Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 1 đến 4 - Năm học 2017-2018

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 1 đến 4 - Năm học 2017-2018

1. Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 1-Văn bản: CỔNG TRƯỜNG MỞ RA ( Lí Lan ) I. NỘI DUNG CẦN ĐẠT: 1. Kiến thức: - Những tình cảm thiêng liêng sâu nặng của cha mẹ, gia đình dành cho con cái, thấy được ý nghĩa lớn lao của nhà trường đối với cuộc đời mỗi con người,nhất là với tuổi thiếu niên, nhi đồng. - Lời văn biểu hiện tâm trạng người mẹ đối với con trong văn bản. 2. Kỹ năng: - Đọc - hiểu một văn bản biểu cảm được viết như những dòng nhật kí của một người mẹ. - Phân tích một số chi tiết tiêu biểu diễn tả tâm trạng của người mẹ trong đêm chuẩn bị cho ngày khai trường đầu tiên của con. - Liên hệ vận dụng khi viết một bài văn biểu cảm. 3. Thái độ: - Bồi dưỡng ý thức học tập tác phẩm văn chương, tình cảm gia đình, lòng kính yêu cha mẹ. 4. Năng lực - Năng lực tự học - Năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo. - Năng lực thẩm mỹ. - Năng lực thể chất. - Năng lực giao tiếp. - Năng lực hợp tác - Năng lực công nghệ thông tin và truyền thông II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Đọc TLTK liên quan đến bài giảng, soạn giáo án 2. Học sinh: Đọc văn bản; Soạn bài theo câu hỏi sgk. 3. Phương pháp: nêu vấn đề, vấn đáp, thảo luận III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số (1 phút) 2. Kiểm tra: sự chuẩn bị bài của hs(1 phút)
2. 3. Bài mới: Hoạt động của thầy HĐcủa trò Nội dung cần đạt Năng lực A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (4’) NL - 1 nhóm lên trình chiếu video (đã chuẩn bị) nói về ý nghĩa của ngày CNTT khai trường NL hợp (?) Theo bạn, đoạn video trên nói về ngày hội nào? Bạn có suy nghĩ như tác thế nào về ngày hội đó? NL giao -> GV dẫn vào bài: Tuổi thơ của mỗi người thường gắn với mái trường, tiếp thầy cô, bè bạn. Trong muôn vàn những kỉ niệm thân thương của tuổi học trò, có lẽ kỉ niệm về ngày chuẩn bị đến trường đầu tiên là rất sâu đậm, khó quên. Bài văn mà chúng ta học hôm nay sẽ giúp các em hiểu được tâm trạng của một con người trong thời khắc đó. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC (30’) *Hoạt động 1: Hướng dẫn I, Tìm hiểu chung : HS tìm hiểu chung ? VB này có cách đọc ntn? 1/ Đọc : - GV : Hướng dẫn đọc : Giọng nhỏ nhẹ, thiết tha, - HS đọc chậm rãi. GV đọc văn bản - HS đọc- GV nhận xét - GV hướng dẫn hs tìm hiểu 2. Chú thích : Năng lực chú thích a,Tác giả, tác phẩm: tự học, Suy nghĩ, trả -Xuất xứ : - Là văn bản nghiên ? Văn bản có xuất xứ ntn ? lời nhật dụng viết về nhà cứu ? Em hiểu ntn về từ khai trường. trường? Giải nghĩa từ - Đây là bài kí của tg ? Trong 10 chú thích, có từ Lý Lan trích từ báo nào là từ HV? Từ đó được “Yêu trẻ số 166 Thành giải nghĩa như thế nào ? (can phố Hồ Chí Minh" Năng lực đảm: có tinh thần mạnh mẽ, 1.9.2000. tư duy, không sợ gian khổ, nguy b. Giải nghĩa từ :(sgk) phân tích hiểm, khó khăn) -HS tóm tắt.
