Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 58: Văn bản Bếp lửa (Bằng Việt) - Năm học 2016-2017

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 58: Văn bản Bếp lửa (Bằng Việt) - Năm học 2016-2017

1. TiÕt 58: BÕp löa B»ng ViÖt
2. TiÕt 58: BÕp löa B»ng ViÖt 1. T¸c gi¶: Bằng Việt tên thật là Nguyễn Việt Bằng, sinh năm 1941, quê ở huyện Thạch Thất, tỉnh Hà Tây. Ông làm thơ từ đầu những năm sáu mươi, thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ. Hiện là chủ tịch hội liên hiệp văn học nghệ thuật Hà Nội.
3. TiÕt 56: BÕp löa B»ng ViÖt - -TácTh¬ phẩm B»ng chính: ViÖt trong trÎo, • mHît¬ng mµ, c©y khai - BÕp th¸c löa (innh ÷chungng kØ Lu Quang niÖmVò - 1968)vµ m¬ íc tuæi trÎ nªn • gÇnNh÷ gòing gvíi¬ng b¹n mÆt, ®äc nh÷ trÎng kho¶ngnhÊt trêi lµ(1973) trong nhµ trêng. • §Êt sau ma (1977) • Kho¶ng c¸ch gi÷a lêi (1983) • BÕp löa - Kho¶ng trêi (1988) • PhÝa nöa mÆt tr¨ng ch×m (1995)
4. TiÕt 56: BÕp löa B»ngB»ng ViÖt ViÖt 2. Tác phẩm: Bài thơ Bếp Lửa sáng tác vào năm 1963 khi tác giả đang học ngành luật ở nước ngoài .Bài thơ được đưa vào tập thơ Hương Cây – Bếp Lửa (1968), tập thơ đầu tay của Bằng Việt – Lưu Quang Vũ .
5. “ T«i viÕt bµi th¬ BÕp löa năm 1963, lóc ®ang häc năm thø 2 đ¹i häc tæng hîp Quèc gia Kiev ( Ukrai na). Mïa ®«ng níc Nga rÊt l¹nh, ph¶i ®èt lß ®Ó sëi. Ngåi sëi löa, t«i bçng nhí ®Õn “ BÕp löa” quª nhµ, nhí bµ t«i, nhí ngêi nhãm bÕp. Xa bµ, xa gia đình khi ®· trëng thµnh tøc lµ cã ®é lïi xa “Bà nội tôi là một phụ ®Ónữ nhínông vµ dânsuy ngÉmchân những gi¸ trÞ chất, bình dị. Với tôi, bàtinhlà hiện thÇnthân nªncủa bµi sựth¬ viÕt rÊt cần cù, nhẫn nại và đức nhanh.hy sinh ViÕt.” “BÕp löa, t«i chØ muèn gi·i bµy t©m tr¹ng thËt cña lßng mình”
6. :: Tiết 56 ( B»ng ViÖt) Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi, Một bếp lửa chờn vờn sương sớm, Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi Một bếp lửa ấp iu nồng đượm Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh. Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh: Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói, “Bố ở chiến khu, bố còn việc bố, Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi Mày có viết thư chớ kể này kể nọ, Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy. Cứ bảo nhà vẫn được bình yên !”. Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay ! Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn, Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng Tu hú kêu trên những cánh đồng xa. Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ, Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế, Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế ! Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm Mẹ cùng cha công tác bận không về Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe, Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui, Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học, Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc, Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa! Tu hú ơi !chẳng đến ở cùng bà, Giờ cháu đã đi xa, có ngọn khói trăm tàu, Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả, Nhưng vẫn chẳng bao giờ quên nhắc nhở: - Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?
7. BỐ CỤC Hình ảnh bếp lửa gợi Ba câu dòng hồi tưởng thơ đầu Kỷ niệm tuổi thơ sống 4 khæ tiÕp theo bên bà gắn với bếp lửa Suy nghĩ về bà và bếp lửa Khổ thơ thứ 6 Lời nhắn gửi không nguôi nỗi Khổ thơ cuối nhớ về bà
8. Một bếp lửa chờn vờn sương sớm Một bếp lửa ấp iu nồng đượm Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. THẢO LUẬN NHÓM 3P ( 4 NHÓM) ? Nhận xét về hình ảnh “bếp lửa” trong 3 câu thơ đầu (nghệ thuật, nội dung)?
9. Một bếp lửa chờn vờn sương sớm Một bếp lửa ấp iu nồng đượm Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. chờn vờn Một bếp lửa ấp iu Điệp ngữ “Cháu thương bà biết mấy nắng mưa” -“nắng mưa” ẩn dụ => Điệp ngữ, từ láy,ẩn dụ , lời thơ giàu hình ảnh, kết hợp phương thức biểu cảm -> Bếp lửa hiện lên thân quen, gần gũi, ấm áp nhen nhóm hơi ấm cho mạch cảm xúc về bà của người cháu.
