Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 103: Các thành phần biệt lập (Tiếp theo)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 103: Các thành phần biệt lập (Tiếp theo)

1. Kiểm tra bài cũ ThÕ nµo ®îc gäi lµ thµnh phÇn biÖt lËp? KÓ tªn vµ nªu t¸c dông cña nh÷ng thµnh phÇn biÖt lËp ®· häc?
2. Kiểm tra bài cũ §¸p ¸n - Thµnh phÇn biÖt lËp lµ nh÷ng bé phËn kh«ng tham gia vµo viÖc diÔn ®¹t nghÜa sù viÖc cña c©u. - C¸c thµnh phÇn biÖt lËp ®· häc: Thµnh phÇn t×nh th¸i vµ thµnh phÇn c¶m th¸n. + Thµnh phÇn t×nh th¸i ®îc dïng ®Ó thÓ hiÖn c¸ch nh×n cña ngêi nãi ®èi víi sù viÖc ®îc nãi ®Õn trong c©u. + Thµnh phÇn c¶m th¸n ®îc dïng ®Ó béc lé t©m lÝ cña ngêi nãi (vui, buån, mõng, giËn ).
3. TIÕT 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp (tiÕp theo) I. Thành phần gọi - đáp. 1. Ví dụ: a) Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không? b) - Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ? Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời: - Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.
4. TIÕT 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp (tiÕp theo) I. Thành phần gọi - đáp. 1. Ví dụ : 2. Nhận xét: - Từ ngữ dùng để gọi: Này - Từ ngữ dùng để đáp: Thưa ông => Không tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu (Thành phần biệt lập).
5. TIÕT 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp (tiÕp theo) I. Thành phần gọi - đáp. 1. Ví dụ : 2. Nhận xét: - Từ ngữ dùng để gọi: Này - Từ ngữ dùng để đáp: Thưa ông => Không tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu (Thành phần biệt lập). - Từ ngữ dùng để gọi: Này => tạo lập cuộc thoại. - Từ ngữ dùng để đáp: Thưa ông =>duy trì cuộc thoại.
6. TIÕT 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp (tiÕp theo) I. Thành phần gọi - đáp. 1. Ví dụ : 2. Nhận xét: 3. Kết luận: Thành phần gọi - đáp được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp.
7. TIÕT 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp (tiÕp theo) I. Thành phần gọi - đáp. II. Thành phần phụ chú. 1. Ví dụ. a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi. (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà) b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm. (Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
8. TIÕT 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp (tiÕp theo) I. Thành phần gọi - đáp. II. Thành phần phụ chú. 1. Ví dụ. 2. Nhận xét. - Lược bỏ phần in đậm đi thì nghĩa sự việc của câu không thay đổi. Vì đó là thành phần biệt lập, nó được viết thêm vào để làm rõ hơn cho một số chi tiết trong câu. - Câu a: “Và cũng là đứa con duy nhất của anh” chú thích thêm cho “Đứa con gái đầu lòng của anh”. - Câu b: “Tôi nghĩ vậy” chú thích cho điều nhân vật tôi suy nghĩ.
9. TIÕT 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp (tiÕp theo) I. Thành phần gọi - đáp. II. Thành phần phụ chú. 1. Ví dụ. 2. Nhận xét. 3. Kết luận: Thành phần phụ chú dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
10. TIÕT 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp (tiÕp theo) * Bài tập nhanh: Tìm thành phần phụ chú trong các ví dụ sau: - Bác Ba đã thực hiện được nguyện vọng cuối cùng của người đồng đội cũ (Anh Sáu) trao tận tay cho Thu chiếc lược ngà. - Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc - Ngay từ bây giờ - cô giáo nói - lớp ta cần phải cố gắng nhiều hơn nữa.
11. TIÕT 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp (tiÕp theo) I. Thành phần gọi - đáp. II. Thành phần phụ chú. 1. Ví dụ. 2. Nhận xét. 3. Kết luận: Thành phần phụ chú dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu. Thường được đặt giữa hai dấu gạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn, hoặc giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy. Nhiều khi thành phần phụ chú còn được đặt sau dấu hai chấm.
12. TIÕT 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp (tiÕp theo) I. Thành phần gọi - đáp. II. Thành phần phụ chú. III. Luyện tập. 1. Bài tập 1 – Tr.32. Thành phần gọi - đáp của các câu trong đoạn trích: - Này: (lời bà lão láng giềng): gọi. - Vâng: (lời chị Dậu): đáp. → Quan hệ trên - dưới; thân thiện.
13. TIÕT 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp (tiÕp theo) I. Thành phần gọi - đáp. II. Thành phần phụ chú. III. LuyÖn tËp. 2. Bµi tËp 2 - Tr.32. Thaønh phaàn goïi - ñaùp: Baàu ôi. Coù tính chaát chung chung, khoâng höôùng ñeán rieâng ai (baàu, bí, giaøn → aån duï: chæ nhöõng ngöôøi trong cuøng moät nöôùc, tuy khaùc nhau nhöng cuøng daân toäc, cuøng truyeàn thoáng lòch söû )
14. TIÕT 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp (tiÕp theo) I. Thành phần gọi - đáp. II. Thành phần phụ chú. III. LuyÖn tËp. 3. Bài tập 3 - Tr.33. a) “kể cả anh”: bổ sung cho cụm danh từ “mọi người” b) “các thầy, cô giáo người mẹ” giải thích cho các từ ngữ “Những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này.” c) “Những người chủ thực sự thế kỉ tới” giải thích cho cụm danh từ “lớp trẻ” d) + “có ai ngờ”: thể hiện sự ngạc nhiên của nhân vật trữ trình “tôi” + “thương thương quá đi thôi”: thể hiện tình cảm trìu mến của nhân vật trữ tình “tôi” đối với “cô bé nhà bên”
15. TIÕT 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp (tiÕp theo) I. Thành phần gọi - đáp. II. Thành phần phụ chú. III. LuyÖn tËp. 4. Bài tập 4 - Tr.33. THÀNH PHẦN PHỤ CHÚ NHỮNG TỪ NGỮ LIÊN QUAN kể cả anh mọi người các thầy, cô giáo người mẹ Những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này Những người chủ thực sự lớp trẻ thế kỉ tới có ai ngờ Tôi thương thương quá đi thôi cô bé nhà bên
16. TIÕT 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp (tiÕp theo) Thể hiện cách nhìn Tạo lập, duy trì quan của người nói đối với hệ giao tiếp sự việc được nói đến trong câu Bổ sung một số chi Bộc lộ tâm lý tiết cho nội dung của người nói chính của câu
17. TIÕT 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp (tiÕp theo) Thể hiện cách nhìn Tạo lập, duy trì quan của người nói đối với hệ giao tiếp sự việc được nói đến trong câu Bổ sung một số chi Bộc lộ tâm lý tiết cho nội dung của người nói chính của câu
18. TIÕT 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp (tiÕp theo) HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - ¤n l¹i c¸c thµnh phÇn biÖt lËp - Lµm bµi tËp 5 - Tr.33 - ChuÈn bÞ bµi: Chã sãi vµ cõu trong th¬ ngô ng«n cña LaPhongTen.