Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 21+22, Bài 6: Văn bản Thạch Sanh (Truyện cổ tích)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 21+22, Bài 6: Văn bản Thạch Sanh (Truyện cổ tích)

1. TIẾT 21, 22: Truyện cổ tích
2. Em hãy kể lại đoạn cuối trong bài Sự tích Hồ Gươm. -Truyền thuyết là gì? -Bài tập trắc nghiệm: Câu 1: Dòng nào không nói lên ý nghĩa của truyện Sự tích Hồ Gươm a.Ca ngợi tính chất chính nghĩa của cuộc kháng chiến. b.Ca ngợi sức mạnh kì diệu của gươm thần. c.Thể hiện khát vọng hòa bình. d.Giải thích tên gọi Hồ Gươm.
3. Câu 2: Truyền thuyết Thánh Gióng thể hiện rõ nhất quan niệm gì của nhân dân ? a.Quan niệm về nguồn gốc làm nên sức mạnh. b.Quan niệm về tình đoàn kết gắn bó. c.Quan niệm về vũ khí giết giặc. d.Quan niệm về người anh hùng xuất thân từ nhân dân
4. TIẾT 21, 22: I. Tìm hiểu chung: Yêu cầu: giọng đọc gợi không khí cổ tích, chậm rãi, sâu lắng, phân biệt các giọng kể và giọng nhân vật, nhất là giọng Lý Thông.
5. Dựa vào chú thích (*)em hãy cho biết: Truyện cổ tích là gì ? 1. Truyện cổ tích : loại truyện dân gian kể về cuộc đời của một số kiểu nhân vật quen thuộc : - Nhân vật bất hạnh (như: người mồ côi, người con riêng, người em út, người có dạng xấu xí, ); - Nhân vật dũng sĩ và nhân vật có tài năng lạ ; - Nhân vật thông minh và nhân vật ngốc nghếch ; - Nhân vật là động vật (con vật biết nói năng, hoạt động, tính cách như con người). Truyện cổ tích thường có yếu tố hoang đường, thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về chiến thắng cuối cùng của cái thiện đối với cái ác, cái tốt đối với cái xấu, sự công bằng đối với sự bất công.
6. Em hãy phân biệt giữa truyền thuyết và cổ tích ? Giống nhau : - Đều có yếu tố tưởng tượng kì ảo. - Đều có sự ra đời thần kì và tài năng phi thường Khác nhau : Truyền thuyết Cổ tích - Kể về các nhân vật sự kiện lịch sử - kể về cuộc đời của các nhân - Thể hiện cách đánh giá của nhân dân vật nhất định . đối với – Thể hiện ước mơ, quan những nhân vật, sự kiện lịch sử được niệm của nhân dân về cuộc kể. đấu tranh giữa cái thiện và cái ác - Tin câu chuyện có thật – Coi là câu chuyện không có thật.
7. 2. Tìm hiểu chú thích: (trò chơi đoán từ) Nhóm 1 : (2),(3),(5),(6) Nhóm 2 : (10),(11),(14),(15)
8. 3. Bố cục: Bố cục bài Thạch Sanh có thể chia làm mấy đoạn ? Nội dung mỗi đoạn là gì ? Có thể chia làm 4 đoạn : Đ1: (Ngày xưa thần thông): kể về sự ra đời của Thạch Sanh. Đ2: (Một hôm quận công): Thạch Sanh bị mẹ con Lý Thông lừa đi canh miếu thờ và bị cướp công. Đ3: (Vua có bọ hung): Thạch Sanh giết đại bàng cứu công chúa và giải oan cho mình. Đ4: (phần còn lại): Thạch Sanh chiến thắng quân sĩ 18 nước chư hầu và lên làm vua.
9. II. Tìm hiểu văn bản : 1. Nhân vật Thạch Sanh: a. Sự ra đời của Thạch Sanh
10. Tìm hiểu sự ra đời của Thạch Sanh, em thấy: - Có gì bình thường ? - Có gì khác thường ? - Khác thường: + TS ra đời do Ngọc Hoàng sai thái tử xuống đầu thai làm con. + Bà mẹ mang thai nhiều năm mới sinh Thạch Sanh. + TS được thiên thần dạy võ nghệ và mọi phép thần thông. - Bình thường: + Là con của hai vợ chồng nông dân tốt bụng. + Sống nghèo khổ, cô đơn trong túp lều, sống bằng nghề kiếm củi.
11. So sánh sự ra đời của TS và Thánh Gióng có gì giống nhau và khác nhau ?(hs thảo luận) - Cả hai đều là con của hai vợ chồng nông dân tốt bụng. + Thánh Gióng :là đứa trẻ lên ba vẫn chưa biết nói, biết cười, tiếng nói đầu tiên là tiếng nói đòi đánh giặc. + Thạch Sanh: Mẹ chết sớm, sống bằng nghề kiếm củi, được dạy võ nghệ và mọi phép thần thông.