3. GV: Hướng dẫn tóm tắt văn * Tóm tắt : Bài văn viết bản ? Em hãy tóm tắt nội về tâm trạng của người dung của văn bản Cổng mẹ trong đêm không trường mở ra bằng 1 vài câu ngủ trước ngày khai ngắn gọn ? (văn bản viết về trường lần đầu tiên của cái gì ? việc gì ? ) Hs tìm bố cục con - Truyện có những nhân vật nào ? Ai là nhân vật chính ? (người mẹ và đứa con- người 3,Bố cục: 2 phần mẹ là nhân vật chính ) –Vì + Từ đầu -> bước vào : sao ? Nỗi lòng của mẹ - Em có thể chia văn bản này +Còn lại : Cảm nghĩ thành mấy phần? Mỗi phõ̀n từ HS đọc của mẹ về Giáo dục. đâu đến đâu? ý của từng II/Đọc-Tìm hiểu văn phần? Suy nghĩ, trả bản: *Hoạt động 2 : Hướng dẫn lời Năng lực tìm hiểu chi tiết 1/ Nỗi lòng của mẹ: đọc hiểu - HS đọc đoạn 1. Đoạn văn văn bản em vừa đọc diễn tả điều gì ? - Đêm trước ngày con - Theo dõi phần đầu văn bản, vào lớp 1. em thấy người mẹ nghĩ đến con trong thời điểm nào ? * Tâm trạng của mẹ : - Đêm trước ngày khai trường Suy nghĩ, trả - Mẹ không ngủ được tâm trạng của người mẹ và lời - Hôm nay mẹ không đứa con có gì khác nhau ? tập trung được vào việc Điều đó được biểu hiện bằng gì cả. những chi tiết nào trong bài ? - Mẹ lên giường trằn (Con thanh thản, nhẹ nhàng, trọc. vô tư : Đêm nay con cũng có - Mẹ tin đứa con của niềm vui háo hức. Giấc ngủ Nhận xét mẹ lớn rồi. đến với con dễ dàng như uống Năng lực 1 li sữa, ăn 1 cái kẹo.- Mẹ cảm thụ thao thức, hồi hộp, suy nghĩ triền miên : )
4. - Em có nhận xét gì về tâm trạng của 2 mẹ con ? (Đây là tâm trạng khác Trả lời thường không giống nhau) - Để diễn tả được tâm trạng ->Tự sự kết hợp với của 2 mẹ con, tác giả đã sử miêu tả để biểu cảm - dụng phương thức biểu đạt Lí giải làm nổi rõ tâm trạng nào ? có tác dụng như thế thao thức, hồi hộp, suy nào? nghĩ triền miên của người mẹ. - Theo em vì sao người mẹ lại trằn trọc không ngủ được? (Vừa trăn trở suy nghĩ về con, vừa bâng khuâng nhớ về ngày khai trường năm xưa của Năng lực mình . phát hiện - Chi tiết nào chứng tỏ ngày khai trường năm xưa đã để lại ấn tượng sâu đậm trong tâm hồn người mẹ ? (Dấu ấn sâu đậm : Cứ nhắm mắt lại là dường như vang bên tai tiếng đọc bài trầm bổng : ‘‘Hằng năm cứ vào cuối thu Mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi Rút ra nhận trên con đường làng dài và xét *Những việc làm của hẹp ” ) mẹ - Trong đêm không ngủ, - Đắp mền, buông người mẹ đã làm gì cho con ? mùng, ém chăn cẩn - Qua những việc làm đó em thận, Lượm đồ chơi, cảm nhận được điều gì về nhìn con ngủ,xem lại người mẹ ? những thứ đã chuẩn bị GV: Người mẹ nào mà chẳng cho con. yêu con, quên mình vì con, ->Yêu thương con, hết
5. chỉ mong con khôn lớn thành lòng vì con đạt. Đó là đức hi sinh, là vẻ Trả lời đẹp giản dị mà lớn lao của . tình mẫu tử trong cách sống của người mẹ Việt Nam. - Trong đêm không ngủ người Tìm chi tiết * Kỉ niệm quá khứ : mẹ đã sống lại những kỉ niệm - Nhớ sự nôn nao, hồi quá khứ nào ? hộp khi cùng bà ngoại (ngày đầu tiên bà ngoại đưa đi tới trường và nỗi mẹ đến trường) Nhận xét chơi vơi hốt hoảng, khi - Tìm những chi tiết nói về kỉ cổng trường đóng lại. niệm quá khứ đó ? - Em có nhận xét gì về cách Suy nghĩ, trả -> Sử dụng một loạt từ dùng từ của tác giả ? Tác lời láy gợi cảm xúc vừa dụng của cách dùng từ đó ? phức tạp, vừa vui Năng lực - Những tình cảm quá khứ ấy sướng, vừa lo sợ cảm thụ đã nói lên được tình cảm sâu nặng nào của lòng mẹ ? => Là người mẹ biết (Nhớ thương bà ngoại và nhớ yêu thương người thân, mái trường xưa ) biết ơn trường học, tin - Trong đêm không ngủ, HS thảo luận tưởng ở tương lai của người mẹ đã chăm sóc giấc nhóm 2 HS con . ngủ của con, nhớ tới những kỷ niệm thân thương về bà NL hợp ngoại và mái trường xưa. Tất -> Dùng ngôn ngữ độc tác cả những điều đó đã cho em thoại. Làm nổi bật tâm NL giao hình dung về một người mẹ Xác định và trạng, tình cảm và tiếp như thế nào ? nêu tác dụng những điều sâu thẳm - Có phải người mẹ đang nói khó nói bằng những lời trực tiếp với con không ? hay trực tiếp. người mẹ đang tâm sự với ai ? ( Đang nói với chính mình ) – Cách viết này có tác dụng gì ?
6. Gv : Qua tâm trạng của người mẹ trong bài văn chúng ta hiểu rằng người mẹ ấy nhớ những kỷ niệm xưa, không chỉ để sống lại tuổi thơ đẹp đẽ của mình mà còn muốn ghi vào lòng con những kỷ niệm đẹp ấy. Để rồi bất cứ 1 ngày nào đó trong đời, khi nhớ lại, 2 / Cảm nghĩ của mẹ Năng lực lòng con lại rạo rực những về Giáo dục. tư duy cảm giác bâng khuâng, xao phân tích xuyến của ngày đầu tiên cắp sách tới trường . - Ngoài những cảm xúc tâm Nêu suy nghĩ trạng ấy, trong đêm không của mẹ ngủ người mẹ còn nghĩ đến điều gì ? - Câu văn nào trong bài nói lên tầm quan trọng của nhà Tìm câu văn trường đối với thế hệ trẻ ? ‘‘Ai cũng biết rằng mỗi sai lầm trong giáo dục sẽ ảnh hưởng đến cả 1 thế hệ mai sau và sai lầm 1 li có thể đưa thế hệ ấy đi chệch cả hàng dặm sau này.” - Bước qua cánh cổng NL hợp - Câu văn này có ý nghĩa gì ? Nêu ý nghĩa trường là một thế giới tác Vì sao? (Không được phép kì diệu sẽ mở ra. NL giao sai lầm trong giáo dục. Vì tiếp giáo dục quyết định tương lai của đất nước ) Thảo luận nhóm: - Trong đoạn kết người mẹ đã nói với con : ‘‘Đi đi con, hãy Thảo luận =>Khẳng định vai trò to
7. can đảm lên, thế giới này là lớn của giáo dục và tin của con, bước qua cánh cổng Suy nghĩ, trả tưởng ở sự nghiệp giáo trường là 1 thế giới kì diệu sẽ lời dục của nước nhà. mở ra.’’ Em hiểu thế giới kì diệu đó là gì ? ( Tri thức, tình cảm, tư tưởng, đạo lí, tình bạn, tình thầy trò ) - Câu nói này có ý nghĩa gì ? Lắng nghe GV: Một thế giới kì diệu mà nhà trường đã mở ra cho chúng ta là bao điều mới mẻ rộng lớn về tri thức văn hoá, tri thức cuộc sống, dạy dỗ bồi 3. Ý nghĩa văn bản: đắp cho chúng ta những tư - Là bài ca của tình mẫu tưởng, Tình cảm đẹp về đạo lí HS phát biểu tử, về hi vọng, về con làm người, về tình bạn, tình dựa vào chú người, nhà trường và xă thầy trò, về tấm lòng yêu thích hội. thương con người để không III.Tổng kết: ngừng vươn lên, để phát triển Nghệ thuật ? 1.Nghệ thuật: thể lực, phẩm chất toàn diện - Kết hợp hài hoà giữa Năng lực của con người, chuẩn bị cho tự sự, miêu tả và biểu khái ngày mai lập nghiệp. cảm làm nổi bật vẻ đẹp quát, (?) Câu văn nào thâu tóm toàn trong sáng, đôn hậu tổng bộ nội dung văn bản? Nêu hiểu biết trong tâm hồn người mẹ hợp. của em . - Miêu tả diễn biến tâm *Hoạt động 3: Hướng dẫn trạng nhân vật với tổng kết nhiều hình thức khác - Văn bản Cổng trường mở ra nhau : miêu tả trực tiếp, được biểu đạt bằng những miêu tả qua so sánh, phương thức nào? - miêu tả hồi ức, sử dụng Phương thức nào là chính ? – ngôn ngữ độc thoại bộc Sự kết hợp này có tác dụng gì lộ chất trữ tình. ? 2.Nội dung:
8. - Nghệ thuật miêu tả diễn (Ghi nhớ : sgk-9) biến tâm trạng nhân vật có gì đáng chú ý ? - Bài văn cho em hiểu thêm gì về người mẹ và nhà trường ? (ghi nhớ- sgk-9 ) - Văn bản này đã cho em bài học gì ? C. HOẠT ĐỘNG HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP (5’) - Quan sát tranh ( SGK ) - IV.Luyện tập. NL vận Bức tranh minh họa cảnh gì ? dụng Em hãy miêu tả lại cảnh đó ? kiến thức - Hãy nhớ và viết thành đoạn Nêu suy nghĩ - HS làm bt vào vở bt để giải văn về kỉ niệm đáng nhớ nhất và viết đoạn Ngữ văn. quyết trong ngày khai trường đầu văn minh vấn đề tiên của mình ? hoạt thực tiễn ? sưu tầm những câu văn,thơ,tục ngữ,ca dao , danh ngôn nói về mẹ. D. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI (2‘) - Theo em, luật giáo dục mới nhất hiện nay đang thực hiện là năm bao nhiêu? - Trong luật có qui định về độ tuổi học cấp học THCS là trong khoảng nào? 4.Củng cố: (1 phút) - Bài học rút ra từ văn bản “Cổng trường mở ra?” - Suy nghĩ của em về nền GD nước nhà hiện nay? 5. Hướng dẫn tự học:( 1 phút) - Viết một đoạn văn ghi lại suy nghĩ của bản thân về ngày khai trường đầu tiên. - Sưu tầm và đọc một số văn bản viết về ngày khai trường. - Soạn: văn bản “Mẹ tôi” => trả lời câu hỏi phần đọc-hiểu văn bản. * Rút kinh nghiệm
9. Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 2- Văn bản: MẸ TÔI - Etmônđôđơ Amixi- I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: 1. Kiến thức: - Sơ giản về tác giả Ét-môn-đô đơ A-mi-xi. - Cách giáo dục vừa nghiêm khắc vừa tế nhị, có lí và có tình của người cha khi con mắc lỗi. - Nghệ thuật biểu cảm trực tiếp qua hình thức một bức thư. 2. Kĩ năng: - Đọc - hiểu một văn bản viết dưới hình thức một bức thư. - Phân tích một số chi tiết liên quan đến hình ảnh người cha (tác giả bức thư) và người mẹ nhắc đến trong bức thư. 3. Thái độ: Bồi dưỡng tình cảm gia đình, lòng kính yêu cha mẹ . 4. Năng lực - Năng lực tự học - Năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo. - Năng lực thẩm mỹ. - Năng lực thể chất. - Năng lực giao tiếp. - Năng lực hợp tác - Năng lực công nghệ thông tin và truyền thông. II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: TLTK, giáo án 2. Học sinh: Đọc văn bản; Soạn bài 3. Phương pháp : nêu vấn đề, thảo luận, vấn đáp III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1) Ổn định lớp: KTSS (1 phút) 2)Kiểm tra bài cũ:(1 phút): Kiểm tra phần chuẩn bị của học sinh 3) Bài mới: Hoạt động của thầy HĐ Nội dung cần đạt HT & PT
10. của trò năng lực A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG - 1 nhóm chuẩn bị video về cách đối xử cảu con cái đối với cha mẹ trong thời kì hiện đại -> Bạn có suy nghĩ gì khi xem đoạn clip trên? -> GV dẫn vào bài: Trong cuộc đời mỗi con người, người mẹ có một vị trí và ý nghĩa lớn lao, thiêng liêng, cao cả. Nhưng không phải khi nào người ta cũng ý thức được điều đó . Dường như chỉ đến khi lầm lỗi ta mới nhận ra. Văn bản "Mẹ tôi "sẽ cho chúng ta một bài học như thế. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 1: HDTH phần Tìm hiểu chung I/ Đọc - Tìm hiểu ? VB cần đọc với giọng ntn? chung: GV đọc mẫu, Gọi HS đọc văn bản. HS đọc 1. Đọc: Hướng dẫn HS đọc tác phẩm tìm hiểu chú thích . 2.Chú thích: ? Nêu hiểu biết của em về tác Nêu a,Tác giả : giả-tác phẩm? hiểu - Et-môn-đôđơ-A-mi-xi Năng lực biết về (1846-1908) tự học, tự tác giả, - Là nhà văn ý. nghiên tác - Thường viết về đề tài cứu phẩm thiếu nhi và nhà trường về những tấm lòng nhân hậu. b. Tác phẩm: - Là văn bản nhật dụng viết về người mẹ ? Em hiểu thế nào là: lễ độ, - In trong tập truyện : hối hận, vong ân bội nghĩa ? Giải “Những tấm lòng cao nghĩa cả” - Ta có thể chia văn bản làm từ c - Giải nghĩa từ : sgk Năng lực mấy phần ? Mỗi phần từ đâu tư duy
11. đến đâu ? ý nghĩa của từng Tìm bố 3- Bố cục : 2 phần phần ? cục + Đoạn đầu : Lí do bố viết thư Hoạt động 2: HDTH nội +Còn lại : Nội dung bức dung VB thư ? VB này viết về điều gì? II/ Tìm hiểu văn bản: ? Enricô đã giới thiệu bức thư Trả lời của bố ntn? Tưởng tượng và Kể lại 1. Thái độ, tình cảm, suy kể lại nghĩ của người cha. ? Biết được lỗi lầm của con, Suy a. Với con khi con mắc người cha đã có thái độ ra sao? nghĩ, lỗi lầm: Câu nói nào thể hiện? Từ ngữ phát nào diễn tả? biểu ? Tìm những từ ngữ, hình ảnh, Năng lực lời lẽ trong bức thư thể hiện đọc- hiểu thái độ buồn bã, tức giận của Trả lời văn bản bố? vì sao ? Tại sao thể hiện sự tức giận của mình mà người bố lại gợi đến mẹ? ? Bố đã nêu lên nỗi đau gì khi Suy 1 đứa con mất mẹ để giáo dục nghĩ, - Buồn bã, tức giận Enricô? trả lời ? Hãy tìm 1 số từ ghép trong Năng lực đoạn này nói lên nỗi đau của Suy - Nghiêm khắc, kiên phát hiện đứa con mất mẹ? nghĩ, quyết phê phán ? Bố đã thể hiện sự kiên quyết trả lời của mình ntn? ? Bố đã khuyên con phải xin lỗi mẹ ntn? Xác ? Qua bức th, em thấy bố đã định giáo dục Enricô điều gì? cách ? Tất cả những thái độ của bố viết. - giáo dục đạo đức cho
12. được bày tỏ bằng cách viết con ntn? Trong bức thư, thỉnh Nêu tác thoảng bố lại gọi con: “Enricô dụng của bố ạ ” – cách viết đó có => yêu thương con hết tác dụng gì? mực. ? Vì thế đã tác động đến Năng lực Enrico ra sao? Tự bộc cảm thụ - Em có đồng tình với người lộ b Với vợ: bố không ?( hstự bộc lộ ) - Rất trân trọng ? Qua bức thư, em còn thấy bố Suy thể hiện tình cảm với mẹ của nghĩ, 2. Hình ảnh người mẹ: Enrico ntn? trả lời ? Người mẹ không trực tiếp Phát Năng lực xuất hiện trong câu chuyện, biểu tư duy, nhưng ta vẫn thấy hiện lên rất - Yêu thương, hy sinh tất phân tích rõ nét. Vì sao? Phát cả vì con ? Qua bức thư người bố gửi biểu > cao cả, lớn lao con, em thấy Enrico có một người mẹ ntn? Suy ? Cách để cho nv bộc lộ qua nghĩ, cái nhìn của người khác có t/d trả lời Năng lực gì? hợp tác ? Từ hình ảnh người mẹ hiền Thảo NL giao trong tâm hồn con, bố đã viết luận tiếp 1 câu thật hay nói về lòng hiếu thảo, đạo đức làm người. Em hãy tìm những câu nói ấy ?Tại sao bố không nói chuyện Nêu ý với Enrico mà lại viết thư? nghĩa 3. Ý nghĩa văn bản: (Thảo luận) - Người mẹ có vai trò vô -> Bài học ứng xử trong gđ, ở cùng quan trọng trong trường, ngoài XH. gia đình
13. ?Nêu ý nghĩa văn bản? -Tình thương yêu, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng nhất đối với Nêu mỗi con người. nghệ III.Tổngkết: thuật 1. Nghệ thuật: - Sáng tạo nên hoàn cảnh Năng lực *Hoạt động 3: HD tổng kết Lắng xảy ra chuyện: Enrico tổng kết, - Văn bản Mẹ tôi được biểu nghe mắc lỗi với mẹ. khái quát đạt bằng những phương thức - Lồng trong câu chuyên nào? một bức thư có nhiều chi tiết khắc họa người mẹ tận tụy, giàu đức hi sinh, GV :“Mẹ tôi” chứa chan tình hết lòng với con. phụ tử, mẫu tử, là bài ca tuyệt - Lựa chọn hình thức đẹp của những tấm lòng cao Tự rút biểu cảm trực tiếp, có ý cả. ra bài nghĩa giáo dục,thể hiện học thái độ nghiêm khắc của Đ. Amixi đã để lại trong lòng người cha đối với con. ta hình ảnh cao đẹp thân thư- 2. Nội dung: ơng của người mẹ hiền, đã Ghinhớ: SGK/12 giáo dục bài học hiếu thảo đạo làm con - Rút ra bài học. C. HƯỚNG DẪN LUYỆN III/ Luyện tập TẬP (3’) - Làm bài tập vở bài tập. Nl TƯ 1. Hãy chọn 1 đoạn trong thư HS làm DUY của bố Enrico có nội dung thể hiện vai trò vô cùng lớn lao của mẹ ? HS suy D. HOẠT ĐỘNG ỨNG nghĩ,
14. DỤNG (2’) trao đổi Nl vận - Liên hệ với bản thân mình dụng KT xem đã lần nào nỡ gây ra 1 sự để việc khiến mẹ buồn phiền? GQVĐTT Trình bày suy nghĩ, tình cảm? 4. Củng cố: ( 3phút) - Theo dõi phần đầu văn bản , em thấy En ri cô đã mắc lỗi gì ? (Vô lễ với mẹ trước mặt cô giáo) - Em có suy nghĩ gì về lỗi lầm của En ri cô? => Đây là việc làm sai trái, xúc phạm tới mẹ. -Tại sao nói câu: “Thật đáng xấu hổ và nhục nhã cho kẻ nào chà đạp lên tình yêu thương đó”=> là 1 câu thể hiện sự liên kết xúc cảm lớn nhất của người cha với 1 lời khuyên dịu dàng. 5.Hướng dẫn tự học:(2 phút) -Sưu tầm những bài ca dao,thơ nói về t́nh cảm của cha mẹ dành cho con và t́nh cảm của con đối với cha mẹ. -Soạn văn bản“Cuộc chia tay của những con búp bê” * Rút kinh nghiệm Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 3: TỪ GHÉP I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: 1. Kiến thức: - Cấu tạo của từ ghép chính phụ, từ ghép đẳng lập. - Đặc điểm về nghĩa của các từ ghép chính phụ và đẳng lập. 2. Kĩ năng: - Nhận diện các loại từ ghép - Mở rộng, hệ thống hoá vốn từ - Sử dụng từ: dùng từ ghép chính phụ khi cần diễn đạt cái cụ thể, dùng từ ghép đẳng lập khi cần diễn đạt cái khái quát. 3. Thái độ: - Bồi dưỡng ý thức học tập bộ môn, học từ ngữ Tiếng Việt. 4. Năng lực
15. - Năng lực tự học - Năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo. - Năng lực thẩm mỹ. - Năng lực thể chất. - Năng lực giao tiếp. - Năng lực hợp tác - Năng lực công nghệ thông tin và truyền thông. II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Giáo án, TLTK, bảng phụ ghi VD 2. Học sinh: Đọc, soạn trước bài mới 3. PP : thảo luận, thuyết trình, nêu vấn đề, vấn đáp III . TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1) Ổn định lớp: ktss(1 phút) 2)Kiểm tra bài cũ: ( 1 phút): Kiểm tra phần chuẩn bị của HS 3) Bài mới: Hoạt động của thầy HĐcủa trò Nội dung cần đạt HT & PT năng lực A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (5’) Nl giao - 1 nhóm tổ chức trò chơi Ô chữ (Từ hàng dọc là từ « Từ ghép» tiếp - GV dẫn vào bài : Ở lớp 6 các em đã hiểu được thế nào là từ ghép và biết Nl CNTT nhận diện từ ghép. Nhưng từ ghép có mấy loại? Nghĩa của chúng ntn? Bài NL hợp học hôm nay sẽ cung cấp cho chúng ta . tác B. HOẠT ĐỘNG H ÌNH THÀNH KIẾN THỨC HĐ1: HDTH các loại từ ghép: I/ Các loại từ ghép Hướng dẫn HS tìm hiểu về các loại Hs đọc vd 1.Từ ghép chính phụ: từ ghép * Ví dụ1: Đọc VD1 Bà ngoại - Chú ý các từ : Bà ngoại, thơm HS xác định Thơm phức Năng lực phức tiếng chính, t.chính-t.phụ=> nhóm 1 tư duy, - Trong 2 từ đó, tiếng nào là tiếng tiếng phụ phân tích chính, tiếng nào là tiếng phụ bổ sung ý nghĩa cho tiếng chính ? Nhận xét - 2 từ này có quan hệ với nhau như thế nào ? Nhận xét - Em có nhận xét gì về trật tự của Năng lực
16. những tiếng chính trong những từ vận dụng ấy ? Xác định - Theo em từ ghép chính phụ có cấu tạo cấu tạo như thế nào ? *BT nhanh: Làm BT - Tìm từ ghép chính phụ có tiếng nhanh chính Bà, thơm ? ( Bà cô, bà bác, bà dì; thơm lừng, thơm ngát ) - Tiếng phụ bổ sung nghĩa cho tiếng chính => -HS đọc Ví dụ 2 - Chú ý các từ đọc ví dụ quan hệ chính phụ => Từ Năng lực trầm bổng, quần áo . ghép chính phụ tư duy, - Các tiếng trong 2 từ ghép trên có xác định phân tích phân ra thành tiếng chính, tiếng quan hệ phụ không ? Vậy 2 tiếng này có quan hệ với nhau như thế nào ? ( quan hệ bình đẳng về mặt ngữ Nhận xét Năng lực pháp) vận dụng - Khi đảo vị trí của các tiếng thì 2. Từ ghép đẳng lập nghĩa của từ có thay đổi không ? *Ví dụ2 : Trầm bổng - Từ ghép đẳng lập có cấu tạo như Quần áo thế nào? Làm BT =>Nhóm 2 *BT nhanh: nhanh - Tìm một vài từ ghép đẳng lập chỉ - 2 tiếng ngang bằng các sự vật xung quanh chúng ta ? ( nhau-> quan hệ bình đẳng Bàn ghế, sách vở, mũ nón ) So sánh => Từ ghép đẳng lập. - So sánh từ ghép chính phụ và từ ghép đẳng lập, chúng giống và khác nhau ở điểm nào ? Suy nghĩ, * So sánh từ ghép chính - Từ ghép được phân loại như thế trả lời phụ và từ ghép đẳng lập: nào ? - Thế nào là từ ghép chính - Giống : Đều có quan hệ phụ, thế nào là từ ghép đẳng lập ? với nhau về nghĩa - Khác : +Từ ghép chính phụ: có Năng lực Lắng nghe quan hệ chính-phụ tư duy, +Từ ghép đẳng lập: có giao tiếp
17. quan hệ bình đẳng * Ghi nhớ 1:SGK/14 Giải thích, II/ Nghĩa của từ ghép *Hoạt động 2: HD tìm hiểu trả lời 1. Nghĩa của từ ghép nghĩa của từ ghép? chính phụ : So sánh nghĩa của từ “bà ngoại” - Ví dụ : với nghĩa của từ “bà” (lớp 6 đã học + Bà : chỉ người phụ nữ cách giải nghĩa) cao tuổi ->nghĩa rộng . So sánh Bà ngoại : chỉ người phụ ? Cả bà nội và bà ngoại đều có nữ cao tuổi đẻ ra mẹ -> chung 1 nét nghĩa là “bà”, nhưng nghĩa hẹp nghĩa của 2 từ này khác nhau. Vì + Thơm : có mùi như sao? hương của hoa, dễ chịu -> Năng lực nghĩa rộng . phân tích, So sánh Thơm phức : có mùi bốc so sánh ? Tương tự “thơm”, “thơm phức” lên mạnh, hấp dẫn -> nghĩa hẹp - Hẹp hơn nghĩa của tiếng chính và có tính chất Nhận xét phân nghĩa . ? So sánh nghĩa của từ ghép C- P 2 - Nghĩa của từ ghép với nghĩa của từ ghép đẩng lập? đẳng lập : Vậy từ ghép C-P có t/c gì? - Ví dụ: + Quần áo : chỉ quần áo ? So sánh nghĩa của từ “quần áo” So sánh nói chung -> hợp nghĩa, với nghĩa của mỗi tiếng “quần”, có nghĩa khái quát hơn. “áo” Quần, áo : chỉ riêng từng loại . + Trầm bổng : Miêu tả Lắng nghe âm thanh lúc thấp, lúc cao nghe rất êm tai => ? Tương tự “trầm bổng” nghĩa chung, khái quát. Trầm, bổng : chỉ âm Năng lực
18. thanh riêng từng loại . vận dụng - Có tính chất hợp nghĩa và có nghĩa khái quát hơn ? So sánh nghĩa của từ ghép ĐL nghĩa của tiếng tạo nên với nghĩa của từng tiếng? nó . Vậy từ ghép ĐL có t/c gì? * Ghi nhớ 2: sgk/14 GV: chốt, những đơn vị kiến thức đọc ghi nhớ cần nhớ Làm BT C. HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP III.Luyện tập: HS làm bài tập vở bài tập. Sau BT 1, 2, 3 rút ra kết luận * Bài 1( 15 ) : - Từ ghép đẳng lập : Suy Sau BT 5 rút ra kết luận nghĩ, chài lưới, cây cỏ, ẩm ướt, đầu đuôi . -HS làm bài=> lên bảng. - Từ ghép chính phụ: HS nx => GV nx,bổ sung, cho Xanh ngắt,nhà máy, nhà điểm. ăn, nụ cười . * Bài 2 ( 15 ): - Bút mực (bi, máy, chì ) - Thước kẻ (vẽ, may, đo độ) D. HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG * Bài 3: ( 15 ) (3’) - Núi rừng ( sông, đồi ) G: Đưa tình huống - Mặt mũi ( mày, ) Có 1 bạn nói: “tớ mới mua 1 cuốn *Bài 5 : ( 15 ) sách vở”. Theo em bạn ấy nói “1 - Không phải vì : cuốn sách vở” là đúng hay sai. Vì Hoa hồng là một loài hoa sao? Chữa lại cho đúng. như : Hoa huệ, hoa cúc
19. -> Có nhiều loại hoa mầu hồng nhưng không phải là hoa hồng như : Hoa giấy, hoa chuối 4.Củng cố: (2 phút) - Thế nào là từ ghép? - Từ ghép có mấy loại? - Nghĩa của các loại từ ghép? 5.Hướng dẫn tự học: (2 phút) - Hoàn thành BT 6, 7 - Học thuộc ghi nhớ - Và chuẩn bị tiết 4: Liên kết trong văn bản. * Rút kinh nghiệm Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 4-Tập làm văn : LIÊN KẾT TRONG VĂN BẢN I, Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức: - Khái niệm liên kết trong văn bản - Yêu cầu về liên kết trong văn bản. 2. Kĩ năng: - Nhận biết và phân tích tính liên kết của các văn bản - Viết các đoạn văn,bài văn có tính liên kết. III - Chuẩn bị : 1.Giáo viên:- TLTK, giáo án, bảng phụ 2.Học sinh: Đọc,chuẩn bị bài trước ở nhà. 3. PP: thuyết trình, nêu vấn đề, vấn đáp IV - Tiến trình tổ chức Dạy - Học : 1 - Ổn định tổ chức :ktss (1 phút) 2- Kiểm tra bài cũ : kt sự chuẩn bị bài ở nhà của hs( 1 phút) 3 - Bài mới :
20. Hoạt động của giáo viên Hoạt động Nội dung khiến thức Năng trò lực A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG NL hợp - 1 nhóm tổ chức trò chơi tác -> GV dẫn vào bài : - Văn bản là gì ? ( Là chuỗi những lời nói miệng hay Nl giao bài viết có chủ đề thống nhất, có liên kết mạch lạc, v/dụng phương thức tiếp biểu đạt phù hợp để thực hiện mục đích g/tiếp ) - Tính chất của văn bản là gì ? ( thống nhất, mạch lạc ) Chúng ta sẽ không hiểu được một cách cụ thể về văn bản, cũng như khó có thể tạo lập được những văn bản tốt, nếu chúng ta không tìm hiểu kĩ 1 trong những tính chất quan trọng nhất của nó là liên kết. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC *HĐ1: HDTH liên kết I . Liên kết và phương tiện liên kết trong văn GV : gọi hs đọc 2 đoạn văn bản : (đoạn văn trong Văn bản : Mẹ HS đọc 1 / Tính liên kết của tôi-sgk-10 và đoạn văn sgk-17) văn bản : Năng - So sánh 2 đoạn văn, đoạn nào - Ví dụ :sgk lực tư có thể hiểu rõ hơn người bố So sánh duy, muốn nói gì ? => Đoạn văn khó hiểu phân - Nếu En Ri Cô chưa hiểu ý bố vì giữa các câu văn tích thì hãy cho biết vì sao ? (vì Lý giải không có mối quan hệ giữa các câu còn chưa có sự gì với nhau liên kết ) - GV: liên : liền; kết : nối, buộc; liên kết: nối liền nhau gắn bó với nhau - Muốn cho đoạn văn có thể hiểu được thì nó phải có tính chất gì ? ( liên kết ) -Thế nào là Trả lời - Liên kết: là sự nối kết liên kết ? các câu, các đoạn trong văn bản 1 cách tự nhiên, - GV : liên kết là 1 trong hợp lí, làm cho văn bản những tính chất quan trọng trở nên có nghĩa, dễ
21. nhất của văn bản hiểu * BTnhanh: Tôi đến trường. Em Thu bị Làm BT ngã . nhanh Năng - Ở đây nêu mấy thông tin ? lực vận Những thông tin này như thế dụng nào với nhau ? (2 thông tin - không liên quan với nhau ) - Em hãy sửa lại câu văn để 2 thông tin này gắn kết với Sửa lại nhau? (Trên đường tới trường, tôi thấy em Thu bị ngã .) 2 - Phương tiện liên Đọc ví dụ kết trong văn bản : Hoạt động 2: HDTH phương - Ví dụ :sgk tiện liên kết trong văn bản HS đọc VD ( sgk - 18 ) - Thêm cụm từ : còn - Sự sắp xếp ý giữa câu 1 và bây giờ câu 2 có gì bất hợp lí? Vì sao? Trả lời, nhận (chưa có sự nối kết với nhau - xét - Từ : Đứa trẻ phải thay Năng vì chưa có tính liên kết) băng từ : con lực - Làm thế nào để xoá bỏ được phát sự bất hợp lí đó ? hiện - Giữa câu 1,2,3 có sự liên kết với nhau chưa ? Vì sao ? - GV : Những từ : còn bây giờ, con là những từ, tổ hợp từ So sánh được sử dụng làm phương tiện liên kết trong đoạn văn ?- So sánh đoạn văn khi chưa dùng phương tiện liên kết và => Muốn tạo được tính khi dùng phương tiện liên kết ? liên kết trong văn bản =>chưa dùng : câu văn rời rạc, cần phải sử dụng những khó hiểu. Khi dùng: câu văn rõ phương tiện liên kết về
22. ràng, mạch lạc, dễ hiểu - HS đọc ghi hình thức và nội dung. ?- Một văn bản muốn có tính nhớ . * Ghi nhớ : SGK ( 18 ) liên kết trước hết phải có điều kiện gì ? Cùng với điều kiện ấy, các câu trong văn bản phải sử dụng các phương tiện gì ? C. HƯỚNG DẪN LUYỆN HS làm BT II - Luyện tập : TẬP * Bài 1 ( SGK-18 ) : Năng BT1- Đọc đoạn văn và sắp xếp lực tư câu văn theo thứ tự hợp lí để duy, tạo thành 1 đoạn văn có tính phân liên kết chặt chẽ? tích - Vì sao lại sắp xếp như vậy? => Sơ đồ câu hợp lí : 1 - (sắp xếp như vậy thì đoạn văn Làm BT 4 - 2 - 5 – 3 mới rõ ràng, dễ hiểu.) * Bài 2 ( 19 ) : - Đoạn văn chưa có tính BT2- Các câu văn dưới đây đã liên kết. có tính liên kết chưa ? Vì sao ? - Vì chỉ đúng về hình thức ngôn ngữ song Làm BT không cùng nói về một nội dung. BT3- Điền các từ ngữ thích * Bài 3 ( 19 ) : hợp vào chỗ trống? Điền từ : bà, bà , cháu, bà, bà, cháu, thế là. * Bài 4 ( 19 ) : BT4-“ Đêm nay mẹ không ngủ Nếu tách riêng 2 câu Năng được. Ngày mai là ngày khai văn thì có vẻ rời rạc lực vận trường lớp 1 của con.” Có ý nhưng nếu đọc tiếp câu dụng kiến cho rằng: Sự liên kết giữa 3 thì ta thấy câu 3 kết 2 câu trên hình như không chặt nối 2 câu trên thành 1 chẽ, vậy mà chúng vẫn được thể thống nhất làm đoạn đặt cạnh nhau trong Văn bản : văn có tính liên kết chặt Cổng trường mở ra. Em hãy chẽ . giải thích tại sao ?
23. D. HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG - Tìm lạ 1 VB e đã viết ở lớp 6 và tự kiểm tra về cách liên kết mà mình đã sử dụng 4.Củng cố: (3 phút) -Liên kết là ǵ? -Muốn tạo được tính liên kết trong văn bản cần phải sử dụng những phương tiợ̀n liên kết nào? 5.Hướng dẫn tự học: (2 phút) -T́m hiểu,phân tích tính liên kết trong một văn bản đẫ học. -Soạn văn bản: “Cuộc chia tay của những con búp bê”. * Rút kinh nghiệm