Bài giảng môn Sinh học Lớp 9 - Bài 50: Hệ sinh thái

Nội dung text: Bài giảng môn Sinh học Lớp 9 - Bài 50: Hệ sinh thái

1. Kiến thức cũ: 1. Thế nào là một quần xã sinh vật ? Quần xã sinh vật là tập hợp những quần thể sinh vật thuộc nhiều loài khác nhau, cùng sống trong một không gian nhất định và chúng có mối quan hệ gắn bó như một thể thống nhất. Nên quần xã có cấu trúc tương đối ổn định. 2. Quần xã sinh vật khác quần thể sinh vật ở điểm cơ bản nào? Quần thể sinh vật là tập hợp các cá thể cùng loài còn quần xã là tập hợp nhiều quần thể sinh vật thuộc nhiều loài khác nhau.
2. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế naøo laø một hệ sinh thaùi? Hình 50.1: Mô tả một hệ sinh thái rừng nhiệt đới
3. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế naøo laø một hệ sinh Quanthaùi? saùt hình, thảo luận nhoùm 2 phuùt trả lời caùc caâu hỏi sau: 1. Nhöõng thaønh phaàn voâ sinh vaø höõu sinh coù theå coù trong heä sinh thaùi röøng? 2. Laù vaø caønh caây muïc laø thöùc aên cuûa nhöõng sinh vaät naøo? 3. Caây röøng coù yù nghóa nhö theá naøo ñoái vôùi ñôøi soáng ñoäng vaät röøng? 4. Ñoäng vaät röøng coù aûnh höôûng nhö theá naøo ñoái vôùi thöïc vaät? 5. Neáu nhö röøng bò chaùy maát haàu heát caùc caây goã lôùn, nhoû vaø coû thì ñieàu gì seõ xaûy ra ñoái vôùi caùc loaøi ñoäng vaät? Tại sao? Hình 50.1: Mô tả một hệ sinh thái rừng nhiệt đới
4. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế naøo laø một hệ sinh Quanthaùi? saùt hình, thảo luận nhoùm 2 phuùt trả lời caùc caâu hỏi sau: 1. Nhöõng thaønh phaàn voâ sinh vaø höõu sinh coù theå coù trong heä sinh thaùi röøng? 2. Laù vaø caønh caây muïc laø thöùc aên cuûa nhöõng sinh vaät naøo? 3. Caây röøng coù yù nghóa nhö theá naøo ñoái vôùi ñôøi soáng ñoäng vaät röøng? 4. Ñoäng vaät röøng coù aûnh höôûng nhö theá naøo ñoái vôùi thöïc vaät? 5. Neáu nhö röøng bò chaùy maát haàu heát caùc caây goã lôùn, nhoû vaø coû thì ñieàu gì seõ xaûy ra ñoái vôùi caùc loaøi ñoäng vaät? Tại sao? Hình 50.1: Mô tả một hệ sinh thái rừng nhiệt đới
5. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế naøo laø một hệ sinh thaùi? - ThànhNhững phần thành vô sinh: phần Đất, vô đá, sinh không và hữu khí, sinh lá rụng có thể có trong - Thành phần hữu sinh: hệĐộng sinh vật, thái thực rừng? vật, nấm, địa y
6. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế naøo laø một hệ sinh thaùi? Lá và cành cây mục là thức ăn của những sinh vật nào ? - Laù vaø caønh caây muïc laø thöùc aên cuûa caùc sinh vaät phaân giaûi: vi khuaån, giun ñaát, naám
7. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế naøo laø một hệ sinh thaùi? Caây röøng cung caáp thöùc aên, nôi ở, nôi sinh saûn, Câyđ rừngiều cóhoøa ý nghĩa khí haäunhư thếcho nào ñoäng đối với vaät đời sinh sống soáng. động vật rừng ?
8. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế naøo laø một hệ sinh thaùi? ĐộngĐộng vật ănvật thực rừng vật, có thụ ảnh phấn, hưởng phát như tán thếvà phânnào tớibón thực cho thựcvật ? vật.
9. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế naøo laø một hệ sinh thaùi? NeáuNhiều nhö loài röøng động bò chaùy vật maát có haàu thể heát bị caùc chết. caây goãVì lôùn, mất nhoû nơi vaø coûở, mấtthì ñieàu nguồn gì seõ xaûythức ra ăn,ñoái vôùinơi caùc trú loaøi ẩn, ñoäng khí vaät? hậu T khôại sao? hạn,
10. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế naøo laø một hệ sinh thaùi? Thế nào là một hệ sinh thái? Hình 50.1: Mô tả một hệ sinh thái rừng nhiệt đới
11. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế naøo laø một hệ sinh thaùi?  Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và khu vực sống của quần xã (sinh cảnh). Trong hệ sinh thái, các sinh vật luôn luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
12. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế naøo laø một hệ sinh thaùi? Vậy, một hệ • Hệ sinh thái hoàn chỉnh gồm:sinh thái hoàn • Thành phần vô sinh: Đất, đá,chỉnh nước, cóthảm các mục, • Thành phần hữu sinh: thành phần chủ + Sinh vật sản xuất là thực vật.yếu nào? + Sinh vật tiêu thụ gồm có động vật ăn thực vật và động vật ăn thịt. + Sinh vật phân giải như vi khuẩn, nấm
13. Hệ sinh thái rừng nhiệt đới Hệ sinh thái biển Hệ sinh thái hoang mạc Hệ sinh thái ao hồ
14. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế nào là một hệ sinh thái? II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn: 1. Thế nào là một chuỗi thức ăn?
15. Hoå Raén Caày Ñaïi baøng Saâu aên laù Boï ngöïa Caây goã Höôu Caây coû Xaùc sinh vaät Ñòa y Giun ñaát vi sinh vaät Naám ? Thöùc aên cuûa chuoät laø gì? Ñoäng vaät naøo aên thòt chuoät? Haõy ñieàn noäi dung phuø hôïp vaøo choã troáng trong chuoãi thöùc aên sau: Caây ? coû Chuoät Raén ? Caây ? coû Chuoät Caày ?
16. Tiết 51: HỆ SINH THÁI Haõy ñieàn noäi dung phuø hôïp vaøo choã troáng trong caùc chuoãi thöùc aên sau: 1. Saâu aên ? laù caây Boï ngöïa Raén ? 2. Caây ? gỗ Saâu aên laù caây Boï ? ngöïa 3. Chuoät ? Caày Ñaïi ? baøng
17. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế nào là một hệ sinh thái? II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn: 1. Thế nào là một chuỗi thức ăn? Saâu aên laù caây Boï ngöïa Raén Caây goã Saâu aên laù caây Boï ngöïa Chuoät Caày Ñaïi baøng Ñieàn vaøo choã troáng nhöõng töø thích hôïp: Chuoãi thöùc aên laø moät daõy nhieàu loaøi sinh vaät coù quan heä dinh döôõngMoãiEm haõy vôùiloaøi nhau.nhaän trong Moãixeùt chuoãi loaøiveà moái trong thöùc quan chuoãi aên heä vöøathöùc giöõa aênlaø vöøamoätsinh laø maétvaät sinhxíchtieâu vaät vôùi thuï tieâu maétmaét thuï xíchxíchmaét xích phíaphías tröôùctröôùcphía vöøatröôùcvaø maétlaø vöøasinh xích laø vaät sinh phía bò vaät maétsau bò maéttrongxích xích chuoãiphía .phía sau thöùc sau tieâu aên? thuï. tieâu thuï.
18. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế nào là một hệ sinh thái? II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn: 1. Thế nào là một chuỗi thức Chuỗi ăn? Chuoãi thöùc aên laø moät daõy nhieàu loaøi sinhthức vaät ăn coù làquan heä dinh döôõng vôùi nhau. Moãi loaøi trong chuoãi thöùcgì? aên vöøa laø sinh vaät tieâu thuï maét xích phía trước vöøa laø sinh vaät bò maét xích phía sau tieâu thuï. VD: L¸ c©y s©u bä ngùa r¾n VSV SV s¶n xuÊt SV tiªu thô(bËc 1;2;3 ) SV ph©n gi¶i Mét chuçi thøc ¨n hoµn chØnh gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo ?
19. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế nào là một hệ sinh thái? II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn: 1. Thế nào là một chuỗi thức ăn? Cây xanh Vi sinh vật Chuỗi thức ăn bắt đầu bằng cây xanh Chất mùn bã Vi sinh vật Chuỗi thức ăn bắt đầu bằng sinh vật đã bị phân giải 2. Thế nào là một lưới thức ăn?
20. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế nào là một hệ sinh thái? II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn: 2. Thế nào là một lưới thức ăn? Sâu ăn lá tham gia vào những chuỗi thức ăn nào?
