¸ch lµm quay m¸y ph¸t ®iÖn: ®iÓm kÜ thuËt: dïng ®éng c¬ næ, dïng tuabin n­íc, dïng c¸nh qu¹t giã III- VËn dông: Ho¹t ®éng 4: VËn dông C3: §inam« xe ®¹p vµ m¸y ph¸t ®iÖn Yªu cÇu HS dùa vµo th«ng tin thu thËp ®­îc trong ë nhµ m¸y ®iÖn bµi tr¶ lêi c©u hái C3. - Gièng nhau: §Òu cã nam ch©m vµ HS suy nghÜ tr¶ lêi c©u C3. cuén d©y dÉn, khi mét trong 2 bä phËn quay th× xuÊt hiÖn dßng ®iÖn xoay chiÒu. - Kh¸c nhau: §inam« xe ®¹p cã kÝch th­íc nhá h¬n C«ng suÊt ph¸t ®iÖn nhá, hiÖu ®iÖn thÕ, c­êng ®é dßng ®iÖn ë ®Çu ra nhá h¬n. D. Cñng cè: GV dïng môc “Cã thÓ em ch­a biÕt ®Ó cñng cè bµi” E. H­íng dÉn vÒ nhµ: - Häc bµi - Lµm bµi tËp 34 (SBT). 4
  5. TuÇn: 21 TiÕt 41 S: Bµi 35: C¸c t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu G: §o c­êng ®é vµ hiÖu ®iÖn thÕ xoay chiÒu I- Môc tiªu 1- KiÕn thøc: - Nªu ®­îc c¸c t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu. - Ph¸t hiÖn dßng ®iÖn lµ xoay chiÒu hay mét chiÒu dùa trªn t¸c dông tõ cña chóng - Nªu ®­îc c¸c sè chØ cña ampe kÕ vµ v«n kÕ xoay chiÒu cho biÕt gi¸ trÞ hiÖu dông cña c­êng ®é dßng ®iªn vµ cña ®iÖn ¸p xoay chiÒu. 2- KÜ n¨ng: NhËn biÕt ®­îc ampe kÕ vµ v«n kÕ dïng cho dßng ®iÖn mét chiÒu vµ xoay chiÒu quac¸c kÝ hiÖu ghi trªn dông cô. 3- Th¸i ®é: - Trung thùc, cÈn thËn, ghi nhí sö dông ®iÖn an toµn. - Hîp t¸c trong ho¹t ®éng nhãm. II- ChuÈn bÞ * §èi víi mçi nhãm HS: - 1 nam ch©m ®iÖn; 1 nam ch©m vÜnh cöu ®ñ nÆng (200g - 300g). - 1 nguån ®iÖn 1 chiÒu 3V - 6V; 1 nguån ®iÖn xoay chiÒu 3V - 6V * §èi víi GV: - 1 ampe kÕ xoay chiÒu; 1 v«n kÕ xoay chiÒu. - 1 bót thö ®iÖn. - 1 bãng ®Ìn 3 V cã ®ui; 1 c«ng t¾c. - 8 sîi d©y nèi. - 1 nguån ®iÖn 1 chiÒu 3V - 6V; 1 nguån ®iÖn xoay chiÒu 3V - 6V hoÆc 1 m¸y chØnh l­u h¹ thÕ. III. Ph­¬ng ph¸p: Thùc nghiÖm, thuyÕt tr×nh, vÊn ®¸p, ho¹t ®éng nhãm IV. tiÕn tr×nh bµi gi¶ng: A, æn ®Þnh tæ chøc: 9A: 9B: B, KiÓm tra: + Dßng ®iÖn xoay chiÒu cã ®Æc ®iÓm g× kh¸c so víi dßng ®iÖn mét chiÒu. + Dßng ®iÖn 1 chiÒu cã nh÷ng t¸c dông g×? C. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Ghi b¶ng Ho¹t ®éng 1: §V§: LiÖu dßng ®iÖn xoay chiÒu cã t¸c dông g×? §o c­êng ®é vµ hiÖu ®iÖn thÕ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu nh­ thÕ nµo? Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu c¸c t¸c dông cña dßng I- T¸c dông cña dßng ®iÖn xoay ®iÖn xoay chiÒu chiÒu GV : lµm 3 thÝ nghiÖm biÓu diÔn nh­ h×nh 35.1, yªu + ThÝ nghiÖm 1: dßng ®iÖn cã t¸c cÇu HS quan s¸t dông nhiÖt. HS : quan s¸t thÝ nghiÖm vµ nªu râ mçi thÝ nghiÖm + ThÝ nghiÖm 2: dßng ®iÖn xoay dßng ®iÖn xoay chiÒu cã t¸c dông g×? chiÒu cã t¸c dông quang. GV: Ngoµi 3 t¸c dông trªn, dßng ®iÖn xoay chiÒu + ThÝ nghiÖm 3: Dßng ®iÖn xoay chiÒu cã t¸c dông tõ. 5
  6. cßn cã t¸c dông g×? Dßng ®iÖn xoay chiÒu cßn cã t¸c HS : Th¶o lËn nhãm vµ tr¶ lêi dông sinh II- T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn xoay Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn chiÒu. xoay chiÒu. 1- ThÝ nghiÖm C2: Tr­êng hîp sö dông dßng ®iÖn GV: h­íng dÉn, yªu cÇu HS bè trÝ thÝ nghiÖm nh­ kh«ng ®æi, nÕu lóc ®Çu cùc N cña h×nh 35.2 vµ 35.3 (SGK) trao ®æi nhãm tr¶ lêi c©u thanh nam ch©m bÞ hót th× khi ®æi hái C2. chiÒu dßng ®iÖn nã sÏ bÞ ®Èy vµ HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm theo nhãm, quan s¸t kÜ ®Ó ng­îc laÞ. m« t¶ hiÖn t­îng x¶y ra, tr¶ lêi c©u hái C2 Khi dßng ®iÖn xoay chiÒu ch¹y qua èng d©y th× cùc N cña thanh nam ch©m lÇn l­ît bÞ hót, ®Èy. Nguyªn nh©n lµ do dßng ®iÖn lu©n phiªn ®æi chiÒu. 2- KÕt luËn GV: Nh­ vËy t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu Khi dßng ®iÖn ®æi chiÒu th× lùc tõ cã ®iÓm g× kh¸c so víi dßng ®iÖn mét chiÒu? cña dßng ®iÖn t¸c dông lªn nam HS: Th¶o luËn vµ ®­a ra KL ch©m còng ®æi chiÒu. Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu c¸c dông cô ®o, c¸ch ®o III- §o c­êng ®é dßng ®iÖn vµ hiÖu c­êng ®é vµ hiÖu ®iÖn thÕ cña dßng ®iÖn xoay ®iÖn thÕ cña m¹ch ®iÖn xoay chiÒu. chiÒu. GV giíi thiÖu: §Ó ®o c­êng ®é vµ hiÖu ®iÖn thÕ cña dßng xoay chiÒu ng­êi dïng v«n kÕ, ampe kÕ xoay chiÒu cã kÝ hiÖu AC (hay ~). GV cã thÓ dµnh thêi gian gi¶i thÝch kÝ hiÖu. Trªn v«n kÕ vµ ampe kÕ ®ã 2 chèt nèi kh«ng cÇn cã kÝ hiÖu (+), (-). kÕt luËn: HS: theo dâi GV th«ng b¸o, ghi vë + §o hiÖu ®iÖn thÕ vµ c­êng ®é dßng GV: lµm thÝ nghiÖm sö dông v«n kÕ, ampe kÕ xoay ®iÖn xoay chiÒu b»ng v«n kÕ vµ ampe chiÒu ®o c­êng ®é, hiÖu ®iÖn thÕ xoay chiÒu. kÕ cã kÝ hiÖu lµ AC (hay ~). HS: ®äc, ghi c¸c gi¸ trÞ ®o ®­îc + KÕt qu¶ ®o kh«ng thay ®æi khi ta GV: Gäi HS nªu l¹i c¸ch nhËn biÕt v«n kÕ, ampe kÕ ®æi chç hai chèt cña phÝch c¾m vµo æ xoay chiÒu, c¸ch m¾c vµo m¹ch ®iÖn. lÊy ®iÖn. HS: Nªu KL IV: VËn dông Ho¹t ®éng 5: VËn dông C3: GV: Yªu cÇu c¸ nh©n HS tù tr¶ lêi c©u C3 h­íng dÉn chung c¶ líp th¶o luËn. NhÊn m¹nh H§T hiÖu dông t­¬ng ®­¬ng víi hiÖu ®iÖn cña dßng ®iÖn mét chiÒu cã cïng trÞ sè. HS:C¸c nhãm hoµn thµnh C3 vµ lµm theo HD cña GV D. Cñng cè : + Dßng ®iÖn xoay chiÒu cã nh÷ng t¸c dông g×? Trong c¸c t¸c dông ®ã, t¸c dông nµo phô thuéc vµo chiÒu dßng ®iÖn. + V«n kÕ vµ ampe kÕ xoay chiÒu cã kÝ hiÖu thÕ nµo? M¾c vµo m¹ch ®iÖn nh­ thÕ nµo? E. H­íng dÉn vÒ nhµ: 6