12. Kể về sự ra đời vừa khác thường vừa bình thường đó của TS, nhân dân muốn thể hiện quan niệm gì về người anh hùng dũng sĩ ? - Người dũng sĩ là người có tài phi thường khi mới được sinh ra, có thể diệt trừ được cái ác, lập được chiến công.
13. Có ý kiến cho rằng: TS là người dũng sĩ rất gần gũi với nhân dân ,có cội nguồn từ nhân dân lao động.Theo em, ý kiến đúng hay sai ?Vì sao?( hs thảo luận ) Ý kiến đó đúng.Vì TS là con của vợ chồng nông dân tốt bụng, sống nghèo khổ cô đơn trong túp lều,hằng ngày kiếm củi sống qua ngày =>TS gần gũi với nhân dân và trở thành người anh hùng của nhân dân.
14. b. Chiến công của Thạch Sanh: (?) Thử thách đầu tiên đến với Thạch Sanh là gì? -Bị mẹ con Lí Thông lừa đi canh miếu thờ có chằn tinh ăn thịt người. (?) Vì sao Thạch Sanh nhận lời đi canh miếu thờ? -Tin lời Lí Thông ,vâng lời mẹ nuôi. (?) Điều đó bộc lộ đức tính đáng quí nào của Thạch Sanh ? -Thật thà, sống có tình có nghĩa.
15. (?) Chiến công đầu tiên của Thạch Sanh đã diễn ra như thế nào?
16. -Chằn tinh giơ vuốt định vồ lấy chàng, Thạch Sanh dùng búa đánh lại.Chằn tinh thoắt biến, thoắt hiện ,Thạch Sanh dùng nhiều võ thuật,dùng búa xả xác nó làm hai,chằn tinh chết để lại bên mình bộ cung tên vàng .Thạch Sanh chặt đầu quái vật và nhặt bộ cung tên mang về.
17. Qua thử thách lần này Thạch Sanh đã bộc lộ phẩm chất đáng quí nào? Dũng cảm, mưu trí. =>Trong thử thách đầu tiên, Thạch Sanh là người thật thà, sống có tình có nghĩa, dũng cảm,mưu trí lập được chiến công hiển hách, chém chằn tinh trừ hại cho dân lành.
18. (*)Dặn dò: +Học bài cũ,nắm định nghĩa về cổ tích. +Dựa vào tranh tự kể diễn cảm lại câu chuỵện. +Trả lời các câu hỏi còn lại trong phần tìm hiểu bài. +Xem trước phần luyện tập .
19. Thử thách thứ hai đến với Thạch Sanh là gì? - Bị Lí Thông lừa xuống hang sâu, giết đại bàng cứu công chúa,rồi chặn cửa hang không cho lên . (?) Vì sao TS nhận lời xuống hang cứu công chúa? (?) Gỉa sử TS biết tâm địa của Lí Thông, chàng có xuống hang giết đại bàng cứu công chúa không? (?) Chiến công thứ ba của TS diễn ra như thế nào?
20. Chiến công này tiếp tục khẳng định phẩm chất nào của Thạch Sanh? - Thật thà, can đảm, dũng mãnh. (?) Thử thách tiếp theo đến với TS là gì? - Bị hồn chằn tinh và đại bàng hãm hại phải ngồi tù. (?) TS đã giải thoát mình bằng cách nào?
21. • Cứu con vua Thủy Tề được cây đàn thần,gảy đàn khiến công chúa khỏi bệnh, thật thà kể lại chuyện mình bị hại.
22. (?)Theo em nhân dân muốn đặt niềm tin vào đạo đức hay tài năng của TS? - Cả đạo đức và tài năng nhưng niềm tin vào giá trị đạo đức lớn hơn. (?) Thử thách cuối cùng đến với TS là gì ? -Bị quân sĩ 18 nước chư hầu mang quân sang đánh . (?) TS đã lui giặc bằng cách nào ? - Gãy đàn khiến quân sĩ 18 nước chư hầu bủn rủn chân tay không còn nghĩ đến chuyện đánh nhau nữa,nấu cơm đãi kẻ thua trận .
23. Bị mẹ con Lý Thông lừa Giết chằn tinh, thu đi canh miếu thế mạng được bộ cung tên vàng - Diệt đại bàng, cứu công Bị Lý Thông lấp hang Chúa. Cứu thái tử, được tặng đàn thần Được giải oan, vạch mặt Đại bàng, chằn tinh báo Lý thông, cưới thù, bị giam vào ngục công chúa Quân 18 nước chư hầu Đuổi được chúng , kéo đến được nối ngôi
24. - Vượt qua bốn thử thách và lập Em có nhận xét gì được nhiều chiến công. về mức độ của các thử thách và chiến -> Kẻ thù càng nguy hiểm, thử công đó? thách càng to lớn, chiến công càng vẻ vang. -Qua các thử thách Thạch Sanh là người: + Thật thà, chất phác + Dũng cảm, tài năng + Nhân đạo, yêu hòa bình → Đây cũng là những phẩm chất tiêu biểu của nhân dân
25. 01234675 Câu hỏi thảo luận: Nguyên nhân nào dẫn đến những chiến thắng của 8 Thạch Sanh ? Đáp án: • . - Có sức khỏe, tài năng vô địch. - Mục đích chiến đấu chính nghĩa: cứu người bị hại, cứu dân ,bảo vệ đất nước - Có phương tiện chiến đấu thần kì.
