Bài giảng Vật lí Lớp 8 - Bài 6: Lực ma sát - Năm học 2017-2018

Nội dung text: Bài giảng Vật lí Lớp 8 - Bài 6: Lực ma sát - Năm học 2017-2018

1. KIỂM TRA BÀI CŨ Câu 1 : Thế nào là hai lực cân bằng? Cho 1 ví dụ về vật chịu tác dụng hai lực cân bằng? Trả lời : Hai lực cân bằng là hai lực: .Cùng đặt lên một vật. .Có cường độ bằng nhau. .Có cùng phương. .Có chiều ngược nhau. VD: Quả cầu treo trên sợi dây chịu tác dụng của trọng lực và lực căng của dây.
2. Câu 2 : Nếu một vật đang chuyển động mà chịu hai lực cân bằng tác dụng thì vật sẽ như thế nào? Trả lời : Vật sẽ tiếp tục chuyển động thẳng đều. Câu 3: Hành khách ngồi trên ôtô đang chuyển động bỗng Thấy mình bị nghiêng người sang trái, chứng tỏ xe: A. Đột ngột giảm vận tốc. B. Đột ngột tăng vận tốc. C. Đột ngột rẽ sang trái. D. Đột ngột rẽ sang phải.
3. SỰ KHÁC NHAU GIỮA TRỤC BÁNH XE BỊ NGÀY XƯA VÀ TRỤC BÁNH XE ĐẠP, TRỤC BÁNH XE ƠTƠ NGÀY NAY?
4. Bài 6: LỰC MA SÁT NỘI DUNG: - Lực ma sát xuất hiện khi nào ? - Có mấy loại lực ma sát, đặc điểm của chúng ? - Việc phát hiện ra lực ma sát có ý nghĩa gì ?
5. I. KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT: 1.Lực ma sát trượt: VD: - Xe đạp đang chạy nếu bóp nhẹ thắng thì vành xe chuyển động chậm lai. - Bóp mạnh thắng thì bánh xe sẽ ngừng quay và trượt trên mặt đường rồi nhanh chóng dừng lại. Lực sinh ra do đâu ? Có tác dụng gì ? Lực sinh ra do má phanh ép sát lên vành xe, có tác dụng cản chuyển động của vành xe. Lực sinh ra do bánh xe trượt trên mặt đường, có tác dụng cản trở chuyển động trượt của bánh xe trên mặt đường
6. I. KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT? 1.Lực ma sát trượt: Lực xuất hiện như trường hợp trên gọi là lực ma sát trượt. Vậy : Lực ma sát trượt xuất hiện khi một vật trượt trên bề mặt một vật khác và cản lại chuyển động trượt của vật.
7. C1 :Hãy tìm ví dụ về lực ma sát trượt trong đời sống và kỹ thuật. -Bánh xe ngừng quay trượt trên mặt đường khi thắng mạnh. -Trượt tuyết. -Trục quạt bàn với ổ trục.
8. 2. Lực ma sát lăn: VD: Đẩy vào quả bóng, quả bóng lăn chậm dần trên sàn rồi dừng lại. Lực do mặt sàn tác dụng vào quả bóng cản trở chuyển động lăn của quả bóng gọi là lực ma sát lăn. Vậy: Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt một vật khác và cản trở chuyển động lăn của vật.
9. C2: Hãy tìm ví dụ về lực ma sát lăn trong đời sống và kỹ thuật. -Ở các ổ bi của bộ phận quay. -Xe chạy trên đường. -Đẩy vật nặng trên các con lăn.
10. C3:Trong các trường hợp ở hình 6.1 dưới đây, trường hợp nào có lực ma sát trượt, trường hợp nào có lực ma sát lăn? Qua đó em có nhận xét gì về cường độ lực ma sát trượt, ma sát lăn? Hình 6.1a 3 người đẩy Hình 6.1b Chỉ 1 người đẩy thùng trượt trên sàn. thùng trên những bánh xe. Có ma sát trượt Có ma sát lăn.
11. Hai trường hợp trên chứng tỏ: độ lớn ma sát lăn rất nhỏ so với ma sát trượt. Người ta tính được nếu thay ma sát trượt bằng ma sát lăn có thể giảm lực ma sát đến 30 lần.
12. HAI LOẠI LỰC MA SÁT TRƯỢT VÀ MA SÁT LĂN CÓ ĐIỂM GÌ GIỐNG NHAU? ❖ Đều xuất hiện khi vật này chuyển động trên bề mặt của vật khác. ❖ VậyĐều cónếu tác mộtdụng vậtngăn đứng cản chuy yênển độcĩng, chịu vì v ậtácy lự c ma sát luôn ngược với chiều chuyển động của vật. dụng của lực ma sát khơng? Chịu tác dụng trong trường hợp nào?
13. 3.Lực ma sát nghỉ: TN:Hình 6.2 trang 22 SGK C4:Tại sao trong TN trên, mặc dù có lực kéo tác dụng lên vật nặng nhưng vật vẫn đứng yên?
14. Fk Fms C4: Vật đứng yên chứng tỏ giữa mặt bàn với vật có một lực cản. Lực này đặt lên vật cân bằng với lực kéo để giữ cho vật đứng yên. Vậy: Lực ma sát nghỉ xuất hiện khi vật bị tác dụng của lực khác nhưng chưa chuyển động. Lực ma sát nghỉ giữ cho vật không trượt khi vật bị tác dụng của lực khác.
15. Khi tăng lực kéo thì số chỉ lực kế tăng dần, vật vẫn đứng yên, chứng tỏ lực cản lên vật cũng có cường độ tăng dần. Điều này cho biết: Lực ma sát nghỉ có cường độ thay đổi theo lực tác dụng lên vật. C5: Hãy tìm các VD khác về lực ma sát nghỉ trong đời sống và kỹ thuật. -Ma sát giữa bàn chân với mặt sàn khi đi tới. -Ma sát ở băng truyền tải trong các nhà máy.
16. II. LỰC MA SÁT TRONG ĐỜI SỐNG VÀ KỸ THUẬT 1. Lực ma sát có thể có hại : C6: Hãy nêu tác hại của lực ma sát và các biện pháp làm giảm lực ma sát trong các trường hợp vẽ ở hình 6.3.
17. a b c Lực ma sát trượt Lực ma sát trượt của trục làm mòn trục làm cản trở chuyển và cản chuyển động Lực ma sát trượt giữa động của thùng khi quay của bánh xe. đĩavà xích làm mòn đẩy. Muốn giảm ma Muốn giảm ma sát đĩa xe và xích. Để sát dùng bánh xe để thì thay bằng trục có ổ giảm ma sát cần tra thay ma sát trựơt bi khi đó lực ma sát giảm dầu vào xích xe. bằng ma sát lăn. tới 20 đến 30 lần.
18. 2. Lực ma sát có thể có lợi : C7 :Hãy quan sát các trường hợp vẽ ở hình 6.4 và tưởng tượng xem nếu không có lực ma sát sẽ xảy ra hiện tượng gì?Hãy tìm cách làm tăng lực ma sát trong những trường hợp này.
19. a b c Bảng trơn nhẵn quá Ốc dể bị lỏng khi Khi thắng ô tô không không thể dùng phấn rung động, diêm dừng lại được. viết lên bảng. quẹt không cháy. BP: Tăng độ nhám BP: Tăng độ nhám ở BP: Làm mặt đường của bảng để tăng ma các mặt răng, ở mặt có độ nhám, tăng độ sát trượt giữa viên sườn bao diêm . sâu khía rãnh mặt lốp phấn với bảng. xe ô tô .
20. III. VẬN DỤNG : a. Khi đi trên sàn đá hoa mới lau dễ bị ngã. C8 : Hãy giải thích các hiện Giải thích: Khi đi tượng sau và trên sàn đá hoa mới cho biết trong lau dể bị ngã vì lực các hiện ma sát nghỉ giữa sàn tượng này với chân người rất ma sát có nhỏ. ích hay có hại: Ma sát trong trường hợp này có ích.
21. b. Ô tô chạy vào đường có bùn dễ bị sa lầy. Giải thích:Khi đó lực ma sát giữa lốp xe và mặt đất quá nhỏ làm bánh xe quay trượt tại chỗ không chạy tới được. Ma sát trong trường hợp này có lợi.
22. c.Giầy đi lâu đế bị mòn. Giải thích :Giầy đi lâu do ma sát trượt giữa mặt đất với đế giầy làm đế bị mòn. Ma sát trong trường hợp này có hại.
23. Giải thích: Để tăng ma sát giữa dây cung với dây đàn, nhờ đó đàn kêu to. Ma sát trong trường hợp này có lợi. d. Phải bôi nhựa thông vào dây cung ở cần kéo đàn cò hay violon
24. C9 : Ổ bi có tác dụng gì? Tại sao việc phát minh ra ổ bi lại có ý nghĩa quan trọng đến sự phát triển của khoa học và công nghệ? Ổ bi có tác dụng làm giảm ma sát do thay ma sát trượt bằng ma sát lăn của các viên bi. Nhờ sử dụng ổ bi đã giảm lực ma sát lên các vật chuyển động làm cho máy móc hoạt động dễ dàng, hiệu quả cao góp phần thúc đẩy sự phát triển của các ngành như động lực học, cơ khí, chế tạo máy
25. GHI NHỚ : ✓ Lực ma sát trượt sinh ra khi một vật trượt trên bề mặt của một vật khác. ✓ Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt của một vật khác. ✓ Lực ma sát nghỉ giữ cho vật không trượt khi vật bị tác dụng của lực khác. ✓ Lực ma sát có thể có hại hoặc có ích. Độ lớn lực ma sát phụ thuộc tính chất mặt tiếp xúc, lực ép lên mặt tiếp xúc, bản chất mặt tiếp xúc nhưng không phụ thuộc diện tích mặt tiếp xúc.
26. CỦNG CỐ BT 6.1 :Trường hợp nào sau đây không phải là lực ma sát ? A. Lực xuất hiện khi lốp xe trượt trên mặt đường. B. Lực xuất hiện làm mòn đế giày. C. Lực xuất hiện khi lò xo bị nén hay bị dãn. D. Lực xuất hiện giữa dây curoa với bánh xe truyền chuyển động. BT 6.2 :Trong các cách làm sau đây,cách nào giảm được lực ma sát? A. Tăng độ nhám mặt tiếp xúc. B. Tăng lực ép lên mặt tiếp xúc. C. Tăng độ nhẵn giữa các mặt tiếp xúc. D. Tăng diện tích mặt tiếp xúc.
27. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 1.Học thuộc trọng tâm bài. 2.Xem kỹ lại từ C1 đến C9. 3.Làm BT từ 6.1 đến 6.15 SBT. 4.Xem trước bài 7: “Áp suất”
28. TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY KẾT THÚC. CHÚC CÁC EM SỨC KHỎE.