SKKN Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi

Nội dung text: SKKN Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI  MÃ SKKN   SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Đề tài: MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN VỐN TỪ CHO TRẺ 24 – 36 THÁNG TUỔI Lĩnh vực : Giáo dục Nhà trẻ Cấp học : Mầm non Tài liệu đính kèm: Đĩa CD Năm học 2016 - 2017
2. PHÒNG GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO QUẬN THANH XUÂN TRƯỜNG MẦM NON TUỔI HOA  MÃ SKKN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Đề tài: MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN VỐN TỪ CHO TRẺ 24 – 36 THÁNG TUỔI Lĩnh vực : Giáo dục Nhà trẻ Cấp học : Mầm non Tác giả : Hoàng Thị Minh Thủy Tài liệu đính kèm: Đĩa CD Năm học 2016 - 2017
3. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi MỤC LỤC SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 1 A. ĐẶT VẤN ĐỀ 1 I. Lý do chọn đề tài: 1 II. Mục đích của SKKN: 2 III. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu: 2 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 3 I. Cơ sở lý luận: 3 II. Cơ sở thực tiễn: 5 * Thuận lợi: 5 * Khó khăn: 5 III. Các biện pháp: 6 1. Biện pháp 1 - Khảo sát trẻ đầu năm: 6 2. Biện pháp 2 - Trò chuyện với trẻ: 7 3. Biện pháp 3 – Phát triển vốn từ cho trẻ thông qua giờ học Nhận biết tập nói: 9 4. Biện pháp 4 - Tổ chức cho trẻ chơi theo từng nhóm: 11 5. Biện pháp 5 - Sử dụng tranh, ảnh trong các hoạt động để phát triển ngôn ngữ cho trẻ: 11 6. Biện pháp 6 - Các hoạt động khác: 12 a. Phát triển vốn từ thông qua giờ hoạt động góc: 12 b. Phát triển vốn từ thông qua hoạt động ngoài trời, các buổi thaj quan: 14 c. Sử dụng đồ dùng, đồ chơi trong mọi hoạt động để phát triển ngôn ngữ cho trẻ: 16 7. Biện pháp 7 - Sử dụng các trò chơi kết hợp đọc đồng dao, ca dao: . 17 8. Biện pháp 8 - Kết hợp với phụ huynh: 20 IV/ Hiệu quả của SKKN: 20 C. KHUYẾN NGHỊ VÀ KẾT LUẬN 22 I/ Ý nghĩa và bài học kinh nghiệm: 22 II/ Khuyến nghị: 23 III/ Kết luận: 24
4. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Đề tài: MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN VỐN TỪ CHO TRẺ 24 – 36 THÁNG TUỔI A. ĐẶT VẤN ĐỀ I. Lý do chọn đề tài: “ Trẻ em như búp trên cành Biết ăn, biết ngủ, biết học hành là ngoan”. Câu nói của Bác không những chỉ ra trẻ em là những búp măng cần được sự quan tâm, thương yêu dìu dắt của người lớn mà trẻ em còn là tương lai của đất nước, là thế hệ của những con người mới. Vì vậy, Giáo dục mầm non là bậc học có vai trò rất quan trọng, bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển nhân cách con người. Trên cơ sở cung cấp những tri thức khoa học ban đầu về tự nhiên xã hội, phát triển các năng lực nhận thức, các thao tác tư duy và hoạt động thực tiễn. Đồng thời bồi dưỡng những tình cảm tốt đẹp, những đức tính cao quý để phát triển một con người toàn diện. Và đặc biệt, quá trình trưởng thành của đứa trẻ bên cạnh phát triển thể chất, một phần quan trọng không thể thiếu chính là ngôn ngữ. Ngôn ngữ là một trong những yếu tố rất quan trọng để một đứa trẻ phát triển toàn diện về nhân cách, ngôn ngữ có vai trò là một phương tiện hình thành và phát triển nhận thức của trẻ về thế giới xung quanh. Ngôn ngữ đã giúp trẻ tìm hiểu, khám phá và nhận thức về môi trường xung quanh. Nhờ có ngôn ngữ trẻ nhận biết ngày càng nhiều các sự vật, hiện tượng mà trẻ được tiếp xúc trong cuộc sống hàng ngày. Ngoài ra ngôn ngữ còn là phương tiện phát triển tình cảm, đạo đức, thẩm mĩ. Đó cũng chính là phương tiện để giao tiếp quan trọng nhất đặc biệt đối với trẻ nhỏ, là phương tiện giúp trẻ giao lưu cảm xúc với những người xung quanh hình thành những cảm xúc tích cực. Bên cạnh đó, ngôn ngữ là công cụ giúp trẻ hoà nhập và trở thành một thành viên của cộng đồng, ở đó trẻ có thể dùng ngôn ngữ để bày tỏ những nhu cầu mong muốn của mình với các thành viên trong cộng đồng, với mọi người xung quanh mình. Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ từ 24 tháng tuổi đến 36 tháng 1/24
5. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi tuổi nói riêng có số lượng từ tăng nhanh, chúng ta cần phải giúp trẻ phát triển mở rộng các từ loại trong các từ. Mỗi từ cung cấp cho trẻ phải dựa trên một biểu tượng cụ thể, có nghĩa, gắn liền với âm thanh, tình huống sử dụng chúng. Nhờ ngôn ngữ mà con người có thể trao đổi với nhau những hiểu biết, truyền cho nhau những kinh nghiệm, tâm sự với nhau những điều thầm kín. Trong công tác giáo dục thế hệ mầm non cho đất nước, chúng ta càng thấy rõ vai trò của ngôn ngữ đối với việc giáo dục trẻ thơ. Nói như vậy để chứng minh rằng: “ Phát triển ngôn ngữ là một trong những nhiệm vụ hàng đầu nhằm phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ mầm non”. Sau nhiều năm được phân công chăm sóc và giáo dục trẻ lứa tuổi Nhà