Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 35: Từ đồng nghĩa

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 35: Từ đồng nghĩa

1. Trò chơi: Xây tường * Luật chơi: ­ Chia lớp thành 4 đội chơi ­ Có 4 móng tường với những chữ cái đã cho sẵn ở phần móng. ­ Trong thời gian 2 phút các đội xây những viên gạch đã có sẵn chữ cái lên phần móng sao cho các viên gạch chứa các chữ cái phải là từ có nghĩa giống với từ ở phần móng. ­ Hết hời gian đội nào xây được nhiều và đúng là đội thắng cuộc.
2. TiÕt 35:
3. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa. I/ ThÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa ? 1.VÝ dô: (SGK/113,114) Xa ngắm thác núi Lư Nắng rọi Hương Lô khói tía bay, Xa trông dòng thác trước sông này. Nước bay thẳng xuống ba nghìn thước, Tưởng dải Ngân Hà tuột khỏi mây. (Tư­ơng Như­­ dịch)
4. THẢO LUẬN NHÓM Nhóm 4 Thảo Hình thức: Trình bày trên phiếu luận Thời gian: 2 phút Nhóm 1+ 2: Dựa vào văn bản “Xa ngắm thác núi Lư” hãy tìm các từ đồng nghĩa với từ rọi, trông? Nhóm 3+ 4: Giải nghĩa từ trông tìm từ đồng nghĩa với nghĩa của từ trông đó?
5. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa So sánh sắc thái ý nghĩa của từ ‘‘ trông’’ với từ ‘‘ nhìn ’’ và từ ’‘‘liếc’’ ? Trông - nhìn có nghĩa giống nhau cùng nói về động tác hướng mắt về một đối tượng, sự vật nào đó để nhận biết đối tượng Trông - liếc: chỉ gần nghĩa nhau vì "liếc" cũng là nhìn nhưng không nhìn trực diện. => Nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau
6. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa Ghi nhớ 1( SGK/114): Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau.Một từ nhiều nghĩa có thể phụ thuộc vào nhiều nhóm từ đồng nghĩa khác nhau.
7. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa Bài tập 1 (SGK /115): Tìm từ Hán Việt đồng nghĩa trong từ sau: 1. Gan dạ Dũng cảm 2. Nhà thơ Thi sĩ 3. Thay mặt Đại diện 4. Nước ngoài Ngoại quốc 5. Năm học Niên học 6. Loài người Nhân loại 7. Mổ xẻ Phẫu thuật 8. Của cải Tài sản 9. Chó biển Hải cẩu 10. Đòi hỏi Yêu cầu
8. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa II. Các loại từ đồng nghĩa : 1. Ví dụ : Rủ nhau xuống bể mò cua, Chim xanh ăn trái xoài xanh, Đem về nấu quả mơ chua trên rừng. Ăn no tắm mát đậu cành cây đa. (Ca dao) (Trần Tuấn Khải) 9
9. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa I/ ThÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa? II/ C¸c lo¹i tõ ®ång nghÜa a, VÝ dô 1: So s¸nh nghÜa cña tõ “qu¶” vµ tõ “tr¸i” trong hai vÝ dô? ­ Rủ nhau xuống bể mò cua, Đem về nấu quả mơ chua trên rừng. (Trần Tuấn Khải) ­ Chim xanh ăn trái xoài xanh, Ăn no tắm mát đậu cành cây đa. (Ca dao)
10. Tiết 35 : Từ đồng nghĩa. ? Từ đồng nghĩa ? Vậy từ đó em mà không phân có nhận xét gì biệt nhau về sắc về sắc thái thái nghĩa được nghĩa của 2 từ gọi là gì? này Giống nhau: ­ Đều chỉ khái niệm sự vật, chỉ bộ phận của cây do bầu nhụy và hoa phát triển thành, bên trong có hạt. Khác nhau: Cách gọi tên sự vật:+ Trái từ miền Nam ( Từ địa phương ) + Quả từ miền Trung, miền Bắc. (Từ toàn dân ) - Không phân biệt nhau về sắc thái nghĩa, sắc thái ý nghĩa giống nhauNhư vậy từ đồng nghĩa hoàn toàn là từ đồng nghĩa không phân biệt nhau về sắc thái nghĩa.
11. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa I/ ThÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa ? II/ C¸c lo¹i tõ ®ång nghÜa b, Ví dụ 2: Nghĩa của hai từ bỏ mạng và hi sinh trong hai câu dưới đây có chỗ nào giống nhau, chỗ nào khác nhau? ­Trước sức tấn công như vũ bão và tinh thần chiến đấu dũng cảm tuyệt vời của quân Tây Sơn, hàng vạn quân Thanh đã bỏ mạng. ­ Công chúa Ha­ba­na đã hi sinh anh dũng, thanh kiếm vẫn cầm tay. (Truyện cổ Cu-ba)
12. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa Gièng : ®Òu chØ c¸i chÕt ( Chấm dứt sự sống ) Kh¸c: + Bá m¹ng :( Từ thuần việt ) mang s¾c th¸i khinh bØ, coi th­ưêng, ý giễu cợt ( Chết vô ích ). + Hi sinh: :( Từ Hán Việt ) mang s¾c th¸i kÝnh träng ( Chết vì lý tưởng cao đẹp ) VËy Tõ 2 ®ångtõ trªn nghÜa cã s¾c kh«ng th¸i nghÜa hoµn kh¸c toµn nhau gäi lµ tõ ®ång nghÜa gì? ? Qua tìm hiÓu 2 vÝ dô trªn, theoTõ em®ång tõ ®ång nghÜa nghÜa hoµn cã mÊytoµn lo¹i Tõ ®ång nghÜa cã 2 lo¹i Tõ ®ång nghÜa kh«ng hoµn toµn
13. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa Ghi nhớ 2( SGK/114): Từ đồng nghĩa có 2 loại: những từ đồng nghĩa hoàn toàn( không phân biệt về sắc thái nghĩa) và những từ đồng nghĩa không hoàn toàn (có sắc thái nghĩa khác nhau)
14. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa Bµi tËp nhanh: Cho 2 nhãm tõ sau: *Ba ,cha, tía, bố ®ång nghÜa hoµn toµn *Uèng, tu, nhÊp ®ång nghÜa kh«ng hoµn toµn ? Nhãm nµo lµ tõ ®ång nghÜa hoµn toµn, nhãm nµo lµ ®ång nghÜa kh«ng hoµn toµn.
15. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa I/ ThÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa? II/ C¸c lo¹i tõ ®ång nghÜa III/ Sö dông tõ ®ång nghÜa 1. Ví dụ: ( SGK/115) Thö thay c¸c tõ ®ång nghÜa qu¶ vµ tr¸i, bá m¹ng vµ hi sinh trong c¸c vÝ dô ë môc II cho nhau råi rót ra nhËn xÐt?
16. Tiết 35. TỪ ĐỒNG NGHĨA III. Sử dụng từ đồng nghĩa. 1. Ví dụ: a. Ví dụ 1 1. Rñ nhau xuèng bÓ mß cua 2.Chim xanh ăn tr¸i xoµi xanh Đ em vÒ nÊu qu¶ mơ chua trªn rõng ¡n no t¾m m¸t ®Ëu cµnh c©y ®a ( TrÇn TuÊn Kh¶i ) ( Ca dao ) Quả Thay thế cho nhau được Trái (sắc thái ý nghĩa không thay đổi) ÞVì: Là từ đồng nghĩa hoàn toàn
17. Tiết 35. TỪ ĐỒNG NGHĨA VD 2. Hãy thay từ “bỏ mạng” bằng từ “hi sinh” và từ “hi sinh” bằng từ “bỏ mạng”? - Trước sức tấn công như vũ bão và tinh thần chiến bỏ mạng đấu dũng cảm tuyệt vời của quân Tây Sơn, hàng vạn quân Thanh đã Bá m¹ng. hi sinh - Công chúa Ha-ba-na đã anh dũng hi sinh, thanh kiếm vẫn cần tay. (Truyện cổ Cu-ba) => Nghĩa của hai câu văn thay đổi vì hai từ “bỏ mạng” và “hi sinh” có sắc thái biểu cảm khác nhau.
18. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa I/ ThÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa? II/ C¸c lo¹i tõ ®ång nghÜa III/ Sö dông tõ ®ång nghÜa 1. Ví dụ: ( SGK/115) - Tõ qu¶ vµ tr¸i cã thÓ thay thÕ cho nhau vì khi thay nghĩa của nó không thay đổi, sắc thái ý nghĩa như nhau, kh«ng ph©n biÖt. - Tõ hi sinh vµ bá m¹ng kh«ng thÓ thay thÕ cho nhau được vì cã s¾c th¸i nghÜa kh¸c nhau. ? Vậy từ đó em rút ra được nhận xét gì?
19. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa I/ ThÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa? II/ C¸c lo¹i tõ ®ång nghÜa III/ Sö dông tõ ®ång nghÜa 1.Ví dụ : ( SGK/115 ) 2. Nhận xét: ­ Không phải bao giờ các từ đồng nghĩa cũng có thể thay thế cho nhau.
20. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa I/ ThÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa? II/ C¸c lo¹i tõ ®ång nghÜa ë bµi 7, t¹i sao ®o¹n trÝch trong III/ Sö dông tõ ®ång nghÜa Chinh phô ng©m khóc lÊy tiªu ®Ò lµ sau phót chia li mµ kh«ng ph¶i lµ Sau phót chia tay? Chia li vµ chia tay kh«ng thÓ thay thÕ cho nhau vì: - Chia li: nghÜa lµ chia tay l©u dµi, thËm chÝ kh«ng bao giê gÆp l¹i nhau. - Chia Tay: chØ mang tÝnh chÊt t¹m thêi, th­ưêng sÏ gÆp l¹i trong mét t­ư¬ng lai gÇn.
21. => Như vậy, tác giả Chinh phụ ngâm khúc không lấy tiêu đề là sau phút chia tay mà lấy tiêu đề là sau phút chia li Bởi vì: Chia li: Có nghĩa là xa nhau lâu dài có khi là mãi mãi (vĩnh biệt) không có ngày gặp lại. Vì kẻ đi trong bài thơ này là ra trận nơi cái sống và cái chết luôn kề cận nhau. Bản thân từ chia li nó đã mang sắc thái cổ xưa, hợp với hoàn cảnh lúc bấy giờ diễn tả được cảnh ngộ bi sầu của người Chinh phụ nên nó hay hơn so với tiêu đề Sau phút chia tay .
22. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa I/ ThÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa? II/ C¸c lo¹i tõ ®ång nghÜa Th«ng qua vÝ III/ Sö dông tõ ®ång nghÜa dô này chóng ta rót ra ®ưîc kÕt luËn nµo? => Khi nãi còng nh­ư khi viÕt, cÇn c©n nh¾c ®Ó chän trong sè c¸c tõ ®ång nghÜa những tõ thÓ hiÖn ®óng thùc tÕ kh¸ch quan vµ s¾c th¸i biÓu c¶m.
23. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa Ghi nhớ 3 (SGK/115): Không phải bao giờ các từ đồng nghĩa cũng có thể thay thế cho nhau. Khi nói, khi viết cần chọn những từ đồng nghĩa thể hiện đúng thực tế khách quan và sắc thái biểu cảm.
24. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa Bµi tËp 7 : ( SGK) Trong c¸c cÆp c©u sau, c©u nµo cã thÓ dïng hai tõ ®ång nghÜa thay thÕ nhau, c©u nµo chØ cã thÓ dïng mét trong hai tõ ®ång nghÜa ®ã. a, ®èi xö, ®èi ®·i Nã tö tÕ víi mäi ng­ưêi xung quanh nªn ai còng mÕn nã - Nã ®èi xö/ ®èi ®·i tö tÕ víi mäi ng­ư­êi xung quanh nªn ai còng mÕn nã. Mäi ngư­êi ®Òu bÊt bình tr­ưíc th¸i ®é .cña nã đối với trẻ em. Mäi ng­êi ®Òu bÊt bình tr­ưíc th¸i ®é ®èi xö cña nã đối với trẻ em.
25. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa IV/ LuyÖn tËp Tìm tõ cã Bµi tËp 2: (SGK) gèc Ên- ¢u M¸y thu thanh Ra-®i-« ®ång nghÜa víi c¸c tõ sau ®©y Sinh tè vi-ta-min Xe h¬i « t« D­¬ng cÇm Pi- a -n«
26. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa Bµi tËp 3: (SGK) Tìm một số từ địa phương đông nghĩa với từ toàn dân? ­heo ­lợn ­tía,thầy, ba ­cha ­u, bầm ­mẹ ­tráii thơm ­ quả dứa ­cái chén ­cái bát
27. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa Tìm tõ ®ång IV/ LuyÖn tËp nghÜa thay thÕ c¸c Bµi tËp 4:(SGK) tõ in ®Ëm trong c¸c c©u sau 1. Món quà anh gửi, tôi đã 1. Món quà anh gửi, tôi đã đưa tận tay chị ấy rồi. trao tận tay chị ấy rồi. 2. Bố tôi đưa khách ra đến 2. Bố tôi tiễn khách ra đến cổng rồi mới trở về. cổng rồi mới trở về. 3. Cậu ấy gặp khó khăn một 3. Cậu ấy gặp khó khăn một tí đã kêu. tí đã phàn nàn. 4. Anh đừng làm như thế 4. Anh đừng làm như thế người ta nói cho đấy. người ta mắng cho đấy. 5. Cụ ốm nặng đã đi hôm 5. Cụ ốm nặng đã mất hôm qua rồi. qua rồi.
28. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa Bµi tËp 5 :( SGK) Ph©n biÖt nghÜa cña c¸c tõ trong c¸c nhãm tõ ®ång nghÜa sau a.Ăn , xơi, chén: * Gièng nhau: Cùng chỉ hành động đưa thức ăn vào miệng nhai và nuốt. * Kh¸c nhau Ăn: sắc thái bình thường Xơi: kính trọng, lịch sự Chén: thân mật, thông tục
29. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa IV/ LuyÖn tËp Bµi tËp 6 :( SGK) Chọn từ thích hợp điền vào các câu sau: 1. Thế hệ mai sau sẽ được hưởng thành tích / thành quả của công cuộc đổi mới hôm nay. 2. Bọn địch ngoan cường / ngoan cố chống cự đã bị quân ta tiêu diệt. 3. Lao động là nghĩa vụ / nhiệm vụ thiêng liêng, là nguồn sống, nguồn hạnh phúc của mỗi người. 4. Giữ gìn / bảo vệ Tổ Quốc là sứ mệnh của quân đội.
30. TiÕt 35 : Tõ ®ång nghÜa Bµi tËp 9 :( SGK/117) Chữa c¸c tõ dïng sai ( in ®Ëm) như sau: -Thay h­ưëng l¹c b»ng h­ưëng thô -Thay bao che b»ng che chë -Thay gi¶ng d¹y b»ng d¹y -Thay trình bµy b»ng tr­ưng bµy
31. Sơ đồ tư duy: Nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau 1. Khái niệm Từ đồng nghĩa 2. Phân loại 3. Cách sử dụng Đồng nghĩa Đồng nghĩa không hoàn toàn Cần lựa chọn từ đồng hoàn toàn nghĩa thể hiện đúng sắc thái biểu cảm Không phân biệt Sắc thái nghĩa sắc thái nghĩa khác nhau
32. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Học bài và làm các bài tập còn lại - Giờ sau: Cách lập ý của bài văn biểu cảm
33. C¶m ¬n thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh!