Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 3: Các phương châm hội thoại - Năm học 2017-2018 - Trần Quốc Điểu Lê

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 3: Các phương châm hội thoại - Năm học 2017-2018 - Trần Quốc Điểu Lê

1. I.Phương châm về lượng: Xét đoạn đối thoại sau An : - Cậu có biết bơi không ? Ba: - Biết chứ ,thậm chí còn bơi giỏi nữa. An:- Cậu học bơi ở đâu vậy ? Ba:- Dĩ nhiên là ở dưới nước chứ còn ở đâu. Khi An hỏi “Học bơi ở đâu”Ba trả lời: “Ở dưới nước thì câu trả lời có đáp ứng điều mà An muốn biết không ?
2. • Bơi nghĩa là gì ? •Bơi là di chuyển trong nước hoặc trên mặt nước bằng cử động của cơ thể. Câu trả lời của An không mang nội dung mà An cần biết. Điều mà An cần biết là một địa điểm bơi cụ thể nào đó: như bể bơi ,sông,hồ Từ đó ta có thể rút ra bài học gì câu nói phải có nội dung đúng với yêu cầu giao tiếp, không nên nói ít hơn những gì mà giao tiếp đòi hỏi
3. Đọc truyện “Lợn cưới, áo mới Vì sao truyện này lại gây cười ?Lẽ ra anh “lợn cưới” và anh “áo mới” phải hỏi và trả lời như thế nào để người nghe đủ biết được điều cần hỏi và trả lời ? Gây cười vì: các nhân vật nói nhiều hơn những gì cần nói. Chỉ cần hỏi: " Bác có thấy con lợn nào chạy qua đây không?" Chỉ cần trả lời: - "( nãy giờ) tôi chẳng thấy con lợn nào chạy qua đây cả“. Như vậy cần tuân thủ yêu cầu nào khi giao tiếp ?
4. G H I N H Ớ Khi giao tiếp cần nói cho có nội dung;nội dung của lời nói phải đáp ứng nhu cầu của cuộc giao tiếp,không thiếu ,không thừa II/ Phương châm về chất Đọc truyện cười sau và trả lời câu hỏi Truyện phê phán điều gì ? Truyện phê phán tính nói khoác Trần Quốc Điểu
5. • Như vậy trong giao tiếp có điều gì cần tránh ? Trong giao tiếp ,không nên nói những điều mà mình không tin là đúng sự thật ví dụ: nếu không biết chắc vì sao bạn mình nghỉ học thì em có trả lời với thầy cô là bạn ấy nghỉ học vì bị ốm không ?) Nếu không biết chắc một tuần nữa lớp sẽ tổ chức cắm trại thì em có thông báo điều đó với các bạn không ? không nên nói những điều mà mình không có bằng chứng xác thực.
6. Sự khác nhau trong giữa các yêu cầu nêu ra ở các bài tìm hiểu trên là Trong giao tiếp đừng nói những điều mà mình không tin là đúng sự thật. Ta không nên nói những điều mà trái với điều mà ta nghĩ. Trong giao tiếp đừng nói những điều mà mình không có bằng chứng xác thực Ta không nên nói những điền mà mình chưa có cơ sở để xác định là đúng. Phương châm về chất G H I N H Ớ Trong giao tiếp, đừng nói những điều mà mình không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực.
7. Bài tập 1 Vận dụng phương châm về lượng để phân tích lỗi trong những câu sau a) Trâu là loài gia súc nuôi ở nhà. b) Én là một loài chim có hai cánh. a) Câu a thừa cụm từ “nuôi ở nhà”.Vì gia súc đã hàm chứa là thú nuôi trong nhà. b) Câu b Tất cả các loài chim đều có hai cánh.Vì thế có hai cánh là cụm từ thừa.
8. Chọn những từ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống các câu sau a) Nói có căn cứ chắc chắn là : Nói có sách,mách có chứng b) Nói sai sự thật một cách cố ý nhằm che giấu điều gì đó là: Nói dối c) Nói một cách hú họa, không có căn cứ là: nói mò d) Nói nhảm nhí, vu vơ là : Nói nhăng nói cuội e) Nói khoác lác làm ra vẻ tài giỏi hoặc nói những chuyện bông đùa,khoác lác cho vui là : nói trạng nói trạng,nói nhăng nói cuội, nói dối, nói mò,nói có sách ,mách có chứng
9. Bài tập 3 Với câu hỏi : “Rồi có nuôi được không”? Người nói đã không tuân thủ phương châm về lượng – Vì hỏi một điều rất thừa. Bài tập 4 Vận dụng những phương châm hội thoại đã học để giải thích vì sao người nói đôi khi phải dùng những cách diễn đạt như :Như tôi được biết,tôi tin rằng, nếu tôi không lầm thì,tôi nghe nói,theo tôi nghĩ , hình như là. Để đảm bảo tuân thủ phương châm về chất, nhằm báo cho người nghe biết là tính chính xác của nhận định hay thông tin đưa ra được kiểm chứng
10. . Để đảm bảo phương châm về lượng, người nói phải dùng cách nói trên nhằm báo cho người nghe biết là việc nhắc lại nội dung đã cũ là do chủ ý của người nói. • Bài tập 5 • Ăn đơm, nói mò: vu khống, đặc điều, bịa chuyện cho người khác • Ăn ốc nói mò: nói không có căn cứ • Ăn không nói có: vu khống, bịa đặt . • Cãi chày cãi cối: cố tranh cãi nhưng không có lí lẽ gì cả. • Khua môi múa mép: nói năng ba hoa, khoác lác, phô trương.
11. • Bài tập 5 • Nói dơi nói chuột: nói lăng nhăng, linh tinh, không xác thực. • Hứa hươu hứa vượn: hứa để được lòng rồi không thực hiện lời hứa *Tất cả những thành ngữ trên không tuân thủ phương châm về chất. • Những thành ngữ nàychỉ những điều tôi kị trong giao tiếp cần phải tránh.
12. 1. Hoàn thành tất cả các bài tập vào vở 2. Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh. 3. Các phương châm hội thoại (tt) Người soạn : Trần Quốc Điểu Lê Anh Xuân