trẻ tôi nhận thấy rằng phát triển ngôn ngữ của lứa tuổi này vô cùng quan trọng. Chính vì điểu đó tôi đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ lớp tôi một cách dễ dàng nhất, đạt hiệu quả cao nhất. Và năm học vừa qua với những kinh nghiệm của mình tôi cùng các giáo viên trong lớp đã giúp trẻ lớp tôi có một số vốn từ vô cùng phong phú. Chính vì vậy, tôi đã lựa chọn đề tài: “ Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi” để mong được chia sẻ một số kinh nghiệm cho các bậc phụ huynh, đặc biệt là các bạn đồng nghiệp có thêm ý tưởng trong việc phát triển và hoàn thiện ngôn ngữ cho trẻ. II. Mục đích của SKKN: - Giúp trẻ phát âm chuẩn các từ Phát triển vốn từ cho trẻ. - Phát triển một cách toàn diện cho trẻ về ngôn ngữ, thể chất, thẩm mỹ, tình cảm và quan hệ xã hội. - Hỗ trợ đồng nghiệp và phụ huynh trong quá trình phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng. III. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu: Phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng - Phạm vi: Áp dụng cho trẻ lớp Nhà trẻ 24- 36 tháng tuổi. - Giáo viên: Nói từ, đưa tranh, đọc câu đố, thơ, các trò chơi dân gian để gây hứng thú, kích thích trẻ phát âm trong các hoạt động. - Vốn từ cung cấp phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ, cũng như các giờ trẻ học mà giáo viên lựa chọn sao cho phù hợp. 2/24
6. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lý luận: Ngôn ngữ là quá trình mỗi cá nhân sử dụng một thứ tiếng nào đó để giao tiếp. Nói cách khác, ngôn ngữ là sự giao tiếp bằng tiếng nói. Ngôn ngữ được dùng để chỉ chính sự vật, hiện tượng, tức là làm vật thay thế cho chúng. Nhờ vậy, con người có thể nhận thức được sự vật, hiện tượng ngay cả khi không có chúng ngay trước mặt, tức là ở ngoài phạm vi nhận thức cảm tính. Các kinh nghiệm của loài người cũng được cố định lại, được tồn tại và truyền đạt cho các thế hệ sau. Nhờ đó mà ngôn ngữ là phương tiện đắc lực của hoạt động trí tuệ (tri giác, trí nhớ, tư duy, tưởng tượng). Ngôn ngữ được dùng để truyền đạt và tiếp nhận thông tin, để biểu cảm và nhờ đó thúc đẩy, điều chỉnh hoạt động của con người. Ngôn ngữ là một hiện tượng xã hội đặc biệt vì nó ra đời và tồn tại cùng với sự hình thành và phát triển của xã hội loài người, ngôn ngữ dùng để phục vụ mọi thành viên trong xã hội từ việc học tập, lao động đến việc vui chơi giải trí. Có thể nói rằng trong bất kì lĩnh vực hoạt động nào của con người cũng cần đến ngôn ngữ. Ngôn ngữ giúp cho con người trao đổi tư tưởng tình cảm, bộc lộ những cảm xúc, xác lập và duy trì những mối quan hệ giữa người với người trong xã hội. Quá trình phát triển ngôn ngữ là quá trình cung cấp từ ngữ cho trẻ, góp phần làm phong phú ngôn ngữ, đẩy mạnh quá trình phát triển trí tuệ và tình cảm đạo đức cho trẻ. Có thể nói rằng rèn luyện và phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non là góp phần tích cực vào việc trang bị cho thế hệ mầm non một phương tiện mạnh mẽ để tiếp thu kinh nghiệm quý báu của thế hệ cha anh. Đồng thời tạo điều kiện cho các cháu lĩnh hội các kiến thức, những hiểu biết mới lạ về thế giới xung quanh mình. Ngôn ngữ giữ vai trò quan trọng như vậy trong cuộc sống, nhưng làm thế nào để ngôn ngữ phát triển thì chúng ta không thể nói đến việc phát triển vốn từ cho trẻ. Từ là đơn vị có sẵn và cơ bản của ngôn ngữ, là vật liệu chủ yếu tạo nên câu, xây dựng lời nói. Trong cuộc sống không có vốn từ thì không có ngôn ngữ hoặc vốn từ chậm phát triển thì ngôn ngữ cũng chậm phát triển và ngược lại. Vốn từ phát triển phong phú thì ngôn ngữ cũng phát triển phong phú. Khi con người biết sử dụng nhiều loại từ một cách chặt chẽ thì họ sẽ có một cách giao tiếp vững vàng, tự tin trong bất kỳ lĩnh vực nào của xã hội. 3/24
7. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi Đặc điểm phát triển vốn từ của trẻ nhà trẻ : Vốn từ của trẻ tăng nhanh. Trong vốn từ của trẻ có tất cả các loại từ đơn, từ ghép, bên cạnh đó trẻ có nhu cầu giao tiếp với mọi người, trẻ thích tìm hiểu những điều mới lạ trong cuộc sống xung quanh. Tôi nhận thấy vốn từ của trẻ tuy phát triển nhưng còn hạn chế, bộ máy phát âm của trẻ đang hoàn thiện dần nên khi trẻ nói, trẻ hay nói chậm, hay kéo dài giọng, đôi khi còn ậm, ừ, ê a, không mạch lạc Phát triển từ cho trẻ là quá trình hình thành giúp trẻ làm quen với các từ mới, củng cố vốn từ làm cho vốn từ phong phú tích cực hóa ngôn ngữ. Quá trình này liên quan chặt chẽ với giai đoạn nhận thức tiếp theo của trẻ để hình thành các biểu tượng về thế giới xung quanh. Đặc biệt trẻ ở lứa tuổi 24- 36 tháng tuổi, giai đoạn này người ta gọi là giai đoạn tiền ngôn ngữ, vì đặc điểm sinh lý ở lứa tuổi này có vùng ngôn ngữ bắt đầu hình thành và phát triển mạnh, do đó mà trẻ được tác động mạnh mẽ về ngôn ngữ từ phía môi trường xung quanh trẻ, thì vùng ngôn ngữ của trẻ có điều kiện phát triển nhanh. Nhưng trong thực tế môi trường gia đình: ông, bà, bố, mẹ hay môi trường xã hội: cô giáo còn ít quan tâm đến việc phát triển vốn từ cho trẻ nên nhìn chung vốn từ của trẻ còn nhiều hạn chế. Trẻ 3 tuổi phát triển rất nhanh về thể lực và tâm lý, ngôn ngữ ngày càng đóng vai trò quan trọng với trẻ. Trẻ có thể sử dụng lời nói để trao đổi với mọi người xung quanh. Sự phát triển ngôn ngữ gắn liền với sự phát triển của tư duy đó giúp trẻ có khả năng nhận thức thế giới bên ngoài, do đó ở trẻ luôn xuất hiện câu hỏi: Tại sao ? với chúng ta. Ngôn ngữ của trẻ tiến bộ nhanh hay chậm tùy thuộc vào điều kiện sống, quan hệ giao tiếp với những người xung quanh. Đây là giai đoạn trẻ đang học nói hay bắt chước người lớn và chính thời điểm này cô giáo sẽ dạy trẻ, uốn nắn trẻ cách nói rõ câu, cách phát âm rõ ràng Muốn làm được điều đó giáo viên phải nắm vững đặc điểm vốn từ của trẻ, có ý thức trau dồi ngôn ngữ, tự học, tự rèn luyện cho mình cách nói rõ ràng, ngắn gọn, chính xác, nói chuyện với trẻ đúng đắn, thân ái và lịch sự. Tư duy của trẻ ở lứa tuổi này là tư duy trực quan. Thời kỳ này khả năng tri giác về các sự vật hiện tượng bắt đầu được hoàn thiện. Trẻ hay bắt chước những cử chỉ và lời nói của người khác, do vậy ngôn ngữ của cô giáo phải trong sáng và chính xác để trẻ noi theo. Đồng thời, tôi đã tự tìm tòi biện pháp, đúc rút kinh nghiệm từ thực tế dạy trẻ ở các nội dung và chọn đề tài: “ Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ lứa tuổi 24- 36 tháng tuổi”. 4/24
8. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi II. Cơ sở thực tiễn: Từ thực tế trong công tác tại trường và trong quá trình thực hiện đề tài sáng kiến kinh nghiệm, tôi gặp một số thuận lợi và khó khăn sau: * Thuận lợi: - Chúng tôi luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của BGH nhà trường. - Giáo viên nắm vững phương pháp giảng dạy bộ môn, được bồi dưỡng thường xuyên và tham gia học tập tại các lớp chuyên đề do Sở, phòng Giáo dục tổ chức. - Trường có CSVC phục vụ tốt nhất cho các hoạt động của trẻ. - Giáo viên nhiệt tình, sáng tạo làm đồ dùng phục vụ cho việc cung cấp và phát triển vốn từ cho trẻ. Trình độ của giáo viên đều đạt chuẩn và trên chuẩn. - Phụ huynh học sinh quan tâm, kết hợp cùng chúng tôi trong việc chăm sóc giáo dục trẻ. Các cháu đều khỏe mạnh, nhanh nhẹn, ngoan ngoãn, thích tham gia vào các hoạt động và vui chơi. * Khó khăn: - Trường nằm trong khu vực dân trí không đồng đều. - Trẻ 24- 36 tháng tuổi do tôi phụ trách là độ tuổi còn non nớt, các cháu bắt đầu đi học còn khóc nhiều, chưa quen với các cô và các bạn, chưa thích nghi với điều kiện sinh hoạt và các hoạt động ở lớp, các cháu không cùng tháng tuổi, mỗi cháu đều có sở thích và cá tính khác nhau. - Trí nhớ của trẻ còn nhiều hạn chế, trẻ chưa biết hết khối lượng các âm tiếp thu cũng như trật tự các từ khi nhắc lại câu của người lớn. Vì thế trẻ thường xuyên bỏ bớt từ, bớt âm khi nói. - 85% kinh nghiệm sống của trẻ còn nghèo nàn, nhận thức còn hạn chế dẫn dến tình trạng trẻ thường dùng từ chưa chính xác. - 60% trẻ nói phát âm sai do ảnh hưởng ngôn ngữ của người lớn xung quanh - Trẻ nhút nhát, còn khóc nhiều ở giai đoạn đầu khi trẻ đến làm quen với trường lớp mầm non, với cô và các bạn mới. - Trên 70% là dân buôn bán và gia đình thường xuyên thuê người giúp việc nên ít quan tâm chăm lo, trò chuyện với trẻ và nghe trẻ nói để uốn nắn cho trẻ về ngôn ngữ. Đứng trước một số khó khăn như vậy, tôi đã tìm tòi, suy nghĩ và nghiên cứu tài liệu để tìm ra một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ. Do đó qua thực tiễn dạy trẻ hàng ngày, trong những năm học vừa qua, tôi đã 5/24
9. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi rút ra một số kinh nghiệm sau: III. Các biện pháp: Là một giáo viên mầm non người trực tiếp giảng dạy cho trẻ 24– 36 tháng, bản thân tôi thấy việc phát triển vốn từ cho trẻ là rất cần thiết và quan trọng. Xong kết quả phát triển vốn từ của trẻ phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố và nhiều các môn học như thơ truyện, nhận biết tập nói và bản thân trẻ phải được tiếp xúc với các hoạt động ở mọi lúc, mọi nơi - Cô phải sử dụng đồ dùng trực quan( vật thật) đồ chơi, đồ dùng tranh mẫu hấp dẫn để thu hút sự chú ý của trẻ. - Thực hiện giờ dạy cô cần sử dụng các thủ thuật linh hoạt và lồng ghép các môn học khác như: bài thơ, câu đố . - Trong quá trình dạy trẻ cô phải linh hoạt sáng tạo và thay đổi hình thức nhằm phát huy tính tích cực của trẻ. - Cô chú ý quan tâm bồi dưỡng từng đối tượng trẻ ở mọi lúc mọi nơi, tạo môi trường phát triển lời nói cho trẻ. - Tuyên truyền và phối kết hợp với phụ huynh học sinh trong công tác giáo dục phát triển lời nói cho trẻ. 1. Biện pháp 1 - Khảo sát trẻ đầu năm: Đây là biện pháp theo tôi là rất cần thiết. Qua khảo sát tôi có thể nắm rõ những mặt ưu điểm, hạn chế và những đặc điểm riêng của từng trẻ cũng như sự nhận thức của trẻ là khác nhau. Đúng vậy, ngay từ đầu năm học tôi luôn quan tâm đến đặc điểm tâm sinh lý cũng như ngôn ngữ giao tiếp của từng trẻ nhằm khám phá , tìm hiểu khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ để kịp thời có những biện pháp giáo dục và nâng cao dần vốn từ cho trẻ. Khi tiếp xúc với trẻ tôi nhận thấy rằng ngôn ngữ của trẻ còn nhiều hạn chế về câu từ, về cách phát âm. Khi trẻ nói hầu hết toàn bớt âm trong các từ, giao tiếp chưa đủ câu cho nên nhiều khi giáo viên chưa hiểu trẻ đang nói về cái gì? Cũng có một số trẻ còn hạn chế khi nói, trẻ chỉ biết chỉ tay vào những thứ mình cần khi cô hỏi. Đây cũng là một trong những nguyên nhân của việc ngôn ngữ của trẻ còn nghèo nàn. Đối với tuổi mầm non trẻ rất hiếu động tư duy của trẻ là tư duy cụ thể việc: “ Học bằng chơi – chơi mà học”, bởi vì thế giới xung quanh trẻ cái gì cũng mới lạ, trẻ thích tìm tòi, khám phá những sự vật hiện tượng xung quanh. Trẻ thường hỏi các câu hỏi: Tại sao ? Như thế nào ? Nhưng cũng còn một số cháu nhút nhát, ít nói, sợ hãi khi lên trả lời câu hỏi. Ví dụ : Cháu 6/24
10. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi Vì vậy phải chú ý đến từng đặc điểm cá nhân của trẻ, năm bắt được đặc điểm cá nhân của từng cháu, để có những biện pháp giáo dục tốt hơn. Qua quá trình tiếp xúc với trẻ bản thân tôi thấy rất lo lắng về vấn đề này và tôi nghĩ rằng mình phải tìm tòi suy nghĩ và nghiên cứu tài liệu để tìm ra biện pháp phát triển vốn từ và ngôn ngữ giao tiếp cho trẻ một cách có hiệu quả nhất để có thể giúp trẻ tự tin hơn khi giao tiếp với mọi người. Kết quả khảo sát đầu năm như sau: Tổng số học sinh là 60 Tốt Khá Trung bình Yếu Phân loại Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ khả năng lượng % lượng % lượng % lượng % Khả năng nghe hiểu 20/60 33,3% 20/60 33,3% 10/60 16,7% 10 16,7% ngôn ngữ và phát âm Vốn từ 20/60 33,3% 20/60 33,3% 12 20% 8 13,4% Khả năng nói đúng 25/60 41,6% 15 25% 10 16,7% 10 16,7% ngữ pháp Khả năng nói câu 20/60 33,3% 20/60 33,3% 13 21,7% 7 11,7% mạch lạc, rõ ràng. 2. Biện pháp 2 - Trò chuyện với trẻ: Trò chuyện với trẻ là hình thức đơn giản nhất để cung cấp vốn từ cho trẻ và phát triển ngôn ngữ cho trẻ, đặc biệt là ngôn ngữ mạch lạc. Bởi qua trò chuyện với trẻ cô mới cung cấp mở rộng vốn từ cho trẻ. Cô phải tích cực trò chuyện cùng trẻ và yêu cầu trẻ trả lời các câu hỏi của cô rõ ràng. - Cô giáo cần phải tận dụng mọi thời điểm để trò chuyện với trẻ như trong giờ đón hoặc trả trẻ, trong giờ ăn Những ngày đầu được làm quen với trường, lớp, cô và các bạn thì hầu hết trẻ đều nhút nhát, rụt rè khi tiếp xúc. Giáo viên cần phải có những giải pháp để làm thế nào cô và trẻ thân thiện với nhau. Theo kinh nghiệm của tôi chỉ cần sự quan tâm nhỏ như: vuốt má trẻ, cô nở 1 nụ cười và một câu hỏi ngắn của cô với trẻ đã làm cho đứa trẻ có tinh thần thoải mái, tự tin hơn trong ngày hôm đó. 7/24
11. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi + Trong giờ đón trẻ giáo viên cần là người chủ động khi tiếp xúc với trẻ. VD: Cô A chào bạn P. Con chào cô chưa? Con có áo đẹp thế. Ai mua cho con? Ảnh minh họa: Cô đón bé vào lớp - Hàng ngày khi điểm danh tôi thường xuyên nhắc trẻ “ dạ cô” khi gọi đến tên mình. Mặc dù không phải cháu nào cũng trả lời cô khi được gọi tên. Tuy nhiên giáo viên vẫn phải duy trì công việc đó hàng ngày. Và để trẻ cảm thấy vui và thích khi được cô gọi tên thì khi đó tôi chuẩn bị sẵn những bông hoa tặng cho trẻ. VD: Cô sẽ gọi tên các bạn, bạn nào “ dạ cô” thì sẽ nhận được bông hoa để gắn vào bảng bé ngoan nhé! - Giai đoạn đầu chỉ cần trẻ nói từ đơn giản như: “ Chào cô, vâng, dạ ”. Đến giai đoạn gần cuối năm đa số trẻ lớp tôi nói được câu “ Con dạ cô ạ!” và khoanh tay rất lễ phép. + Trong giờ ăn cô cho trẻ làm quen với tên gọi của các món ăn, các loại thực phẩm( thịt, cá, trứng ) bằng cách hàng ngày thường xuyên trước khi ăn cô giới thiệu các món ăn và cho trẻ mời cô cùng các bạn ăn cơm. Đồng thời trong giờ ăn cô cùng trẻ nói chuyện về thức ăn mà trẻ đang ăn như: “ Con ăn món gì đấy? Canh mùng tơi nấu với gì ? Các con có thích ăn 8/24
12. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi món này không?”. Giáo viên thực hiện thường xuyên sẽ giúp trẻ nhớ lâu và ngôn ngữ của trẻ được cũng phong phú hơn theo từng giai đoạn. 3. Biện pháp 3 – Phát triển vốn từ cho trẻ thông qua giờ học Nhận biết tập nói: Phát triển vốn từ cho trẻ ở trường mầm non là công tác giáo dục có kế hoạch, có mục đích, có tổ chức và phải mang tính hệ thống nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ như một phương tiện giao tiếp quan trọng. Vì thế, chúng ta phải dạy trẻ ở mọi lúc, mọi nơi, trong các giờ học và đặc biệt là giờ học Nhận biết tập nói đưa lên hàng đầu. “ Trẻ lên ba, cả nhà học nói”. Đúng như vậy, trẻ lứa tuổi 24- 36 tháng đang bắt đầu học nói, bộ máy phát âm chưa hoàn chỉnh, vì vậy trẻ thường nói một từ, nói ngọng, lắp Cho nên trong tiết học giáo viên cần phải chuẩn bị đồ dùng trực quan đẹp, hấp dẫn để gây hứng thú cho trẻ. Song song thì giáo viên cũng cần phải chuẩn bị một hệ thống câu hỏi thật rõ ràng, ngắn gọn. Và trong khi trẻ trả lời thì cô hướng dẫn trẻ nói đúng từ, đủ câu, không nói cộc lốc Việc chuẩn bị cho tiết học đóng vai trò hết sức quan trọng giúp năng cao kết quả học. Vì vậy tôi phải xác định được mục đích, yêu cầu của bài dạy là một việc bắt buộc đối với mỗi giáo viên, tôi luôn nghiên cứu kĩ giáo án thì mới vận dụng các phương pháp, biện pháp giảng dạy một cách linh hoạt, logic. Ngoài việc tôi phải chuẩn bị giáo án kĩ càng ra tôi còn cần phải chuẩn bị đồ dùng, tranh ảnh vật thật, mô hình sinh động, hấp dẫn, mới lạ. Ví dụ 1 : Trên tiết học dạy trẻ nhận biết “ Quả na, quả xoài ”. - Tôi chuẩn bị đầy đủ quả thật, quả có màu sắc rõ ràng để trẻ được sử dụng các giác quan: sờ, nhìn, nếm, ngửi nhằm phát huy được tính tích cực và rèn khă năng ghi nhớ có chủ định của trẻ. Để giúp trẻ hứng thú tập trung vào đối tượng quan sát, cô cần đưa ra một hệ thống câu hỏi: + Đây là quả gì( Đây là quả xoài ạ!) + Quả xoài có màu gì?( Màu vàng ạ) + Ăn xoài con thấy chua hay ngọt?( Ngọt ạ) - Ngoài sự chuẩn bị đồ dùng đầy đủ, đẹp trong tiết dạy cô cần áp dụng tính linh hoạt, sáng tạo thay đổi hình thức dạy, lồng ghép các hoạt động để thu hút trẻ tập trung chú ý. Ví dụ 2 : Trên tiết học cho trẻ nhận biết tập nói “ Hoa sen, Hoa đồng tiền”. 9/24
13. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi - Tôi cho trẻ quan sát vườn hoa thật bằng những bông hoa tôi đã chuẩn bị và được tạo ra như một vườn hoa. Đồng thời để giúp trẻ hứng thú tập trung vào đối tượng cần quan sát, cô cần đưa ra một hệ thống câu hỏi: + Các con thấy trong vườn hoa có những loài hoa gì ? ( trẻ kể tên các loại hoa). + Các con thấy hoa sen như thế nào ? ( Rất đẹp ) + Bông hoa này có màu gì ? ( Màu đỏ, vàng ) + Khi ngửi hoa các con thấy như thế nào ? ( Mùi thơm ) + Cánh hoa như thế nào ? ( Nhẵn ) Với cách tổ chức như vậy tôi thấy trẻ hứng thú, phát huy tính tích cực tham gia học tập, tư duy của trẻ phát triển tốt, rèn khả năng ghi nhớ, năng lực quan sát cho trẻ. Đồng thời ngôn ngữ của trẻ cũng phát triển có hiệu quả hơn, trẻ biết diễn đạt sự hiểu biết của mình một cách mạch lạc hơn, vốn từ của trẻ cũng được tăng lên rõ rệt. Ví dụ 3 : Dạy trẻ nhận biết tập nói “ Con chó, con mèo ” Với giờ học này, tôi làm mô hình một trang trại có các con vật như: Chó, mèo sinh động hấp dẫn. Tôi để trẻ quan sát nhận xét, gọi tên những con vật mà trẻ thấy trong mô hình, sau đó cho trẻ về chỗ ngồi ổn định, tôi giả làm tiếng kêu hỏi trẻ; Đấy là tiếng kêu con gì ? Sau đó đưa mô hình con chó ra cho trẻ quan sát, nhận xét, gọi tên các bộ phận của con chó. Với cách giới thiệu như vậy, tôi thấy các cháu rất hứng thú học. Không phải chỉ giờ nhận biết tập nói tôi làm như vậy. Mà tôi thường xuyên thay đổi dựa vào nội dung giờ nhận biết tập nói để tìm cách giới thiệu hay nhất, tạo được sự hứng thú trẻ vào tiết học, xong tôi tiến hành đi sâu vào phần chính của bài đó là tập nói, rèn cho trẻ phát âm đúng và cung cấp vốn từ cho trẻ. Ví dụ 4: Trên tiết học thơ, truyện Cho trẻ làm quen với văn học là nhằm phát triển ngôn ngữ nói và kỹ năng nói mạch lạc ở trẻ. Do đó vốn từ của trẻ phải phong phú, đa dạng, có nhiều từ mới qua giờ học thơ, truyện. Giáo viên chuẩn bị powerpoint hoặc tranh có hình ảnh sinh động khi dạy là đã giúp trẻ được tri giác và tăng thêm từ ngữ tương ứng với nội dung tranh - Trẻ nghe câu chuyện “ Thỏ ngoan”. Giáo viên muốn cung cấp cho trẻ từ “ Ào ào” Cô có thể cho trẻ nghe tiếng mưa và giải thích từ “ Ào ào”. Bên cạnh đó cô chuẩn bị một số hệ thống câu hỏi giúp trẻ nhớ được nội dung truyện và từ vừa học. 10/24
14. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi + Bác Gấu trong chuyện cô vừa kể đi đâu?( đi chơi trong rừng) + Khi bị ướt bác gõ cửa nhà ai?( Nhà Cáo) + Bác Gấu có vào được không? Sau đó trời mưa thế nào?( Ào ào) Cô kể 1- 2 lần giúp trẻ hiểu tác phẩm và đưa ra một số câu hỏi để trẻ biết được việc nào nên làm, việc nào không nên làm. + Qua câu chuyện, con yêu quý ai?