  7. - Häc bµi - Lµm bµi tËp 35 (SBT). TuÇn: 21 TiÕt 42 S: Bµi 36: TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa G: I- Môc tiªu 1- KiÕn thøc: Nªu ®­îc hai c¸ch lµm gi¶m hao phÝ ®iÖn n¨ng trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn vµ lÝ do v× sao chän c¸ch t¨ng hiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu ®­êng d©y. 2- KÜ n¨ng: Giải thÝch ®­îc v× sao cã sù hao phÝ ®iÖn n¨ng trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn 3- Th¸i ®é: Ham häc hái, hîp t¸c trong ho¹t ®éng nhãm. II- ChuÈn bÞ: III. Ph­¬ng ph¸p: Thùc nghiÖm, thuyÕt tr×nh, vÊn ®¸p, ho¹t ®éng nhãm IV. tiÕn tr×nh bµi gi¶ng: A, æn ®Þnh tæ chøc: 9A: 9B: B, KiÓm tra: GV gäi 1 HS lªn b¶ng viÕt c¸c c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt cña dßng ®iÖn. C. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Ghi b¶ng Ho¹t ®éng 1: * §V§: + ë c¸c khu d©n c­ th­êng cã tr¹m biÕn thÕ. Tr¹m biÕn thÕ dïng ®Ó lµm g×? + V× sao ë tr¹m biÕn thÕ th­êng ghi kÝ hiÖu nguy hiÓm kh«ng l¹i gÇn? + T¹i sao ®­êng d©y t¶i ®iÖn cã hiÖu ®iÖn thÕ lín? Lµm thÕ cã lîi g×? Bµi míi Ho¹t ®éng 2: Ph¸t hiÖn sù hao phÝ ®iÖn n¨ng v× táa nhiÖt trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn. LËp c«ng thøc I- Sù hao phÝ ®iÖn n¨ng trªn ®­êng d©y truyÒn t¶i ®iÖn. tÝnh c«ng suÊt hao phÝ Phf khi truyÒn t¶i mét c«ng suÊt ®iÖn P b»ng mét ®­êng d©y cã ®iÖn trë 1- TÝnh ®iÖn n¨ng hao phÝ trªn R vµ ®Æt vµo hai ®Çu ®­êng d©y mét hiÖu ®iÖn ®­êng d©y t¶i ®iÖn. thÕ U. - HS tù ®äc môc 1, th¶o luËn nhãm GV th«ng b¸o: TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng tõ n¬i s¶n xuÊt t×m c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt hao phÝ tíi n¬i tiªu thô b»ng ®­êng d©y truyÒn t¶i. Dïng d©y theo P, U, R theo c¸c b­íc: dÉn cã nhiÒu thuËn lîi h¬n so víi viÖc vËn chuyÓn + C«ng suÊt cña dßng ®iÖn: P = U.I c¸c d¹ng n¨ng l­îng kh¸c nh­ than ®¸, dÇu löa P HS: chó ý l¾ng nghe GV th«ng b¸o. I = (1) GV nªu c©u hái: LiÖu t¶i ®iÖn b»ng ®­êng d©y dÉn U + C«ng suÊt to¶ nhiÖt (hao phÝ): nh­ thÕ cã hao hôt, mÊt m¸t g× däc ®­êng kh«ng? 2 HS suy nghÜ tr¶ lêi c©u hái cña GV: th«ng b¸o nh­ Phf = I .R (2) SGK Yªu cÇu HS tù ®äc môc 1 trong SGK, trao ®æi + Tõ (1) vµ (2) C«ng suÊt hao phÝ nhãm t×m c«ng thøc liªn hÖ gi÷a c«ng suÊt hoa phÝ R.P 2 do táa nhiÖt: Phf = vµ P, U, R. U 2 HS: ®¹i diÖn nhãm lªn tr×nh bµy lËp luËn ®Ó t×m 7
  8. c«ng thøc tÝnh Phf. GV: h­íng dÉn th¶o luËn chung R.P 2 c¶ líp ®i ®Õn c«ng thøc tÝnh Phf = U 2 Ho¹t ®éng 3: C¨n cø vµo c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt hao phÝ do táa nhiÖt, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p lµm gi¶m c«ng suÊt hao phÝ vµ lùa chän c¸ch nµo cã lîi nhÊt. 2- C¸ch lµm gi¶m hao phÝ GV : Yªu cÇu c¸c nhãm trao ®æi t×m c©u tr¶ lêi cho C1: Cã hai c¸ch lµm gi¶m hao phÝ c¸c c©u C1, C2, C3. trªn ®­êng d©y truyÒn t¶i lµ c¸ch lµm HS: trao ®æi nhãm, tr¶ lêi c©u C1, C2, C3. gi¶m R hoÆc t¨ng U. GV : Gäi ®¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy c©u tr¶ lêi. l H­íng dÉn th¶o luËn chung c¶ líp. C2: BiÕt R = . , chÊt lµm d©y ®· HS: §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy tr­íc líp kÕt qu¶ S lµm viÖc cña nhãm m×nh. chän tr­íc vµ chiÒu dµi ®­êng d©y GV: cã thÓ gîi ý HS dùa vµo c«ng thøc tÝnh R = kh«ng ®æi, vËy ph¶i t¨ng S tøc lµ l dïng d©y cã tiÕt diÖn lín, cã khèi . . l­îng lín, ®¾t tiÒn, nÆng, dÔ g·y, ph¶i S cã hÖ thèng cét ®iÖn lín. Tæn phÝ ®Ó t¨ng tiÕt diÖn S cña d©y cßn lín h¬n GV: nªu c©u hái: Trong 2 c¸ch gi¶m hao phÝ trªn gi¸ trÞ ®iÖn n¨ng bÞ hao phÝ. ®­êng d©y, c¸ch nµo cã lîi h¬n? C3: T¨ng U, c«ng suÊt hao phÝ sÏ HS: rót ra ®­îc gi¶m rÊt nhiÒu (tØ lÖ nghÞch víi U2). Ph¶i chÕ t¹o m¸y t¨ng hiÖu ®iÖn thÕ. *kÕt luËn: Muèn gi¶m hao phÝ trªn ®­êng d©y truyÒn t¶i c¸ch ®¬n gi¶n nhÊt lµ t¨ng hiÖu ®iÖn thÕ. Ho¹t ®éng 4: VËn dông II. VËn dông GV : Yªu cÇu HS lµm viÖc c¸ nh©n, lÇn l­ît tr¶ lêi C4: V× c«ng suÊt hao phÝ tØ lÖ nghÞch c©u hái C4, C6. víi b×nh ph­¬ng hiÖu ®iÖn thÕ nªn HS hoµn thµnh c©u hái C4, C6. hiÖu ®iÖn thÕ t¨ng 5 lÇn th× c«ng suÊt GV: H­íng dÉn th¶o luËn chung c¶ líp vÒ kÕt qu¶. hao phÝ gi¶m 52 = 25 lÇn. HS: Tham gia th¶o luËn trªn líp hoµn thµnh c©u tr¶ C6: Ph¶i x©y dùng ®­êng d©y cao thÕ lêi, ghi vë. ®Ó gi¶m hao phÝ trªn ®­êng d©y truyÒn t¶i, tiÕt kiÖm, gi¶m bít khã kh¨n v× d©y dÉn qu¸ to, nÆng. D. Cñng cè : GV ding C5 ®Ó cñng cè bµi häc C5: §iÖn trë cña ®­êng d©y truyÒn t¶i R = 2.20.0,2 = 4 () C«ng suÊt hao phÝ trªn ®­êng d©y truyÒn t¶i 2 2 Phf = I .R = 200 .4 = 160000 (W) C«ng suÊt hao phÝ cã thÓ dïng th¾p s¸ng ®­îc 1600 ®Ìn 100W NÕu c«ng suÊt t¨ng lªn 30000V tøc lµ t¨ng 3 lÇn th× c«ng suÊt hao phÝ gi¶m ®i 9 lÇn. E. H­íng dÉn vÒ nhµ: - Häc Bµi - Lµm c¸c BT 36 (SBT) 8
