Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 61: Văn bản Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ - Năm học 2011-2012

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 61: Văn bản Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ - Năm học 2011-2012

1. Tiết 61 : Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ NĂM HỌC : 2011 - 2012
2. Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ - Nguyễn Khoa Điềm - I. Đọc – hiểu chú thích văn bản 1. Tác giả - Nguyễn Khoa Điềm sinh ngày 15 - 4 - 1943 tại thôn Ưu Điềm, xã Phong Hoà, huyện Phong Điền, Thừa Thiên - Huế. - Ông thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân tộc. - Các tác phẩm : + Cửa thép (kí, 1972)Nhà thơ + Đất ngoạiNguyễn ô (thơ, Khoa1973) Điềm + Mặt đường khát vọng(trường ca,1974) + Đất và khát vọng (thơ 1984) + Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (thơ, 1986)
3. Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ - Nguyễn Khoa Điềm - I. Đọc – hiểu chú thích văn bản 1. Tác giả
4. Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ - Nguyễn Khoa Điềm - I. Đọc – hiểu chú thích văn bản 1. Tác giả - Nguyễn Khoa Điềm sinh ngày 15 - 4 - 1943 tại thôn Ưu Điềm, xã Phong Hoà, huyện Phong Điền, Thừa Thiên - Huế. - Ông thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân tộc. 2. Tác phẩm Bài thơ được Nguyễn Khoa Điềm sáng tác năm 1971, khi đang công tác ở chiến khu miền tây Thừa Thiên. (In trong tập “Đất và khát vọng”, năm 1984.) - Thể thơ : chủ yếu là tám chữ - Phương thức biểu đạt : biểu cảm - Bố cục gồm ba phần, mỗi phần là một đoạn, mỗi đoạn gồm hai lời ru (của tác giả và của người mẹ).
5. Tiết 56 – Văn bản KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ - Nguyễn Khoa Điềm - Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng (1) Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối Lưng đưa nôi và tim hát thành lời : Đoạn 1 - Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi Mẹ thương a-kay, mẹ thương bộ đội Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần (2) Mai sau con lớn vung chày lún sân Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi (1) Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi (1)Lời ru của nhà thơ Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng Đoạn 2 (2) Lời ru của người mẹ - Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi Mẹ thương a-kay, mẹ thương làng đói (2) Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi Em ngủ cho ngoan, đừng rời lưng mẹ Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng Thằng Mĩ đuổi ta phải rời con suối Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông (1) Mẹ địu em đi để giành trận cuối Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn Đoạn 3 - Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi Mẹ thương a-kay, mẹ thương đất nước (2) Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ Mai sau con lớn làm người tự do
6. Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ - Nguyễn Khoa Điềm - a. Khúc ru thứ nhất - Hình ảnh người mẹ giã gạo nuôi bộ đội. - Công việc đã vất vả, người mẹ lại phải địu con để làm → vất vả hơn. - Giấc ngủ của “em cu Tai” cũng khổ Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi cực, vất vả theo công việc của mẹ. Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng - Hình ảnh người mẹ chịu thương, chịu khó, Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi yêu con vô cùng. Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối Lưng đưa nôi và tim hát thành lời : - Ước mơ của người mẹ thật giản dị và cao đẹp. - Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi Mẹ thương a-kay, mẹ thương bộ đội Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần Mai sau con lớn vung chày lún sân
7. Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ - Nguyễn Khoa Điềm - I. Đọc – hiểu chú thích văn bản Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi II. Đọc hiểu văn bản Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ 1. Cấu trúc văn bản Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi 2. Nội dung văn bản Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi a. Khúc ru thứ nhất Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi - Hình ảnh người mẹ chịu thương, chịu khó, Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng yêu con vô cùng. - Ước mơ của người mẹ thật giản dị và cao - Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi đẹp. Mẹ thương a-kay, mẹ thương làng đói b. Khúc ru thứ hai Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi - Hình ảnh người mẹ vượt lên gian khó, yêu thương con và hi vọng vào con. - Hình ảnh người mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi. - Hình ảnh đối lập → làm nổi bật sự khó khăn, gian khổ trong lao động sản xuất của mẹ. - Hình ảnh ẩn dụ : Con là mặt trời của mẹ, là nguồn hạnh phúc ấm áp của mẹ, sưởi ấm niềm tin, nghị lực của mẹ trong cuộc sống.
8. Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ - Nguyễn Khoa Điềm - I. Đọc – hiểu chú thích văn bản - Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi II. Đọc hiểu văn bản Mẹ thương a-kay, mẹ thương làng đói 1. Cấu trúc văn bản Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều 2. Nội dung văn bản Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi a. Khúc ru thứ nhất - Hình ảnh người mẹ chịu thương, chịu khó, - Người mẹ mơ được mùa → mơ cuộc yêu con vô cùng. sống ấm no. - Ước mơ của người mẹ thật giản dị và cao - Mong con khôn lớn, có đủ sức khoẻ đẹp. để đảm đương, gánh vác những công b. Khúc ru thứ hai việc nặng nhọc, khó khăn. - Hình ảnh người mẹ vượt lên gian khó, yêu thương con và hi vọng vào con. - Mẹ mong muốn những điều tốt đẹp cho con, cho dân làng.
9. Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ - Nguyễn Khoa Điềm - I. Đọc – hiểu chú thích văn bản Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi II. Đọc hiểu văn bản Em ngủ cho ngoan, đừng rời lưng mẹ 1. Cấu trúc văn bản Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng 2. Nội dung văn bản Thằng Mĩ đuổi ta phải rời con suối a. Khúc ru thứ nhất Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông Mẹ địu em đi để giành trận cuối - Hình ảnh người mẹ chịu thương, chịu khó, Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường yêu con vô cùng. Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn - Ước mơ của người mẹ thật giản dị và cao đẹp. - Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi b. Khúc ru thứ hai Mẹ thương a-kay, mẹ thương đất nước Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ - Hình ảnh người mẹ vượt lên gian khó, yêu Mai sau con lớn làm người Tự do thương con và hi vọng vào con. - Mẹ mong muốn những điều tốt đẹp cho - Công việc của mẹ là công việc của con, cho dân làng. người chiến sĩ trực tiếp phục vụ tiền c. Khúc ru thứ ba tuyến, trực tiếp chiến đấu. - Hình ảnh người mẹ - chiến sĩ dũng cảm, gan dạ, sẵn sàng ra trận.
10. Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ - Nguyễn Khoa Điềm - I. Đọc – hiểu chú thích văn bản II. Đọc hiểu văn bản - Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi Mẹ thương a-kay, mẹ thương đất nước 1. Cấu trúc văn bản Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ 2. Nội dung văn bản Mai sau con lớn làm người Tự do a. Khúc ru thứ nhất - Đất nước đang bị kẻ thù chia cắt. - Hình ảnh người mẹ chịu thương, chịu khó, - Mơ thấy Bác Hồ là mơ về độc lập, tự yêu con vô cùng. do, mơ đến tương lai hạnh phúc. - Ước mơ của người mẹ thật giản dị và cao → Mơ con khôn lớn trở thành người đẹp. dân của nước Việt Nam thống nhất, b. Khúc ru thứ hai độc lập, tự do, - Hình ảnh người mẹ vượt lên gian khó, yêu thương con và hi vọng vào con. - Mẹ mong muốn những điều tốt đẹp cho con, cho dân làng. c. Khúc ru thứ ba - Hình ảnh người mẹ - chiến sĩ dũng cảm, gan dạ, sẵn sàng ra trận. - Ước mơ của mẹ thật cảm động, cao cả và thiêng liêng.
11. Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ - Nguyễn Khoa Điềm - I. Đọc – hiểu chú thích văn bản 3. Ý nghĩa văn bản II. Đọc hiểu văn bản 1. Cấu trúc văn bản a. Nghệ thuật 2. Nội dung văn bản - Điệp khúc, giọng điệu ngọt ngào, trìu a. Khúc ru thứ nhất mến. - Hình ảnh người mẹ chịu thương, chịu - Hình ảnh ẩn dụ, đối lập khó, yêu con vô cùng. b. Nội dung - Ước mơ của người mẹ thật giản dị và - Ca ngợi người mẹ dân tộc Tà-ôi – cao đẹp. người mẹ Việt Nam đảm đang, anh b. Khúc ru thứ hai hùng trong kháng chiến chống Mĩ. - Tình yêu thương con gắn liền với - Hình ảnh người mẹ vượt lên gian khó, lòng yêu nước, với tinh thần chiến yêu thương con và hi vọng vào con. đấu chống Mĩ của người mẹ. - Mẹ mong muốn những điều tốt đẹp cho con, cho dân làng. c. Khúc ru thứ ba - Hình ảnh người mẹ - chiến sĩ dũng cảm, gan dạ, sẵn sàng ra trận. - Ước mơ của mẹ thật cảm động, cao cả và thiêng liêng.
12. Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ - Nguyễn Khoa Điềm - Hình ảnh người mẹ chịu thương, Lời ru của nhà thơ chịu khó, yêu con vô cùng. Khúc ru thứ nhất Ước mơ của người mẹ thật giản dị Lời ru của mẹ Khúc và cao đẹp. hát Hình ảnh người mẹ vượt lên gian khó, ru Lời ru của nhà thơ những yêu thương con và hi vọng vào con. em Khúc ru thứ hai bé Mẹ mong muốn những điều tốt đẹp lớn Lời ru của mẹ trên cho con, cho dân làng. lưng mẹ Hình ảnh người mẹ - chiến sĩ dũng Lời ru của nhà thơ cảm, gan dạ, sẵn sàng ra trận. Khúc ru thứ ba Lời ru của mẹ Ước mơ của mẹ thật cảm động, cao cả và thiêng liêng.
13. HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ : . - Học thuộc bài thơ và phần ghi nhớ. - Soạn bài : Ánh trăng