21. Caây goã Saâu aên laù caây Boï ngöïa Raén VSV Caây goã Saâu aên laù caây Chuoät Raén VSV Caây goã Saâu aên laù caây Caày Hoå VSV Caây goã Saâu aên laù caây Caày Ñaïi baøng VSV Caây goã Saâu aên laù caây Chuoät Caày Hoå VSV Caây goã Saâu aên laù caây Chuoät Caày Ñaïi baøng VSV
22. Caây coû Saâu aên laù caây Boï ngöïa Raén VSV Caây coû Saâu aên laù caây Chuoät Raén VSV Caây coû Saâu aên laù caây Caày Hoå VSV Caây coû Saâu aên laù caây Caày Ñaïi baøng VSV Caây coû Saâu aên laù caây Chuoät Caày Hoå VSV Caây coû Saâu aên laù caây Chuoät Caày Ñaïi baøng VSV
23. Tiết 51: HỆ SINH THÁI Caây goã Saâu aên laù caây Boï ngöïa Raén VSV Caây goã Saâu aên laù caây Chuoät Raén VSV Caây goã Saâu aên laù caây Caày Hoå VSV Caây goã Saâu aên laù caây Caày Ñaïi baøng VSV Caây goã Saâu aên laù caây Chuoät Caày Hoå VSV Caây goã Saâu aên laù caây Chuoät Caày Ñaïi baøng VSV Caây coû Saâu aên laù caây Boï ngöïa Raén VSV Caây coû Saâu aên laù caây Chuoät Raén VSV Caây coû Saâu aên laù caây Caày Hoå VSV Caây coû Saâu aên laù caây Caày Ñaïi baøng VSV Caây coû Saâu aên laù caây Chuoät Caày Hoå VSV Caây coû Saâu aên laù caây Chuoät Caày Ñaïi baøng VSV
24. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế nào là một hệ sinh thái? II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn: 1. Thế nào là một chuỗi thức ăn? 2. Thế nào là một lưới thức ăn? Theá naøo laø  Caùc chuoãi thöùc aên coù nhieàu maét xíchmộ chungt löôùi taïo thaønh moät löôùi thöùc aên. thöùc aên? Ví dụ: bọ ngựa Cây gỗ Sâu ăn lá cây chuột rắn Vi sinh vật hổ Cây cỏ cầy Đại bàng Lưới thức ăn
25. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế nào là một hệ sinh thái? II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn: 1. Thế nào là một chuỗi thức ăn? 2. Thế nào là một lưới thức ăn? Xếp các sinh vật theo từng thành phần chủ yếu của hệ sinh thái? + Sinh vaät saûn xuaát: caây goã, caây coû + Sinh vaät tieâu thuï: •Sinh vaät tieâu thuï caáp 1: Sâu aên laù caây, Chuoät, Höôu. Sinh vaät tieâu thuï caáp 2: Boï ngöïa, Caày, Raén, Chuoät, Hổ. Sinh vật tiêu thụ cấp 3: Rắn, Hổ, Đại bàng. + Sinh vaät phaân giaûi: Vi sinh vaät, Naám, Địa y, Giun ñaát.
26. Tiết 51: HỆ SINH THÁI I. Thế nào là một hệ sinh thái? II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn: 1. Thế nào là một chuỗi thức ăn? 2. Thế nào là một lưới thức ăn? Sự tuần hoàn vật chất (kèm theo năng lượng) trong hệ sinh thái chất vô cơ Sinh vật sản xuất (thực vật) Sinh vật phân giải Sinh vật tiêu thụ (vi sinh vật, nấm ) (động vật)
27. Củng cố Hệ sinh thái bao gồm QXSV và khu vực sống của quần xã. Laø moät daõy nhieàu loaøi sinh vaät coù quan heä dinh döôõng vôùi nhau. Caùc chuoãi thöùc aên coù nhieàu maét xích chung taïo thaønh moät löôùi thöùc aên.
28. Bµi tËp 1/Chuçi thøc ¨n nµo sau ®©y cã ®Çy ®ñ c¸c thµnh phÇn: a, cá -> chuét -> r¾n b, cá -> s©u -> cÇy -> ®¹i bµng c, cá -> s©u -> cÇy -> vi sinh vËt d, s©u -> cÇy -> hæ -> vi sinh vËt 2/ Nhãm sinh vËt sau ®©y toµn lµ sinh vËt ph©n gi¶i: a, cá, cÇy, vi sinh vËt, ®¹i bµng. b, ch©u chÊu, nÊm, hæ, bä ngùa. c, vi sinh vËt, bä ngùa, nÊm. d, vi sinh vËt, giun ®Êt, nÊm.
29. Dặn dò • Học bài, làm bài tập 2 sgk/153. • Ôn lại kiến thức để tiết sau ôn tập chuẩn bị kiểm tra 1 tiết.