  9. TuÇn: 22 TiÕt 43 S: G: Bµi 37: M¸y biÕn thÕ I- Môc tiªu 1.KiÕn thøc - Nªu ®­îc nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña m¸y biÕn ¸p. - Nªu ®­îc ®iÖn ¸p hiÖu dông ë hai ®Çu cuén d©y m¸y biÕn ¸p tØ lÖ thuËn víi sè vßng d©y cña mçi cuén. - Nªu ®­îc mét sè øng dông cña m¸y biÕn ¸p. 2.Kü n¨ng: - Gi¶i thÝch ®­îc nguyªn t¾c hoat ®«ng cña m¸y biÕn ¸p. U n - VËn dông ®­îc c«ng thøc 1 = 1 U 2 n2 3.Th¸i ®é: Nghiªm tóc trong ho¹t ®éng nhãm II- ChuÈn bÞ: Víi GV vµ mçi nhãm häc sinh -1 m¸y biÕn thÕ nhá cuén d©y s¬ cÊp cã 750 vßng vµ cuén thø cÊp 1500 vßng. - 1 nguån ®iÖn xoay chiÒu 0 - 12 V, - 1 v«n kÕ xoay chiÒu 0 - 15 V III. Ph­¬ng ph¸p: Thùc nghiÖm, thuyÕt tr×nh, vÊn ®¸p, ho¹t ®éng nhãm IV. tiÕn tr×nh bµi gi¶ng: A, æn ®Þnh tæ chøc: 9A: 9B: B, KiÓm tra: KÕt hîp trong bµi C. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Ghi b¶ng Ho¹t ®éng 1: Ph¸t hiÖn vai trß cña m¸y biÕn thÕ trªn d©y t¶i ®iÖn. GV : HD HS nghiªn cøu SGK HS : Nghiªn cøu SGK TiÕt 40 GV : Muèn gi¶m hao phÝ ®iÖn n¨ng trªn ®­êng d©y Bµi 37: M¸y biÕn thÕ t¶i ®iÖn, ta lµm thÕ nµo th× cã lîi nhÊt? HS : Tr¶ lêi c¸c c©u hái cña GV. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu cÊu t¹o cña m¸y biÕn I-CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y GV: Y/s HS lµm viÖc c¸ nh©n §äc SGK, HS: §äc xem h×nh 37.1 SGK, ®èi chiÕu víi m¸y biÕn thÕ nhá ®Ó nhËn ra hai cuén d©y dÉn cã sè vßng biÕn thÕ kh¸c nhau, c¸ch ®iÖn víi nhau vµ ®­îc quÊn quanh mét lâi s¾t chung. 1-CÊu t¹o: GV: - Sè vßng d©y cña hai cuén d©y cã b»ng nhau (SGK) kh«ng? - Dßng ®iÖn cã thÓ ch¹y tõ cuén d©y nay sang cuén d©y kia ®­îc kh«ng? V× sao HS: Th¶o luËn nhãm tr¶ lêi 9
  10. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña 2- Nguyªn t¾c ho¹t ®éng m¸y biÕn thÕ theo hai giai ®o¹n. C1: Cã s¸ng Tr¶ lêi c©u hái cña GV. VËn dông kiÕn thøc vÒ ®iÒu V×: kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng ®Ó dù ®o¸n hiÖn t­îng x¶y ra ë cuén thø cÊp kÝn khi cho dßng ®iÖn xoay chiÒu ch¹y qua cuén s¬ cÊp. GV: TiÕn hµnh TN C2:U xoay chiÒu HS: Quan s¸t GV lµm thÝ nghiÖm kiÓm tra. V×: GV: Y/c HS Tr¶ lêi C2. HS: Tr×nh bµy lËp luËn, nªu râ lµ ta ®· biÕt trong cuén thø cÊp cã dßng ®iÖn xoay chÒu GV: Rót ra kÕt luËn vÒ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña m¸y biÕn thÕ. HS: Th¶o luËn chung ë líp vµ rót ra KL. Ho¹t ®éng4: T×m hiÓu t¸c dông lµm biÕn ®æi hiÖu 3- KÕt luËn: SGK ®iÖn thÕ cña m¸y biÕn thÕ(lµm t¨ng ho¹c gi¶m hiÖu ®iÖn thÕ) Dïng lµm biÕn ®æi hiÖu ®iÖn thÕ cña GV: yªu cÇu HS ®äc vµ ghi l¹i sè vßng n1 vµ n2 cña m¸y biÕn thÕ m¸y biÕn thÕ trªn bµn GV 1. Quan s¸t: HS: Quan s¸t TN cña GV ®o U1 vµ U2+ Vµ ghi l¹i c¸c kÕt qu¶ vµo b¶ng 1 KÕt GV: Y/c LËp c«ng thøc liªn hÖ gi÷a U , U vµ n n 1 2 1,, 2 U qu¶ U 2 1 (V) n n (V) 1 2 LÇn TN 1 3 2 1500 1000 HS:Th¶o luËn ë líp thiÕt lËp c«ng thøc U1/U2=n1/n2 GV: H·y ph¸t biÓu thµnh lêi mèi liªn hÖ trªn. 2 3 2 1500 1000 3 9 6 1500 1000 HS: Tr¶ lêi c©u hái cña GV C3: GV: Nªu dù ®o¸n vÒ tr­êng hîp sè vßng d©y n1>n2 vµ ng­îc l¹i HS: Th¶o luËn chung c¶ líp nªu dù ®o¸n GV: TiÕn hµnh TN HS: Quan s¸t TN kiÓm tra 2. KÕt luËn: GV: Y/c Rót ra kÕt luËn chung ë líp U1/U2=n1/n2 HS: Th¶o luËn vµ rót ra KL Ho¹t ®éng5: T×m hiÓu c¸ch l¾p ®Æt m¸y biÕn thÕ ë hai ®Çu ®­êng d©y t¶i ®iÖn. ChØ ra ®­îc ë ®Çu nµo ®Æt m¸y t¨ng thÕ, ë ®Çu nµo ®Æt m¸y h¹ thÕ. III- L¾p ®Æt m¸y biÕn thÕ ë hai ®Çu Gi¶i thÝch hiÖn t­îng ®ã ®­êng d©y t¶i ®iÖn Môc ®Ých cña m¸y biÕn thÕ lµ ph¶i t¨ng hiÖu ®iÖn thÕ lªn hµng chôc ngh×n v«n ®Ó gi¶m hao phÝ trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn, nh­ng m¹ng ®iÖn trong gia ®×nh §Ó gi¶m hao phÝ trªn ®­êng d©y t¶i chØ cã hiÖu ®iÖn thÕ 220V. VËy ta ph¶i lµm nh­ thÕ ®iÖn c©n l¾p ®Æt m¸y t¨ng thÕ . nµo ®Ó võa gi¶m hao phÝ trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn, Nh­ng ë n¬i tiªu thô ®iÖn l¹i cÇn l¾p nh­ng ®¶m b¶o phï h¬p víi hiÖu ®iÖn thÕ cña c¸c ®Æt m¸y h¹ thÕ dông cô ®iÖn trong gia ®×nh? 10
  11. Ho¹t ®éng 6 VËn dông : X¸c ®Þnh sè vßng cña c¸c cuén d©y cña m¸y biÕn thÕ phï hîp víi yªu cÇu cô thÓ vÒ t¨ng thÕ hay gi¶m thÕ GV: Y/C HS lµm viÖc c¸ nh©n tr¶ lêi c©u 4 IV- VËn dông : HS: §¹i diÖn tr×nh bµy kÕt qu¶ ë líp C4 U1/U2=n1/n2 n2=U2.n1/U1 =6.4000/220 =109(vßng) D. Cñng cè: - Nªu cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y biÕn thÕ? - M¸y biÕn thÕ ho¹t ®éng dùa trªn nguyªn t¾c nµo? - Muèn m¸y biÕn thÕ ë C4 trë thµnh m¸y t¨ng thÕ ta lµm thÕ nµo? E. H­íng ®Én vÒ nhµ: - Häc thuéc phÇn ghi nhí - TiÕt sau lµm bµi tËp trong SBT TuÇn: 22 TiÕt 44 S: Bµi tËp G: I. môc tiªu: *KiÕn thøc: HS ®­îc cñng cè kiÕn thøc vÒ c«ng thøc tÝnh sù hao phÝ c«ng suÊt ®iÖn trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn vµ kiÕn thøc vÒ m¸y biÕn thÕ ®Ó gi¶i c¸c bµi tËp. - VËn dông kiÕn thøc vÒ c«ng thøc tÝnh sù hao phÝ c«ng suÊt ®iÖn trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn vµ kiÕn thøc vÒ m¸y biÕn thÕ ®Ó gi¶i c¸c bµi tËp. * KÜ n¨ng: BiÕt c¸ch thùc hiÖn c¸c b­íc gi¶i bµn tËp ®Þnh l­îng phÇn ®iÖn tõ, c¸ch suy luËn logÝc vµ biÕt suy luËn logic vµ biÕt vËn dông vµo thùc tÕ. * Th¸i ®é: TÝch cùc, tù gi¸c vµ hîp t¸c trong häc tËp vµ ho¹t ®éng nhãm. II. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS: *GV: SGK, SBT, th­íc th¼ng * HS: SGK, SBT, B¶ng phô, ®å dïng häc tËp III. tiÕn tr×nh 1. æn ®Þnh tæ chøc: Líp 9A1 9A3 SÜ sè / / Hs v¾ng 2. KiÓm tra bµi cò: ? 1. V× sao ®Ó truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa ng­êi ta ph¶i dïng m¸y biÕn thÕ? ? 2. Gi¶i thÝch v× sao kh«ng thÓ dïng dßng ®iÖn kh«ng ®æi ®Ó ch¹y m¸y biÕn thÕ? 11