10. Dßng håi tëng cña ch¸u Thuở ấu thơ Thời niên thiếu Những năm gian khó
11. HS THẢO LUẬN 3P ( 4 NHÓM) Nhóm I : ( Khổ 2 ) ? Thời thơ ấu 3 năm sống bên cạnh bà cuộc sống của bà cháu như thế nào ? Tại sao " nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay "?NX giọng thơ, NT? Nhóm II :( Khổ 3 ) ? Trong quãng thời gian 8 năm, ấn tượng sâu đậm nhất trong lòng người cháu là âm thanh gì? Vì sao tiếng tu hú lại ám ảnh tâm trí người cháu đến vậy ? Qua đó em thấy nỗi buồn nào đang vang vọng trong lòng tác giả ? Câu thơ nào chứng tỏ ? Nhóm III: ( Khổ 3 ) ? Tõ tiÕng tu hó tha thiÕt, nhµ th¬ nhí vÒ nh÷ng kû niÖm nµo víi bµ? Nhận xét nghệ thuât được sử dụng trong đoạn thơ ? ? Cảm nhận của em về t/c bà cháu trong khổ thơ này? Nhóm IV: ( Khổ 4) ? Hình ảnh người bà hiện lên như thế nào qua khổ thơ 4?Hãy nhận xét nghệ thuât được sử dụng trong đoạn thơ ?
12. Dßng håi tëng cña ch¸u Thuở ấu thơ Thời niên thiếu Những năm gian khó
13. “Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy” “Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay”!
14. Dßng håi tëng cña ch¸u Thuở ấu thơ - Đói mòn đói mỏi, khô rạc ngựa gầy ( thành ngữ, từ ngữ gợi hình gợi cảm) Thời niên thiếu Những năm gian khó
15. “Ta nhớ mãi cái thời kỳ đen tối! Quên làm sao tội lỗi kẻ xâm lăng! Quên làm sao mối thù hận khôn cùng! Quên sao được hai triệu người chết đói!” (Bàng Bá Lân).
16. Dßng håi tëng cña ch¸u Thủa ấu thơ - Đói mòn đói mỏi, khô rạc ngựa - Gian khó, thiếu thốn, nhọc nhằn. NT kể, bộc lộ cảm gầy ( thành ngữ, từ ngữ gợi hình gợi cảm) xúc-> Niềm xúc động , nhớ thương - Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn - Gợi kỉ niệm ngậm ngùi, khó quên. ngậm ngùi. cay”! Thời niên thiếu “Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy” “Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu Những năm gian khó Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay”!
17. “Tu hú kêu trên những cánh đồng xa Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế! Tu hú ơi ! Chẳng đến ở cùng bà Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?”
18. Dßng håi tëng cña ch¸u Thuở ấu thơ - Đói mòn đói mỏi, khô rạc ngựa - Gian khó, thiếu thốn, nhọc nhằn. NT kể, bộc lộ cảm gầy ( thành ngữ, từ ngữ gợi hình xúc-> Niềm xúc gợi cảm) động , nhớ thương - khói hun nhèm mắt cháu - Gợi kỉ niệm ngậm ngùi, khó quên. ngậm ngùi. Thời niên thiếu Tiếng chim tu hú - Tiếng chim tu hú - Hình ảnh sáng tạo làm cho nỗi khắc khoải gợi nỗi nhớ trở nên da diết nhớ nhà, nhớ quê hương, thương bà một mình lận đận. Những năm gian khó
19. Tiết 56 Bằng Việt Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế Bà dạy cháu làm bà chăm cháu học
20. Dßng håi tëng cña ch¸u Thuở ấu thơ - Đói mòn đói mỏi, khô rạc ngựa - Gian khó, thiếu thốn, nhọc nhằn. NT kể, bộc lộ cảm gầy (thành ngữ, từ ngữ gợi hình gợi cảm) xúc-> Niềm xúc động, nhớ thương - khói hun nhèm mắt cháu - Gợi kỉ niệm ngậm ngùi, khó quên. ngậm ngùi. Thời niên thiếu Tiếng chim tu hú khắc - Tiếng chim tu hú - Hình ảnh sáng tạo làm cho nỗi nhớ trở nên da diết khoải gợi nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương, thương bà một mình lận đận. hay kể chuyện - Động từ (kể, bảo, dạy, chăm) bảo cháu nghe liệt kê, điệp. Bà dành cho cháu sự cưu - Bà dạy cháu làm mang, đùm bọc ấm áp. chăm cháu học Những năm gian khó
21. Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi, Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh. Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh: “Bố ở chiến khu, bố còn việc bố, Mày có viết thư chớ kể này kể nọ, Cứ bảo nhà vẫn được bình yên !”.