26. Vậy trong số các vũ khí thần kì đó em thích vũ khí nào nhất? + Tiếng đàn: - Tượng trưng cho công lý, cái thiện, tinh thần yêu chuộng hòa bình, có sức cảm hóa kẻ thù. - Nói lên sức mạnh vô địch của TS ,nói lên tình cảm nhân đạo độ lượng của TS . Đó là tiếng đàn công lí, là tiếng lòng của TS, có sức mạnh cảm hóa kì diệu và thể hiện khát vọng hòa bình
27. + Niêu cơm: - Tình thương, lòng nhân ái, khát vọng đoàn kết, hòa bình giữa các dân tộc của nhân dân ta. - Nói lên tình cảm nhân đạo độ lượng rộng lớn của TS. =>Niêu cơm TS tượng trưng cho sự cao cả của chủ nghĩa nhân đạo, yêu chuộng hòa bình của nhân dân ta.
28. 2. Nhân vật Lí Thông: (?) Trong truỵên Lí Thông đã 4 lần hãm hại TS, đó là những lần nào ? Mục đích của những việc làm đó? - Kết nghĩa, mời Thạch Sanh về ở cùng ➔ lợi dụng, bóc lột sức lao động. - Lừa Thạch Sanh nộp mạng cho chằn tinh➔ thế mạng, cướp công. - Lừa Thạch Sanh đi diệt đại bàng cứu công chúa, tàn nhẫn lấp cửa hang sát hại ➔ cướp công, lừa dối nhà vua hòng cưới công chúa.
29. (?) Những việc đó cho thấy Lí Thông là người như thế nào ? Lừa lọc, phản bội, bất nhân, bất nghĩa ➔Cái ác
30. Kết thúc truyện thể hiện niềm tin, ước mơ gì của Emnhân hãy nêudân? truyện kết thúc như thế nào? Mẹ con Lí Thông bị sét đánh hóa kiếp thành bọ hung - Niềm tin vào công lí xã hội. - Ước mơ về sự đổi đời. Thạch Sanh lên ngôi vua ➔Kết thúc có hậu phổ biến trong truyện cổ tích như : Cây khế, Tấm Cám
31. (?) Trong truyện cổ tích các nhân vật như Thạch Sanh tượng trưng cho điều gì, còn các nhân vật như Lí Thông tượng trưng cho điều gì? - Điều thiện và điều ác. (?) Kết cục này đã biểu hiện quan niệm nào của nhân dân về công lí xã hội ? - Cái ác nhất định bị trừng trị ,chiến thắng cuối cùng thuộc về cái thịên.Đó là ước mơ ,là niềm tin của nhân dân về lẽ công bằng.
32. Em hãy nêu ý nghĩa của truyện? 3. Ý nghĩa truyện - Kết thúc có hậu. - Thể hiện niềm tin vào công lí xã hội. - Ước mơ về sự đổi đời.
33. III- Tổng kết: 1. Nghệ thuật: Truyện hấp dẫn người đọc bởi điều gì? Xây dựng nhân vật đối lập, nhiều yếu tố thần kì hấp dẫn, giàu ý nghĩa, kết thúc có hậu.
34. III- Tổng kết: 1. Nghệ thuật: 2. Nội dung Truyện thể hiện ước mơ gì của nhân dân? Truyện thể hiện ước mơ, niềm tin vào đạo đức, chính nghĩa, công lí xã hội và tinh thần yêu chuộng hòa bình của nhân dân .
35. III- Tổng kết: Ghi nhớ:(SGK) IV- Luyện tập:
36. ? Đặt tên cho các bức tranh:
37. Trò chơi ô chữ
38. Ô chữ gồm 6 chữ cái. • Nhân vật Thạch Sanh thuộc kiểu nhân vật nào trong truyện cổ tích? • - 109876543210 D Ũ N G S Ĩ
39. Ô chữ gồm 9 chữ cái. • Đây là từ Hán Việt có nghĩa là: “ Sinh ra từ đá” ? 109876543210 T H Ạ C H S A N H
40. (*)Dặn dò: •+ Học bài cũ ,học thuộc định nghĩa về truyện cổ tích. •+ Kể diễn cảm câu chuyện TS. •+ Soạn bài chữa lỗi dùng từ :lỗi lặp từ,lẫn lộn từ gần âm. •+ Soạn phần trả bài Tập làm văn số 1.