  12. 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña Gv Ho¹t ®éng cña hs Ho¹t ®éng 1 : Bµi tËp ¸p dông c«ng thøc tÝnh hao phÝ ®iÖn n¨ng Bµi 1: Ng­êi ta muèn truyÒn t¶i mét c«ng suÊt ®iÖn 5400 W tõ nhµ m¸y thñy ®iÖn HS: §äc vµ t×m hiÓu bµi tËp ®Õn mét khu d©n c­ c¸ch nhµ m¸y 65 km. HS: Tãm t¾t bµi to¸n BiÕt cø 1km d©y dÉn cã ®iÖn trë lµ 0,9. a. HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y t¶i ®iÖn HS: Lªn b¶ng lµm bµi tËp lµ 25000V. TÝnh c«ng suÊt hao phÝ v× táa HS1: a. nhiÖt trªn ®­êng d©y. b. NÕu cø ®Ó hiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu ®o¹n 1km cã ®iÖn trë lµ 0,9 . Nªn 65 km d©y d©y t¶i ®iÖn lµ 220V mµ truyÒn ®i th× c«ng dÉn cã ®iÖn trë lµ suÊt táa nhiÖt trªn ®­êng d©y lµ bao nhiªu? R = 65.0,9 = 58,5 (). Nªu nhËn xÐt C«ng suÊt hao phÝ trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn Gv: Yªu cÇu HS ®äc vµ t×m hiÓu yªu cÇu lµ: bµi to¸n. R.P2 58.5.(5400)2 Php 2,7W GV: H·y tãm t¾t bµi to¸n trªn? U 2 (25000)2 GV: Gäi 1 HS lªn b¶ng lµm phÇn a, 1 HS HS2: b. NÕu hiªô ®iÖn thÕ lµ 220V th× c«ng lªn b¶ng lµm phÇn b. suÊt hao phÝ trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn lµ: R.P2 58.5.(5400)2 P 35245W GV: Gäi HS nhËn xÐt bµi lµm cña b¹n hp U 2 (220)2 HS: §­a ra nhËn xÐt vÒ c«ng suÊt hao phÝ trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn. HS d­íi líp nhËn xÐt bµi lµm cña b¹n GV: NhËn xÐt vµ chuÈn hãa bµi lµm cho HS Ho¹t ®éng 2 : Bµi tËp vÒ m¸y biÕn thÕ Bµi 2: Sè vßng d©y cña cuén s¬ cÊp vµ thø cÊp cña mét m¸y biÕn thÕ lÇn l­ît lµ: 3300 HS: §äc vµ t×m hiÓu ®Ò bµi tËp 2 vßng vµ 150 vßng . Hái hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a HS: Tãm t¾t bµi to¸n hai ®Çu cuén thø cÊp lµ bao nhiªu? BiÕt Tãm t¾t. hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu cuén s¬ cÊp lµ N1 =3300vßng 220V. N =150 vßng GV; Gäi HS lªn b¶ng tãm t¾t bµi to¸n 2 U1= 220 V U = ? GV: Gäi HS lªn b¶ng lµm bµi tËp 2, HS 2 d­íi líp lµm ra vë, sau 5 phót gäi lªn HS lªn b¶ng lµm bµi tËp 2 chÊm vë HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu cuén s¬ cÊp lµ : U1 N 2 220.150 GV: Gäi HS nhËn xÐt bµi lµm cña b¹n U2 = = 10(V ) N1 3300 12
  13. GV: NhËn xÐt vµ chuÈn hãa lµm lµm cho §/S : 10V HS Bµi 3: Mét m¸y biÕn thÕ dïng ®Ó h¹ hiÖu ®iÖn thÕ HS: §äc vµ t×m hiÓu ®Ò bµi tËp 3 tõ 500kv xuèng cßn 2,5kv .Hái cuén d©y HS: Tãm t¾t bµi to¸n thø cÊp cã bao nhiªu vßng? BiÕt cuén d©y Tãm t¾t. s¬ cÊp cã 100 000 vßng. U1=500 KV=500 000V U2=2,5KV = 2500V N1=100 000vßng N2= ? HS lªn b¶ng lµm bµi tËp Sè vßng d©y cña cuén thø cÊp lµ : U 2 N1 2500.100000 N2= 500 vßng U1 500000 §/S :500 vßng 4. Cñng cè: Bµi 4: M¸y biÕn thÕ cã sè vßng d©y ë cuén U1 n1 U1n2 a) Tõ biÓu thøc = U2 = = s¬ cÊp lµ 1000 vßng, cuén thø cÊp lµ 2500 U2 n2 n1 vßng. Cuén s¬ cÊp nèi vµo nguån ®iÖn 275V xoay chiÒu cã hiÖu ®iÖn thÕ lµ 110V.­ b) C­êng ®é dßng ®iÖn trong cuén thø cÊp a. TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ hiÖu dông ë hai ®Çu U lµ” I = 2 = 2,75A. cuén thø cÊp khi m¹ch hë? 2 R b.Nèi hai ®Çu cuén thø cÊp víi ®iÖn trë Do hao phÝ kh«ng ®¸ng kÓ, nªn c«ng 100 . TÝnh c­êng ®é dßng ®iÖn ch¹y suÊt ë hai m¹ch b»ng nhau: trong cuén thø cÊp vµ s¬ cÊp. Bá qua ®iÖn U I I = 2 2 trë c¸c cuén d©y? U1 I1 = U2 I2 1 = 6,8A U1 Ng­êi ta muèn hiÖu ®iÖn ë hai ®Çu cuén c) Tõ biÓu thøc thø cÊp b»ng 220V, th× sè vßng d©y ë cuén U1 n1 U2n1 thø cÊp ph¶i b»ng bao nhiªu? = n2 = = 2000 vßng U2 n2 U1 5. H­íng dÉn vÒ nhµ: - Xem l¹i bµi tËp ®· gi¶i - Häc thuéc bµi cò - ChuÈn bÞ phÇn tæng kÕt ch­¬ng II - §iÖn tõ häc TuÇn: 23 TiÕt 45 S: G: Bµi 39: Tæng kÕt ch­¬ng II: ĐIỆN TỪ HỌC I- Môc tiªu 1.KiÕn thøc: ¤n tËpvµ hÖ thèng ho¸ nh÷ng kiÕn thøc vÒ nam ch©m, tõ tr­êng, lùc tõ, ®éng c¬ ®iÖn , dßng ®iÖn c¶m øng, dßng ®iÖn xoay chiÒu, m¸y biÕn thÕ. 13
  14. 2.Kü n¨ng: LuyÖn tËp thªm vÒ vËn dông nh÷ng kiÕn thøc vµo mét sè tr­êng hîp cô thÓ 3.Th¸i ®é : Nghiªm tóc, II- ChuÈn bÞ: §èi víi GV : §¸p ¸n bµi tæng kÕt ch­¬ng Häc sinh: tr¶ lêi c¸c c©u hái ë môc Tù kiÓm tra III. Ph­¬ng ph¸p: ThuyÕt tr×nh, vÊn ®¸p, ho¹t ®éng nhãm IV. tiÕn tr×nh bµi gi¶ng: A, æn ®Þnh tæ chøc: 9A: 9B: B, KiÓm tra: KÕt hîp trong bµi C. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Ghi b¶ng I. Tù kiÓm tra: 1: .lùc tõ . kim nam ch©m Ho¹t ®éng 1: B¸o c¸o tr­íc líp vµ trao ®æi kÕt qu¶ tù kiÓm 2:C tra ( Tõ c©u 1- c©u 9) 3: tr¸i ®­êng søc tõ GV: Gäi häc sinh tr¶ lêi c¸c c©u hái tù kiÓm tra. ngãn tay gi÷a ngãn tay c¸i HS: Tr¶ lêi c©u hái GV ®­a ra cho·i ra 900 C¸c häc sinh kh¸c bæ xung khi cÇn thiÕt. 4: D 5: c¶m øng xoay chiÒu sè ®­êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuén d©y biÕn thiªn. 6: Treo thanh nam ch©m b»ng mét sîi chØ mÒm ë chÝnh gi÷a ®Ó cho thanh nam ch©m n»m ngang.§Çu quay vÒ h­íng b¾c ®Þa lý lµ cùc b¾c cña thanh nam ch©m 7: Quy t¾c SGK 8:Gièng: Cã hai bé phËn chÝnh lµ nam c©m vµ cuén d©y Ho¹t ®éng2 : HÖ thèng ho¸ mét sè kiÕn thøc, so s¸nh lùc tõ Kh¸c: Mét lo¹i r« to lµ cuén cña nam ch©m vµ lùc tõ dßng ®iÖn trong mét sè tr­êng hîp d©y, mét lo¹i r« to lµ nam ch©m GV: Nªu c¸ch x¸c ®Þnh lùc tõ do mét thanh nam ch©m t¸c 9:lµ nam ch©m vµ khung d©y dông lªn cùc B¾c mét thanh nam ch©m vµ lùc ®iÖn tõ cña thanh nam ch©m ®ã t¸c dông lªn dßng ®iÖn th¼ng. II. VËn dông HS: th¶o luËn, cö ng­êi tr¶ lêi. GV: So s¸nh lùc tõ do nam ch©m vÜnh cöu víi lùc tõ do nam C10 : ch©m ®iÖn ch¹y b»ng dßng ®iÖn xoay chiÒu t¸c dông lªn cùc B¾c cña mét kim nam ch©m HS: th¶o luËn, cö ng­êi tr¶ lêi. GV: Nªu qui t¾c t×m chiÒu ®­êng søc tõcña nam ch©m vÜnh cöu vµ cña nam ch©m ®iÖn ch¹y b»ng dßng ®iÖn mét chiÒu. C11 : HS: §¹i diÖn ph¸t biÓu quy t¾c 14
  15. C12 : D. Cñng cè: Mét khung d©y ®Æt trong tõ tr­êng (nh­ h×nh vÏ). Tr­êng hîp nµo d­íi ®©y khung A d©y kh«ng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn xoay P Q chiÒu? H·y gi¶i thÝch v× sao? N S a, Khung d©y quay quanh trôc PQ. b, Khung d©y quay quanh trôc AB. B E. H­íng dÉn vÒ nhµ: - Hoµn thµnh bµi tËp cñng cè - §äc tr­íc bµi 40: HiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng TuÇn: 23 Ch­¬ng III: quang häc S: TiÕt 46 G: Bµi 40: HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG I- Môc tiªu 1.KiÕn thøc: - M« t¶ ®­îc hiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng trong tr­êng hîp ¸nh s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ sang n­íc vµ ng­îc l¹i. - ChØ ra ®­îc tia khóc x¹ vµ tia ph¶n x¹, gãc khóc x¹ vµ gãc ph¶n x¹. 2.Kü n¨ng: VËn dông ®­îc kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i thÝch mét sè hiÖn t­îng ®¬n gi¶n do sù ®æi h­íng truyÒn cña tia s¸ng khi truyÒn qua mÆt ph©n c¸ch gi÷a hai m«i tr­êng g©y nªn 3.Th¸i ®é: Yªu thÝch m«n häc II- ChuÈn bÞ: *§èi víi mçi nhãm häc sinh: 1b×nh thuû tinh 1b×nh n­íc s¹ch. 1 ca móc n­íc. 1 miÕng gç ph¼ng mÒm . 3 ®inh gim. *GV: 1b×nh thuû tinh. 1 miÕng gç ph¼ng ®Ó lµm mµn høng s¸ng. III. Ph­¬ng ph¸p: Thùc nghiÖm, vÊn ®¸p, ho¹t ®éng nhãm IV. tiÕn tr×nh bµi gi¶ng: A, æn ®Þnh tæ chøc: 9A: 9B: B, KiÓm tra: 15
  16. KÕt hîp trong bµi C. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Ghi b¶ng Ho¹t ®éng 1: ¤n l¹i mét sè kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn bµi míi. T×m hiÓu h×nh 40.1 SGK GV: Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái sau: Ph¸t biÓu ®Þnh luËt truyÒn th¼ng ¸nh s¸ng? Ng­êi ta biÓu diÔn ®­êng truyÒn ¸nh s¸ng b»ng c¸ch nµo? HS: §¹i diÖn tr¶ lêi GV vµo bµi nh­ SGK HS: TiÕn hµnh TN theo nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái ë ®µu bµi I- HiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng: Ho¹t ®éng2: T×m hiÓu sù khóc x¹ ¸nh s¸ng tõ 1. Quan s¸t: kh«ng khÝ sang n­íc: GV: Y/C HS Quan s¸t H40.2 vµ nhËn xÐt ®­êng truyÒn cña tia s¸ng ë tõng m«i tr­êng? C¸c tia s¸ng nay tu©n theo ®Þnh luËt nµo? 2. KÕt luËn: HS: Th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái GV: Khi ¸nh s¸ng truyÒn tõ m«i tr­êng kh«ng khÝ (SGK) sang m«i tr­êng n­íc ®· x¶y ra hiÖn t­îng g×? HS: §¹i diÖn tr¶ lêi 3. Mét vµi kh¸i niÖm: GV giíi thiÖu vÒ hiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng? HS: L¾ng nghe S GV: HiÖn t­îng nµy kh¸c g× so víi hiªn t­îng ph¶n x¹ ¸nh s¸ng mµ c¸c em ®· häc? N HS: Th¶o luËn, cö ®¹i diÖn tr¶ lêi GV: yªu cÇu HS tù ®äc môc 3 phÇn I sau ®ã kh¸i niÖm vÒ c¸c ®­êng biÓu diÔn HS: NGhiªn cøu SGK, th¶o luËn ®­a ra c¸c KN P I Q NhËn xÐt vÒ gãc tíi vµ gãc khóc x¹? N’ GV tiÕn hµnh TN h×nh 40.2 sau ®ã yªu cÇu häc K sinh tr¶ lêi c©u C1,C2 HS: Theo dâi TN, ®¹i diÖn tr¶ lêi C1, C2 I: ®iÓm tíi. GV nghe c©u tr¶ lêi, söa ch÷a nh÷ng chç sai sãt SI: Tia tíi. cho HS. NN/: Ph¸p tuyÕn HS: tr¶ lêi tõng c©u hái sau ®ã rót ra kÕt luËn IK: Tia khóc x¹ Tr¶ lêi C3 Gãc SIN: Gãc tíi Gãc N/IK: Gãc khóc x¹ 4, ThÝ nghiÖm: C1: Ho¹t ®éng3: T×m hiÓu sù khóc x¹ cña tia s¸ng khi C2: truyÒn tõ n­íc sang kh«ng khÝ C3: GV: Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 4. HS: Th¶o luËn, tr¶ lêi C4 II- Sù khóc x¹ tia s¸ng khi truyÒn 16
  17. tõ n­íc sang kh«ng khÝ. GV: h­íng dÉn häc sinh lµm thÝ nghiÖm. Quan s¸t sù 1. Dù ®o¸n bè trÝ thÝ nghiÖm cña tõng nhãm . C4 L­u ý häc sinh lµm thÝ nghiÖm theo ph­¬ng ph¸p che 2. ThÝ nghiÖm kiÓm tra: khuÊt. HS: TiÕn hµnh tn theo nhãm C5: GV: Yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c¸c c©u hái C5,C6 HS: th¶o luËn, c­ R ®¹i diÖn tr¶ lêi c©u hái. C6: GV nghe söa l¹i phÇn sai sau ®ã yªu cÇu häc sinh ghi c©u tr¶ lêi chÝnh x¸c HS: Ghi c©u tr¶ lêi ®óng vµo vë III. VËn dông Ho¹t ®éng4: vËn dông C6 : C7 : GV: Yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c¸c c©u hái C6,C7 HS: Hoµn thµnh C6,C7 theo nhãm D. Cñng cè: Yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c¸c c©u hái : HiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng lµ g×? Nªu kÕt luËn vÒ hiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng khi ¸nh s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ vµo n­íc vµ ng­îc l¹i Cho c¶ líp th¶o luËn. GV ph¸t biÓu chÝnh x¸c c¸c c©u tr¶ lêi cña häc sinh . E. H­íng dÉn vÒ nhµ : - HS lµm bµi tËp SBT - §äc phÇn cã thÓ em ch­a biÕt. - §äc tr­íc bµi 42 SGK TuÇn: 24 TiÕt 47 S: Bµi 42: thÊu kÝnh héi tô G: I-Môc tiªu. 1.KiÕn thøc: - NhËn d¹ng ®­îc thÊu kÝnh héi tô. - Nªu ®­îc tiªu ®iÓm, tiªu cù cña thÊu kÝnh héi tô lµ g×. - M« t¶ ®­îc ®­êng truyÒn cña c¸c tia s¸ng ®Æc biÖt( tia tíi quang t©m, tia song song víi trôc chÝnh vµ tia cã ph­¬ng ®i qua tiªu ®iÓm) qua thÊu kÝnh héi tô. 2.Kü n¨ng: - X¸c ®Þnh ®­îc thÊu kÝnh héi tô qua viÖc quan s¸t trùc tiÕp c¸c thÊu kÝnh nµy. - VÏ ®­îc ®­êng truyÒn cña c¸c tia d¸ng ®Æc biÖt qua thÊu kÝnh héi tô. 3.Th¸i ®é: Yªu thÝch m«n häc II-p h­¬ng ph¸p: Thùc nghiÖm, thuyÕt tr×nh, vÊn ®¸p, ho¹t ®éng nhãm III-ChuÈn bÞ ®å dïng: 17