22. Thủa ấu thơ Dßng håi tëng cña ch¸u - Đói mòn đói mỏi, khô rạc ngựa - Gian khó, thiếu thốn, nhọc nhằn. NT kể, bộc lộ cảm gầy ( thành ngữ, từ ngữ gợi hình xúc -> Niềm xúc gợi cảm) động, nhớ thương - khói hun nhèm mắt cháu - Gợi kỉ niệm ngậm ngùi, khó quên. ngậm ngùi. Thời niên thiếu Tiếng chim tu hú khắc - Tiếng chim tu hú - Hình ảnh sáng tạo làm cho nỗi khoải gợi nỗi nhớ nhà, nhớ trở nên da diết hay kể chuyện nhớ quê hương, thương bảo cháu nghe - Động từ ( kể, bảo, dạy, bà một mình lận đận. - Bà dạy cháu làm chăm) liệt kê, điệp ngữ. chăm cháu học Bà dành cho cháu sư cưu mang, đùm bọc ấm áp. Những năm gian khó -Phép tu từ điệp ngữ, kết - Giặc đốt làng, đốt nhà - Giọng chân thật, mộc mạc, hợp phương thức tự sự, Vẫn vững lòng đinh ninh đời thường miêu tả, biểu cảm Cứ bảo nhà vẫn được bình yên. -> Bà luôn vững vàng trước mọi - Khắc hoạ hình ảnh khó khăn. người bà kháng chiến, kiên cường, bền bỉ, thương con cháu.
23. Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng
24. Hình ảnh ngọn lửa toả sáng trong câu thơ, nó có sức truyền cảm mạnh mẽ. Ngọn lửa của?tình Tạiyên saothương, tác giảngọn sử dụng lửa củahìnhniềm ảnhtin, ngọn ngọnlửa lửaấm trong nồng nhưđoạntình thơ?bà cháu,Nhằmngọn mục đích lửa đỏgì?hồng soi sáng cho con đường đứa cháu→ Bà luôn nhắc cháu rằng: nơi nào có ngọn lửa, nơi đó có bà, bà sẽ luôn ở cạnh cháu. → Môt tình cảm thiêng liêng cao cả.
25. TRÒ CHƠI BiÓu c¶m kÕt hîp T©m hån cao ®Ñp Tù 1sù 2 T×nh 4yªu bµ Tõ ng3÷ giµu s©u nÆng S¾c th¸i biÓu c¶m
26. BiÓu c¶m kÕt hîp 1 T©m hån2 cao ®Ñp Tù sù T×nh yªu bµ 4 Tõ ng3÷ giµu s©u nÆng S¾c th¸i biÓu c¶m
27. C©u hái 1: Dßng håi tëng cña ngêi ch¸u thuéc ph¬ng thøc biÓu ®¹t nµo?
28. C©u hái 2: ë n¬i phån hoa ®« thÞ víi nh÷ng Ph¬ng tiÖn hiÖn ®¹i mµ ch¸u vÉn nhí vÒ BÕp löa quª h¬ng vµ ngêi bµ. Em c¶m nhËn g× vÒ ngêi ch¸u?
29. C©u hái 3: Em cã nhËn xÐt g× vÒ tõ ng÷ Mµ t¸c gi¶ dïng trong c¸c ®o¹n th¬ trªn?
30. C©u hái 4: T×nh c¶m nµo cña ngêi ch¸u ®îc thÓ hiÖn trong c¸c ®o¹n th¬ võa häc?
31. Tiết 56 Bằng Việt Mạch cảm xúc của bài thơ bằng sơ đồ sau: Suy nghĩ về Cháu ở xa Hình ảnh Khơi nguồn Hồi tưởng kỷ bà và cuộc không bếp lửa cảm hứng niệm bên bà đời bà nguôi nhớ bà Hình ảnh Nhớ về bà KN năm 4 Bà không Yêu quen và tình tuổi,những chỉ là người quê năm đói khổ nhóm lửa, thuộc cảm của 2 hương, bà cháu rồi những giữ lửa mà năm k/c của còn là đất đất nước. người nước truyền lửa.
32. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ : - Học thuộc lòng bài thơ . - Nắm vững cấu trúc của bài theo dòng hồi tưởng của tác giả. - Soạn bài thơ:” Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” . - Xác định tác giả, tác phẩm,nội dung chính của bài. - Nhận xét nghệ thuật sử dụng trong bài.