  18. §èi víi GV vµ mçi nhãm häc sinh: 1 thÊu kÝnh héi tô 1gi¸ quang häc. 1mµn høng ®Ó quan s¸t ®­êng truyÒn cña chïm s¸ng. 1 nguån s¸ng ph¸t ra 3 tia s¸ng song song IV. tiÕn tr×nh bµi gi¶ng: A, æn ®Þnh tæ chøc: 9A: 9B: B, KiÓm tra: ThÕ nµo lµ hiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng? Nªu kÕt luËn vÒ sù truyÒn ¸nh s¸ng tõ m«i tr­êng kh«ng khÝ ra m«i tr­êng n­íc? C. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Ghi b¶ng H§ 1: Nªu vÊn ®Ò (Nh­ SGK ) H§2:NhËn biÕt ®Æc ®iÓm cña thÊu kÝnh héi tô GV: h­íng dÉn häc sinh tiÕn hµnh thÝ nghiÖm TiÕt 45 HS: TiÕn hµnh TN theo nhãm Bµi 42: thÊu kÝnh héi tô GV: Y/c tr¶ lêi C1 I-§Æc ®iÓm cña thÊu kÝnh héi tô: HS: Tõ KQ thÝ nghiÖm ,nhËn xÐt tr¶ lêi c©u hái C1 1. ThÝ nghiÖm: GV: th«ng b¸o tíi häc sinh c¸c kh¸i niÖm míi lµ tia tíi vµ tia lã Yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c©u C2 HS: Hoµn thµnh C2 C1: Chïm tia s¸ng khóc x¹ ra GV nghe häc sinh tr×nh bµy söa nh÷ng chç sai sãt khái thÊu kÝnh lµ chïm tia héi tô. nÕu cã H§3: NhËn biÕt h×nh d¹ng cña thÊu kÝnh héi tô C2: GV: ®­a ra mét sè thÊu kÝnh héi tô cho HS quan s¸t 2. H×nh d¹ng cña thÊu kÝnh héi h×nh d¸ng sau ®ã trar lêi C3 tô: HS: Quan s¸t thÊu kÝnh råi tr¶ lêi C3 C3: GV: Th«ng b¸o vÒ chÊt liÖu lµm thÊu kÝnh héi tô th­êng dïng trong thùc tÕ. Vµ c¸ch nhËn d¹ng thÊu KÝ hiÖu cña thÊu kÝnh héi tô: kÝnh dùa vµo h×nh vÏ vµ ký hiÖu cña thÊu kÝnh héi tô HS: Ghi vë H§4: T×m hiÓu c¸c kh¸i niÖm trôc chÝnh, quang II- Trôc chÝnh, quang t©m, tiªu t©m, tiªu ®iÓm, tiªu cù cña thÊu kÝnh h«i tô: ®iÓm, tiªu cù cña thÊu kÝnh héi tô: GV: tiÕn hµnh thÝ nghiÖm yªu cÇu 1. Trôc chÝnh: häc sinh quan s¸t råi ®­a ra dù ®o¸n tr¶ lêi C4: C4: HS: Lµm TN vµ th¶o luËn tr¶ lêi C4 GV: Yªu cÇu häc sinh kiÓm tra l¹i dù ®o¸n(cã thÓ dïng th­íc th¼ng) Δ HS: KiÓm tra dù ®o¸n GV: th«ng b¸o kh¸i niÖm trôc chÝnh HS: Ghi vë Δ: Trôc chÝnh 3. Quang t©m : GV: Th«ng b¸o vÒ kh¸i niÖm quang t©m vµ lµm tiÕp thÝ nghiÖm chiÕu tia s¸ng ®i qua quang t©m 18
  19. HS: quan s¸t tr¶ lêi O tia tíi ®i qua quang t©m lã ra tiÕp tôc truyÕn th¼ng Δ O: Quang t©m. GV: lµm thÝ nghiÖm chiÕu chïm tia s¸ng song song 4. Tiªu ®iÓm: víi trôc chÝnh häc sinh quan s¸t nhËn xÐt chïm tia lã ra ®Ó tr¶ lêi C5 HS: th¶o luËn C5 GV: Lµm l¹i thÝ nghiÖm nh­ng chiÕu ë bªn kia cña thÊu kÝnh häc sinh nhËn xÐt sau ®ã tr¶ lêi C6 OΔ HS: th¶o luËn C6 F F/ GV: Th«ng b¸o kh¸i niÖm tiªu ®iÓm? HS: Ghi vë Tiªu ®iÓm lµ g×? Mçi thÊu kÝnh cã bao nhiªu tiªu ®iÓm? Cã ®Æc ®iÓm g×? GV lµm thÝ nghiÖm chiÕu tia s¸ng ®i qua tiªu ®iÓm Δ vµ tia s¸ng song song víi trôc chÝnh F O F/ HS: quan s¸t rót ra kÕt luËn GV: th«ng b¸o vÒ kh¸i niÖm tiªu cù 4-Tiªu cù: HS: Ghi vë OF =OF/ =f (f tiªu cù cña thÊu kÝnh) H§ 5: vËn dông: III- VËn dông: GV: Y/c HS Tr¶ lêi C7,C8 C7: HS: tù tr¶ lêi c©u C7, C8 C8: D. Cñng cè: - Nªu c¸ch nhËn biÕt thÊu kÝnh héi tô? Nªu ®Æc ®iÓm ®­êng truyÒn cña mét sè tia s¸ng ®Æc biÖt ®i qua thÊu kÝnh héi tô? - Nªu kh¸I niÖm vÒ trôc chÝnh, quang t©m, tiªu ®iÓm, t6iªu cù cña TKHT? E. H­íng dÉn vÒ nhµ: - Häc bµi - Lµm bµi tËp s¸ch bµi tËp TuÇn: 24 TiÕt 48 S: Bài 43: ẢNH CỦA MÔT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ G: I-Môc tiªu. 1. KiÕn thøc: Nªu ®­îc c¸c ®Æc ®iÓm vÒ ¶nh cña mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh héi tô. 2.Kü n¨ng: Dùng ®­îc ¶nh cña mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh héi tô b»ng c¸ch sö dông c¸c tia ®Æc biÖt. II. §å dïng d¹y häc §èi víi mçi nhãm häc sinh: 19
  20. -1thÊu kÝnh héi tô cã tiªu cù 12cm -1 gi¸ quang häc -1c©y nÕn -1 mµn høng ¶nh - 1bao diªm III. Tæ chøc ho¹t ®éng 1.æn ®Þnh tæ chøc: 2. KiÓm tra bµi cò: ? Haõy neâu ñaëc ñieåm cuûa caùc tia saùng qua thaáu kính hoäi tuï? 2. Bµi míi: Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Ghi baûng + Ñaët vaán ñeà nhö SGK. HÑ1:Tìm hieåu ñaëc ñieåm cuûa aûnh taïo bôûi thaáu kính I. ÑAËC ÑIEÅM CUÛA AÛNH + Höôùng daãn boá trí thí nghieäm hoäi tuï CUÛA MOÄT VAÄT TAÏO nhö hình 43.2 SGK. Hoaït ñoäng nhoùm. BÔÛI TKHT: + Chuù yù trong quaù trình tieán + Thí nghieäm theo caùc haønh thí nghieäm phaûi chuù yù böôùc nhö SGK. + Traû lôøi 1.Thí nghieäm: ñaët vaät vaø maøn vuoâng goùc vôùi caâu hoûi. a) Ñaët vaät ngoaøi khoaûng truïc chính cuûa thaáu kính hoäi tieâu cöï: tuï. - Vaät ñaët ngoaøi khoaûng + Höôùng daãn trong tröôøng hôïp tieâu cöï cho aûnh thaät ngöôïc vaät ñaët ra xa thaáu kính ( 2m ): chieàu vôùi vaät. quay maët thaáu kính veà phía - Khi ñaët vaät raát xa TK thì cöûa soå ñeå höùng aûnh cöûa soå leân aûnh thaät coù vò trí caùch thaáu maøn. kính moät khoaûng baèng tieâu + Ño khoaûng caùch töø aûnh cöûa cöï. soå ñeán thaáu kính. - Vaät ôû xa tieâu ñieåm cho + So saùnh vôùi tieâu cöï cuûa thaáu aûnh nhoû, vaät ôû gaàn tieâu cöï kính. cho aûnh lôùn. + Neáu khoâng coù ñieàu kieän thí nghieäm: GV thoâng baùo nhö SGK. + C1. Aûnh thaät ngöôïc b) Ñaët vaät trong khoaûng chieàu so vôùi vaät. tieâu cöï: + C2. Dòch vaät vaøo gaàn - Vaät ñaët trong khoaûng ? Caâu hoûi C1. thaáu kính hôn, ta vaãn thu tieâu cöï cho aûnh aûo lôùn hôn ? Caâu hoûi C2. ñöôïc aûnh cuûa vaät treân vaät vaø cuøng chieàu vôùi vaät maøn. Ñoù laø aûnh thaät 2. Nhaän xeùt : ngöôïc chieàu vôùi vaät. ( keõ baûng 1 SGK vaøo vôû) ? Caâu hoûi C3. + C3. Ñaët vaät vaøo khoaûng + Ghi nhaän xeùt vaøo baûng 1. tieâu cöï, ta khoâng höùng ñöôïc aûnh thaät treân maøn nöõa. Vaãn coù aûnh cuûa vaät 20
  21. nhöng ñoù laø aûnh aûo. Muoán quan saùt ñöôïc aûnh aûo cuûa vaät ta phaûi ñaët maét treân ñöôøng truyeàn cuûa tia loù. Aûnh aûo cuøng chieàu vôùi vaät vaø lôùn hôn vaät. HÑ2: Döïng aûnh cuûa vaät taïo bôûi thaáu kính hoäi tuï: Hoaït ñoäng caù nhaân + II.CAÙCH DÖÏNG AÛNH: nhoùm 1. Döïng aûnh cuûa ñieåm ( hình veõ SGK ) saùng S taïo bôûi TKHT: º Aûnh cuûa moät ñieåm saùng - HS traû lôøi C4 : Duøng 2 trong 3 tia Staïo bôûi thaáu kính hoäi tuï. saùng ñaëc bieät qua thaáu ? Caâu hoûi C4. kính ñeå döïng aûnh: • Tia song song vôùi truïc chính tia loù qua tieâu ñieåm F. + Töø caùch döïng aûnh cuûa moät • Tia qua quang taâm O ñieåm saùng qua thaáu kính hoäi tia loù truyeàn thaúng. tuï haõy: • Tia qua F’ tia loù song song vôùi truïc chính. • Giao ñieåm cuûa caùc tia loù laø aûnh S’ cuûa ñieåm saùng S. 2. Döïng aûnh cuûa moät vaät - HS traû lôøi. saùng AB taïo bôûi TKHT: ( SGK) ? Neâu caùch döïng aûnh vaät saùng C5: Töông töï nhö döïng aûnh AB qua thaáu kính? S’ cuûa ñieåm saùng S: • Giao ñieåm cuûa caùc tia ? Caâu hoûi C5. loù laø aûnh B’ cuûa B; töø B’ haï ñöôøng vuoâng goùc vôùi ta coù aûnh A’ cuûa ñieåm A. • Khi d > f aûnh thaät ngöôïc chieàu. • Khi d < f aûnh aûo cuøng chieàu. HÑ4:Vaän duïng – cuûng coá III. VAÄN DUÏNG: – Höôùng daãn veà nhaø: C6 21
  22. Treân hình a, xeùt hai caëp a. tam giaùc giaùc ñoàng daïng: ? YC HS traû lôøi C 6 ABF : OHF ; A'B'F ' : OIF ' ,suy ra: AB AF BF Hướng dẫn HS xeáp cặp tam (1) giaùc ñồng dạng OH OF HF ' A'B' A'F ' B'F (2) OI OF ' IF ' AB AF  Töø (1) OH OF  ' ' OH A B  AB AF A'B' OF AB.OF AB.OF A'B' = b) Hình b, xeùt: AF OA OF OB'F ' BB'I 1.12 12 A'B' 0,5 OAB OA'B' 36 12 24 Suy ra heä thöùc ñoàng daïng: Vaäy h’= 0,5cm OB' OF ' B'F ' A'B' A'F '  BB' BI B'I Töø (2) OI OF '  OA OB AB OI AB  OA' OB' A'B' A'B' A'F ' Suy ra: h’=3cm, OA’ = AB OF ' 24cm. A'B' AB A'F ' OF ' AB OF ' OA' = OF ' A'B' AB .OF ' OA' AB 0,5 1 .12 OA' =18cm 1 + C . Khi töø töø dòch chuyeån Vaäy OA 18cm 7 thaáu kính hoäi tuï ra xa trang - HS traû lôøi. saùch, aûnh cuûa doøng chöõ quan saùt qua thaáu kính cuøng chieàu vaø to hôn hình aûnh khi quan saùt tröïc tieáp. Ñoù laø aønh aûo doøng chöõ taïo bôûi thaáu kính hoäi tuï khi doøng chöõ naèm trong ? Traû lôøi C7 khoaûng tieâu cöï cuûa thaáu kính. Tôùi vò trí naøo ñoù ta laïi 22
  23. nhìn thaáy aûnh cuûa doøng chöõ taïo bôûi thaáu kính hoäi tuï khi doøng chöõ naèm ngoaøi khoaûng tieâu cöï. 4. Cuûng coá: 5. Höôùng daãn veà nhaø: • Laøm baøi taäp trong SBT. • Tiết sau ôn tËp bµi tËp. TuÇn: 25 TiÕt 49 S: bµi tËp G: I. Môc tiªu 1. KiÕn thøc : VËn dông kiÕn thøc ®Ó gi¶i ®­îc c¸c bµi tËp ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­îng vÒ hiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng, vÒ TKHT. Thùc hiÖn ®­îc c¸c phÐp tÝnh vÒ h×nh quang häc. Gi¶i thÝch ®­îc mét sè hiÖn t­îng vµ mét sè øng dông vÒ quang h×nh häc. 2. KÜ n¨ng : Gi¶i c¸c bµi tËp vÒ quang h×nh häc. 3. Th¸i ®é : CÈn thËn. II - ChuÈn bÞ : GV : Bài tập và đáp án. HS : Ôn tËp bµi tËp tõ bµi 40 43. III. Ph­¬ng ph¸p: ThuyÕt tr×nh, vÊn ®¸p, vËn dông, ho¹t ®éng nhãm IV. tiÕn tr×nh bµi gi¶ng: A, æn ®Þnh tæ chøc: 9A: 9B: 23
  24. B, KiÓm tra: C. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Ghi b¶ng Bài 1: Đặt một đồng xu ở đáy một ca uống nước Bài1: và đặt mắt nhìn vào ca sao cho miệng ca che lấp HS lµm thÝ nghiÖm lÇn l­ît cho c¸c HS đồng xu (hình vẽ). Giải thích vì sao lúc đổ đầy trong nhãm cïng quan s¸t. nước vào đầy ca mắt lại nhìn thấy đồng xu? M A – Yªu cÇu HS lµm viÖc c¸ nh©n. Khi chưa đổ M nước, vì ánh sáng I truyền thẳng từ đồng xu bị thành ca che khuất A' nên mắt không nhìn thấy đồng xu. A Lúc đổ đầy nước, do hiện tượng khúc xạ ánh sáng, ánh sáng truyền từ đồng xu trong nước ra ngoài không khí bị gãy khúc tại mắt nước. Tia khúc xạ IM tới mắt nên mắt có thể nhìn thấy ảnh của đồng xu. Bài 2: Vẽ tiếp tia ló của các tia tới sau trong các trường hợp sau: Bài 2: a) S Hình vẽ như sau: O a) S S F Ô F' O F F Bài 3: Một vật AB cao 2cm đặt trước một thấu kính hội tụ có tiêu cự 20cm. Hãy xác định vị trí Bµi 3: và kích thước của ảnh khi đặt vật cách thấu kính một khoảng lần lượt là 60cm và 10cm. - Gäi 1 HS tãm t¾t ®Ò bµi. + Tóm tắt bài toán. Cho biết: AB = 2cm; f = OF = 20cm; OA = 60cm; 10cm - Yªu cÇu c¸ nh©n HS gi¶i bµi tËp 1 ra nh¸p. Tìm: OA' = ?; A'B' = ? - Sau khi HS lµm bµi xong, GV thu bµi cña 1 sè HS lµm viÖc c¸ nh©n. HS ®Ó kiÓm tra. 24
  25. - Gäi 1 HS lªn ch÷a. * Trường hợp 1: OA = 60cm - Gäi HS kh¸c nªu nhËn xÐt. B I F' A A F O ' B' + Xét A’B’O ABO A 'O A 'B' (1) AO AB ’ ’ ’ ’ + Xét A B F OIF A 'F' A 'B' mà OI = OF' OI AB A 'F' A 'B' (2) OF' AB A 'O A 'F' Từ (1) và (2) ta có: AO OF' A 'O A 'O - OF' hay AO OF' A'O A'O - 20 thay số: A'O = 60 20 30 cm ảnh A'B' cách thấu kính 30 cm. A 'O Từ (1) A 'B' AB. ; thay AO 30 số: A'B' 2. 1 cm 60 ảnh A'B' cao 1 cm. * Trường hợp 2: OA = 10cm 25
  26. B' I B F' A'FA O + Xét A’B’O ABO A 'O A 'B' (1) AO AB + Xét A’B’F’ OIF’ A 'F' A 'B' mà OI = OF' OI A 'F' A 'B' AB (2) OF' AB A 'O A 'F' Từ (1) và (2) ta có: AO OF' A'O A'O OF' hay AO OF' A'O A'O 20 thay số: A 'O 10 20 = 20 cm ảnh A'B' cách thấu kính 20 cm (ảnh nằm trên tiêu điểm) A 'O Từ (1) A 'B' AB. ; thay AO 20 số: A'B' 2. 4 cm 10 ảnh A'B' cao 4 cm. D. Củng cố - T­¬ng tù h­íng dÉn HS gi¶i bµi tËp 4. Bµi 4: Cho A'B' là ảnh của vật sáng AB qua thấu kính - Thấu kính là thấu kính hội tụ vì ảnh và thấu kính đặt vuông góc với trục chính thật, ngược chiều với vật. (hình 5.4). Thấu kính đã cho là thấu kính gì? - B’ là ảnh của B nên nối B ’ với B Bằng cách vẽ hãy xác định quang tâm O, tiêu cắt trục chính tại quang tâm O. điểm F, F' cùa thấu kính đã cho. - Dựng thấu kính hội tụ vuông góc B với trục chính tại O. A' - Dựng tia tới BI song song với A trục chính, tia ló đi qua tiêu điểm F ’ và B' 26
  27. qua ảnh B’. - Lấy F đối xứng với F ’ qua thấu - Yªu cÇu HS làm việc c¸ nh©n kính. B I F' A' A F O B' TuÇn: 25 TiÕt 50 S: Bµi 44- thÊu kÝnh ph©n k× G: E. H­íng dÉn vÒ nhà - Chuaån bò tröôùc baøi 44 i - Môc tiªu 1. KiÕn thøc : NhËn d¹ng ®­îc thÊu kÝnh ph©n k×. 2. KÜ n¨ng : VÏ ®­îc ®­êng truyÒn cña hai tia s¸ng ®Æc biÖt (tia tíi ®i qua quang t©m vµ song song víi trôc chÝnh). qua TKPK. 3.Th¸i ®é : Nghiªm tóc, céng t¸c víi b¹n ®Ó thùc hiÖn ®­îc thÝ nghiÖm. II - ChuÈn bÞ §èi víi mçi HS. • 1 TKPK cã tiªu cù 12 cm. • 1 gi¸ quang häc. • 1 nguån s¸ng ph¸t ra ba tia s¸ng song song. • 1 mµn høng ®Ó quan s¸t ®­êng truyÒn cña tia s¸ng. III - tæ chøc ho¹t ®éng d¹y vµ häc Ho¹t ®éng 1: 1. KiÓm tra bµi cò • HS 1 : §èi víi TKHT th× khi nµo ta thu ®­îc ¶nh thËt, khi nµo ta thu ®­îc ¶nh ¶o cña vËt ? Nªu c¸ch dùng ¶nh cña 1 vËt s¸ng tr­íc thÊu kÝnh héi tô ch÷a bµi tËp 42 – 43.1 • HS 2 : Ch÷a bµi tËp 42 – 43.2 • HS 3 : Ch÷a bµi tËp 42 – 43.5 2. §Æt vÊn ®Ò • ThÊu kÝnh ph©n k× cã ®Æc ®iÓm g× kh¸c víi thÊu kÝnh héi tô. Ho¹t ®éng 2 : T×m hiÓu ®Æc ®iÓm TKPK 1. Quan s¸t vµ t×m c¸ch nhËn biÕt. – GV ®­a ra cho HS 2 lo¹i TK. Yªu cÇu HS t×m thÊy 2 C1, C2 HS lµm viÖc theo nhãm lo¹i TK nµy cã ®Æc ®iÓm g× ? TKHT lµ TK nµo ? Kh¸c – NhËn xÐt : víi TK cßn l¹i ë ®Æc ®iÓm nµo ? – Ghi : Mét m«i tr­êng trong suèt, cã r×a dµy h¬n gi÷a. 27
  28. 2. ThÝ nghiÖm – Yªu cÇu HS tù bè trÝ thÝ nghiÖm – HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm – GV gäi c¸c nhãm lªn b¸o c¸o kÕt qu¶ C2 : Chïm tia lã loe réng ra NÕu kÕt qu¶ nhãm nµo ch­a ®¹t, GV h­íng dÉn HS bè – TiÕt diÖn cña TK trÝ l¹i thÝ nghiÖm sao cho c¸c mµn høng ph¶i høng ®­îc c¸c tia s¸ng. – Yªu cÇu HS m« t¶ l¹i tiÕt diÖn cña ThÊu kÝnh bÞ c¾t theo mÆt ph¼ng  ThÊu kÝnh nh­ thÕ nµo ? Ho¹t ®éng 3 : T×m hiÓu trôc chÝnh, quang t©m, tiªu ®iÓm, tiªu cù cña TKPK Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS – C¸c nhãm thùc hiÖn l¹i a) T×m hiÓu trôc chÝnh – GV kiÓm tra l¹i thÝ nghiÖm cña 6 nhãm. – HS lµm theo c¸c b­íc GV yªu cÇu. – GV yªu cÇu HS ®¸nh dÊu 3 tia s¸ng. – 3 tia lã loe réng ra, nh­ng cã 1 tia s¸ng tíi – HS bá TK dïng bót ch× kÐo dµi 3 tia lã. qua TK vÉn tiÕp tôc truyÒn th¼ng. NhËn xÐt cã tia s¸ng nµo qua TK kh«ng bÞ trôc chÝnh. khóc x¹ ? – Yªu cÇu HS ®äc tµi liÖu vµ tr¶ lêi quang b) quang t©m. (lµm viÖc theo nhãm) t©m lµ g× ? – Trôc chÝnh c¾t TK t¹i O : O lµ quang t©m – GV h­íng dÉn 1 HS lµm thÝ nghiÖm cho tiÕp tôc truyÒn th¼ng. c¶ líp quan s¸t : tia s¸ng ®i qua quang t©m. c) Tiªu ®iÓm. – Yªu cÇu HS kÐo dµi c¸c tia s¸ng lã b»ng C5 : Lµm viÖc theo nhãm bót ch×. – HS lµm theo yªu cÇu cña GV vµ tr¶ lêi kÕt – Yªu cÇu 1 HS lªn b¶ng vÏ l¹i thÝ nghiÖm. qu¶ thÝ nghiÖm ; – Yªu cÇu HS vÏ l¹i kÕt qu¶ thÝ nghiÖm vµo + C¸c tia lã kÐo dµi gÆp nhau t¹i ®iÓm trªn trôc vë. chÝnh – gäi lµ tiªu diÓm. GV th«ng b¸o : Tiªu ®iÓm F n»m ®èi xøng víi tiªu ®iÓm F qua TK. Mçi TK cã 2 tiªu ®iÓm F vµ F n»m 2 phÝa TK vµ c¸ch ®Òu quang t©m. HS ®äc tµi liÖu vµ tr¶ lêi. 4. Tiªu cù Tiªu cù lµ kho¶ng c¸ch gi÷a quang t©m ®Õn tiªu ®iÓm. OF = OF = f Ho¹t ®éng 4 : VËn dông – h­íng dÉn vÒ nhµ. – Yªu cÇu 1 HS lªn b¶ng vÏ C7 C7 : C¸c HS lµm viÖc c¸ nh©n – GV h­íng dÉn HS nhËn xÐt vµ – HS ghi bµi. söa, nÕu sai th× h­íng dÉn HS C8 : söa. – Sê tay thÊy gi÷a máng. – M­în cho mçi nhãm mét kÝnh cËn Yªu cÇu c¶ nhãm t×m ph­¬ng ph¸p nhËn biÕt. – Gäi 1 HS tr¶ lêi C9 C9 : GV gäi HS kh¸ nh¾c l¹i c©u hái – HS nhËn xÐt c©u tr¶ lêi cña b¹n vµ 28