( Bạn Thỏ - Vì bạn Thỏ là người tốt bụng) Đến khi kết thúc tiết học tôi tiếp tục sử dụng các biện pháp tích hợp, múa hát, đọc thơ, trò chơi Để củng cố nội dung bài mà trẻ vừa được học, nắm vững phương pháp của giờ nhận biết tập nói với mục đích là phát triển ngôn ngữ cho trẻ, mở rộng hiểu biết về môi trường xung quanh. Thông qua quá trình nhận biết đã thúc đẩy sự phát triển các giác quan và sự phát triển chú ý có chủ định cho trẻ. Bên cạnh đó, để giờ dạy tốt trước hết phải rèn luyện cho trẻ nề nếp trong học tập đó là cơ sở ban đầu hỗ trợ cho giờ dạy đạt hiệu quả cao. 4. Biện pháp 4 - Tổ chức cho trẻ chơi theo từng nhóm: Ở biện pháp này, tôi tổ chức cho trẻ được hoạt động theo từng nhóm nhỏ. Đây là cơ hội cho trẻ được trò chuyện, giao tiếp với các bạn và phát triển khả năng giao tiếp của trẻ, trẻ sớm học được cách truyền tải, suy nghĩ, cảm giác thành lời khi chơi với đồ chơi. Ví dụ: Tôi cho trẻ chơi ru em. Mỗi nhóm ngồi 3-5 trẻ, mỗi trẻ ôm 1 con búp bê. Cô cũng bế búp bê , vừa làm động tác vỗ vào người búp bê vừa hát ru: Ru em à ơi và lắc lư người, từ đó cũng làm cho trẻ tăng trí tưởng tượng và nâng cao khả năng giao tiếp với mọi người xung quanh. - Hay trong trò chơi xếp hình, xâu hạt. Tôi cũng tổ chức thường xuyên để trẻ được hoạt động với đồ vật, để trẻ phát triển tư duy ngôn ngữ và trẻ có thói quen sử dụng các đồ chơi. Qua đó cũng kích hoạt cho trẻ phát triển ngôn ngữ. 5. Biện pháp 5 - Sử dụng tranh, ảnh trong các hoạt động để phát triển ngôn ngữ cho trẻ: Trong các tiết dạy và các giờ hoạt động khác tôi luôn đưa ra các bức tranh, ảnh có các nhân vật thể hiện được nội dung chủ đề. Tôi hướng dẫn trẻ quan sát một cách chi tiết những nội dung thể hiện trong tranh, trẻ rất hứng thú quan sát và từ đó hình thành kỹ năng cho trẻ. Trẻ không chỉ nhắc lại lời nói của cô giáo mà trẻ thể hiện sự hiểu biết của mình qua lời nói của trẻ. 11/24
15. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi Tuy nhiên cô giáo cần đặt những câu hỏi phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đứa trẻ. Ví dụ: TC “ Sách về các hoạt động của trẻ” Mục đích: Tập cho trẻ sử dụng câu ngắn kể về những hoạt động của trẻ Chuẩn bị: Cô chụp những tấm ảnh về các hoạt động trong ngày của cô và trẻ. Cô xếp ảnh thành một cuốn sách có bìa cứng. Tiến hành: Cô và trẻ cùng giở sách xem, cô sẽ đặt những câu hỏi đơn giản + Các bạn đang làm gì đấy? + Ai đang dạy các bạn học? + Các bạn xếp hàng để làm gì? - Những giờ trả trẻ tôi thường đọc sách, truyện có tranh minh họa, trẻ rất thích thú và luôn miệng hỏi về những nhân vật trẻ nhìn thấy trong tranh. 6. Biện pháp 6 - Các hoạt động khác: a. Phát triển vốn từ thông qua giờ hoạt động góc: Trong giờ hoạt động chung trẻ không thể phát triển ngôn ngữ một cách toàn diện được mà phải thông qua các hoạt động khác trong đó có hoạt động góc. Đây có thể coi là một hình thức quan trọng nhất, bởi giờ chơi có tác dụng rất lớn trong việc phát triển vốn từ, đặc biệt là tích cực hóa vốn từ cho trẻ. Thời gian chơi của trẻ chiếm nhiều nhất trong thời gian trẻ ở lớp, là thời gian được coi là thoải mái nhất.Trong quá trình trẻ chơi sử dụng các ngôn từ khác nhau có điều kiện học và sử dụng các từ có nội dung khác nhau. Ví dụ 1: Trò chơi bế em, cô nhập vai làm mẹ cho búp bê bú bình sữa, cho búp bê ăn, búp bê ngủ trẻ sẽ bắt chước những lời cô nói như: “Con của mẹ ngoan quá!”. Biết hát ru “ à ơi ” cho em bé ngủ. Ngoài trò chơi, phản ánh sinh hoạt, trong giờ chơi, cô tổ chức cho trẻ chơi những trò chơi học tập nhằm phát triển vốn từ cho trẻ. + L ơi! Búp bê của con ăn chưa?( Rồi ạ). Con đã cho búp bê ăn lúc nào vậy?( Vừa ăn xong ạ). Con cho búp bê ăn gì đấy?(Ăn bột ạ). Ăn xong con cho em làm gì?( Uống nước, lau miệng ạ). Em búp bê buồn ngủ rồi con hãy hát ru em ngủ nào ( Trẻ hát ru em ngủ). 12/24
16. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi Ảnh minh họa: Cô trò chuyện với trẻ trong góc bế em Điều đó cho thấy giờ chơi không chỉ dạy trẻ kỹ năng chơi mà còn dạy trẻ nghe hiểu và giao tiếp cùng nhau. Trong quá trình chơi, trẻ được thực hiện nhiều hành động khác nhau với đồ chơi, như vậy trẻ phải sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp và phát triển lời nói cho trẻ. Ví dụ 2: Trò chơi sáng tạo cũng góp phần phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Trong quá trình chơi trẻ bắt buộc phải giao tiếp với nhau do vậy vốn từ của trẻ được phát triển ngày một phong phú. Trò chơi xếp hình: Xếp đoàn tàu + A ơi! Con đang xếp gì vậy? ( Con xếp đoàn tàu ạ ). Xếp đoàn tàu thì con xếp như thế nào?( Xếp cạnh nhau ạ). Con dùng những hình gì để xếp đoàn tàu? (Hình vuông, hình chữ nhật, hình tròn ạ). Con xếp đoàn tàu để làm gì? ( Để chở khách ạ) Hay trong trò chơi xếp bàn ghế cho gia đình + K ơi! Con đang xếp gì vậy?( Xếp bàn ghế ạ). Con dùng khối gì để xếp?( Khối vuông, khối chữ nhật ạ). + T ơi! Con xếp bàn này như nào?( Con xếp chồng các khối gỗ lên nhau ạ). Con xếp cái ghế như nào?( Xếp cạnh nhau ạ). Con xếp bàn ghế để làm gì?( Để ngồi ạ) Ví dụ 3: Cho trẻ chơi góc cô và cháu cùng đọc sách. Khi chơi góc này trẻ có thể tăng thêm hiểu biết của mình vừa có thể phát triển ngôn ngữ của mình: - Con đang xem sách gì vậy? Đây là hình ảnh con gì?( Con thỏ ạ). 13/24
17. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi - Con thỏ đang làm gì?( Đang dặn con). - Đây là Thỏ mẹ và thỏ con trong câu truyện( Thỏ con không vâng lời) Con hãy kể lại nội dung câu truyện này cho cô nghe nào!( Trẻ kể ) Hay trẻ đang xem tranh ở góc cô hỏi: Đây là tranh con gì? Con gà trống sống ở đâu?( Trong gia đình ạ). Gà trống gáy như thế nào? ( Ò ó o ) Con giả làm tiếng gà trống gáy đi?( Trẻ làm) Ảnh minh họa: Cô và cháu cùng nhận biết một số con vật Ví dụ 4: Cho trẻ chơi góc hoạt động với đồ vật Khi trẻ đang chơi góc hoạt động với đồ vật: Cô chồng sẵn mấy chiếc hộp lên nhau. Chuẩn bị cho vài ba trẻ chơi góc này. Khi trẻ chơi cô hỏi: Con đang làm gì ? Con đang xếp các hộp chồng lên nhau ạ. Con xếp như thế nào?( hộp to xuống dưới, hộp bé lên trên ạ) b. Phát triển vốn từ thông qua hoạt động ngoài trời, các buổi thăm quan: Hoạt động ngoài trời hay các buổi tham quan cũng rất quan trọng đối với trẻ, khi đi dạo trẻ được trực tiếp quan sát trẻ được tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, không khí trong lành, cây cối cảnh vật xung quanh trẻ. Mục đích của buổi dạo chơi, tham quan là mở rộng tầm hiểu biết cho trẻ, trên cơ sở đó cung cấp, củng cố một số lượng lớn vốn từ cho trẻ. Vì vậy, khi cho trẻ tiếp xúc với các hiện tượng thì phải cho trẻ biết gọi tên, đặc điểm của đối tượng. 14/24
18. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi Ví dụ: Khi cho trẻ đi chơi vườn bách thú, cô hỏi trẻ: “ Con gì đây, trông nó như thế nào? ”( Con hươu cao có cái cổ dài ) Ảnh minh họa: Cô và bé đi Thiên Đường Bảo Sơn Mỗi trẻ đều có khả năng tiếp thu lĩnh hội kiến thức khác nhau, có trẻ tiếp thu rất chậm. Vì thế không những trong các tiết học, trong các hoạt động chung, hoạt động góc, hoạt động ngoài trời, chơi tự do Tôi thường đưa ra các câu hỏi để khuyến khích trẻ trả lời và để bồi dưỡng thêm cho từng trẻ ở mọi lúc mọi nơi. Bên cạnh đó, tôi luôn chú ý đến đặc điểm cá nhân của từng cháu, đặc biệt là những trẻ tiếp thu còn chậm, chưa mạnh dạn, rụt rè, ít nói, nói ngọng, nói lắp Ví dụ: Qua buổi hoạt động ngoài trời Khi tôi cho trẻ quan sát cây “ Cây hoa hồng” trước tiên tôi hướng dẫn trẻ trực tiếp tri giác, tự nhận xét xem cây có những đặc điểm gì? Trẻ nói lên suy nghĩ, nhận xét của mình để phát triển ngôn ngữ, tư duy cho trẻ. Sau đó tôi đàm thoại với trẻ: - Đây là cây hoa gì? Cây có những gì? Lá cây màu gì? Thân cây đâu? Cánh hoa có màu gì? Muốn cây tươi tốt thì phải làm gì? Khi trẻ phải trả lời các câu hỏi thì sẽ phát triển ở trẻ sự chú ý, tri giác 15/24
19. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi có chủ định. Với những câu hỏi cô đặt ra cho trẻ khi hướng dẫn trẻ đi dạo quan sát đều khích lệ ở trẻ nhu cầu giao tiếp, truyền đạt bằng ngôn ngữ của mình. Chính vì vậy trẻ được nói lên suy nghĩ, nhận xét của mình về các sự vật hiện tượng trong cuộc sống gần gũi xung quanh trẻ, làm tăng thêm số lượng từ cho trẻ. Bên cạnh đó cô luôn sửa sai câu nói của trẻ ở mọi lúc mọi nơi để giúp trẻ có một nguồn vốn từ phong phú, đa dạng. Hay cho trẻ chơi trò chơi vận động “ Trời nắng trời mưa” ở một phần của giờ hoạt động ngoài trời. Trẻ vừa hát vận động theo nhịp bài hát. Qua quá trình tìm hiểu, tôi nhận thấy vốn từ của trẻ liên quan rất nhiều đến thời gian trò chuyện với trẻ hay không? Cô và cha mẹ có lắng nghe bé kể chuyện về sinh hoạt và bạn bè hay không? Cô có thường xuyên kể chuyện cho bé nghe và hướng dẫn bé kể lại không? Ngày nghỉ, bố mẹ có đưa con đi chơi công viên không? Tất cả những điều đó không chỉ làm tăng số lượng vốn từ của trẻ, sự hiểu biết của từ, cách dùng từ của trẻ mà còn làm phong phú hiểu biết và cảm xúc của trẻ. - Có thể nói các hoạt động ngoại khóa, đặc biệt là việc tổ chức cho trẻ đi tham quan, du lịch là một hình thức nhằm cung cấp thêm vốn từ cho trẻ có hiệu quả nhất. - Tổ chức cho trẻ tham gia vào các ngày lễ hội 20/10 20/11, 8/3, sinh nhật tháng của trẻ. Đồng thời giáo viên nên có nhiều hình thức tổ chức phong phú để trẻ hứng thú hơn. c. Sử dụng đồ dùng, đồ chơi trong mọi hoạt động để phát triển ngôn ngữ cho trẻ: Ở lớp những đồ dùng, đồ chơi như: Búp bê, ô tô, các con vật, các hình khối đều có những ảnh hưởng lớn đối với sự phát triển của trẻ, lời nói giữa cô và trẻ cũng làm tích cực hóa vốn từ cho trẻ. Ví dụ: Trong giờ nhận biết tập nói về: Đồ dùng của bé . Tôi thấy trẻ tham gia hoạt động chung một cách tích cực. * Trò chơi: Gọi tên Mục đích: Tập cho trẻ nói 1 số từ Chuẩn bị: Một con rối Tiến hành: Dùng rối để nói chuyện cùng trẻ. - Xin chào, bạn tên là gì? Còn mình tên là Mi Sa đấy. - Bạn đi cái gì ở chân vậy? Mình cũng thích cái đó lắm. Chúng là cái gì thế? ( Đôi dép ) 16/24
20. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi Qua đó các chuẩn mực hành vi và thói quen tự phục vụ cho trẻ cũng được hình thành. Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tự lập để phát triển lời nói. Tôi đã hướng dẫn trẻ cách chơi, các kĩ năng cơ bản, trong quá trình chơi trẻ đó được phát âm nhiều lần các từ khác nhau. Ví dụ: Trẻ chơi xếp ô tô Trẻ sẽ tưởng tượng ra ô tô chạy và nói: Ô tô chạy píp píp 7. Biện pháp 7 - Sử dụng các trò chơi kết hợp đọc đồng dao, ca dao: Đối với trẻ nhà trẻ, được phát triển ngôn ngữ thông qua trò chơi là một biện pháp tốt nhất. Trò chơi đã trở thành một phương tiện để cung cấp tích lũy được nhiều vốn từ và trên cơ sở hiểu biết đầy đủ ý nghĩa của những từ đó, trẻ biết sử dụng “ số vốn từ” đó một cách thành thạo. Qua trò chơi trẻ sẽ được giao tiếp mạnh dạn hơn, ngôn ngữ cũng lưu loát hơn, vốn từ của trẻ cũng tăng lên. Và tôi cũng nhận thấy rằng khi trẻ chơi trò chơi xong sẽ gây hứng thú lôi cuốn trẻ vào bài học. Như vậy, trẻ sẽ tiếp thu bài một cách vui vẻ thoải mái. Bản thân tôi đã tìm tòi, tham khảo, đọc những tài liệu sách tôi thấy rằng trò chơi này thực sự có hiệu quả trong việc phát triển vốn từ cho trẻ, từ đó ngôn ngữ của trẻ ngày càng phong phú hơn. Đây có thể coi là một trong những hình thức quan trọng nhất. Bởi giờ chơi có tác dụng rất lớn trong việc phát triển vốn từ, đặc biệt là tích cực hóa vốn từ cho trẻ. Thời gian chơi của trẻ chiếm nhiều nhất trong thời gian trẻ ở nhà trẻ, là thời gian trẻ được chơi thoải mái nhất. Trong quá trình chơi trẻ được sử dụng các loại từ khác nhau, có điều kiện học và sử dụng các từ có nội dung rất khác nhau. Giáo viên tổ chức chơi kết hợp đọc cho trẻ nghe các bài thơ( ca dao, đồng dao) có nội dung phù hợp với hoàn cảnh lúc đó. Cô cho trẻ vừa đọc, vừa làm các động tác mô phỏng, minh họa cho nội dung. Ví dụ: Trò chơi “Con kiến ” + Giáo viên yêu cầu trẻ đưa cánh tay phải ra trước mặt, cho trẻ di chuyển các ngón tay trái lên cánh tay phải và đọc theo các câu đồng dao: Con kiến mà leo cành đa Leo phải cành cộc, leo ra leo vào Con kiến mà leo cành đào Leo phải cành cộc, leo vào leo ra. Trò chơi này không những giúp cho trẻ phát triển về ngôn ngữ mà còn phối hợp được cử động của bàn tay, ngón tay. 17/24
21. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi - Hàng ngày khi tập thể dục sáng xong tôi và các giáo viên trong lớp thường tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian kết hợp đọc đồng dao. Ảnh minh họa : Cô và bé chơi TC « Con kiến » Ví dụ : TC “Dung dăng dung dẻ ” Mục đích : - Kích thích trẻ hứng thú đọc thơ, ca dao, đồng dao - Luyện cho trẻ đọc lưu loát Tiến hành : Chia lớp thành 2 vòng tròn nhỏ dắt tay nhau đi quanh phòng, vừa đi vừa đọc : Dung dăng dung dẻ Cho cháu về quê Dắt trẻ đi chơi Cho dê đi học Đến ngõ nhà trời Cho cóc ở nhà Lạy cậu lạy mợ Cho gà bới bếp Xì xà xì xụp Đến câu cuối “Xì xà xì xụp ” cô và trẻ cùng ngồi xuống. Sau đó trò chơi được lặp lại 2 – 3 lần. 18/24
22. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi Ảnh minh họa : Trò chơi “Dung dăng dung dẻ” 19/24
23. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi 8. Biện pháp 8 - Kết hợp với phụ huynh: Để vốn từ của trẻ phát triển tốt điều không thể thiếu được đó là nhờ sự đóng góp của gia đình. Việc giáo dục trẻ ở gia đình là rất cần thiết, tôi luôn kết hợp chặt chẽ với phụ huynh, trao đổi thống nhất về cách chăm sóc nuôi dưỡng trẻ và kế hoạch lịch sinh hoạt dạy cho từng tháng, từng tuần để phụ huynh có thể nắm được các nội dung chương trình giáo dục hiện hành. Vì đây là trẻ nhà trẻ, trẻ bắt đầu học nói nên tôi cũng trao đổi với phụ huynh về ý nghĩa của việc phát triển vốn từ cho trẻ và yêu cầu phụ huynh cùng phối hợp với cô giáo trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Để phối hợp cùng giáo viên trong việc phát triển vốn từ cho trẻ thì phụ huynh hàng ngày cố gắng giành thời gian để tâm sự với trẻ và lắng nghe trẻ nói. Khi trò chuyện với trẻ phải nói rõ ràng, mạch lạc, tốc độ vừa phải để trẻ nghe cho rõ. Cha mẹ, người thân cố gắng phát âm đúng, không nên bắt chước những từ trẻ nói ngọng mà cần phải sửa sai ngay cho trẻ để trẻ bắt chước được đúng. Khuyến khích hoặc tuyên truyền phụ huynh cung cấp kinh nghiệm sống cho trẻ. Tránh không nói những tiếng địa phương, cần tránh cho trẻ nghe những hình thái ngôn ngữ không chính xác. Ngoài ra tôi còn kết hợp với phụ huynh sưu tầm những quyển thơ, chuyện cỡ chữ to, hình ảnh to, rõ nét, nội dung phù hợp với lứa tuổi nhà trẻ để cho trẻ làm quen và xây dựng góc sách truyện cho lớp. Đối với những cháu mới học nói thì vai trò của phụ huynh trong việc phối hợp với các cô giáo trong việc trò chuyện nhiều với trẻ là càng cần thiết bởi nó giúp trẻ được vận dụng những kiến thức đã học vào cuộc sống của trẻ, trẻ được giao tiếp, được sửa phát âm, sửa ngọng. Có như vậy tiếng nói tích cực của trẻ mới được hoàn thiện và trong sáng. IV/ Hiệu quả của SKKN: Trải qua quá trình thực hiện bền bỉ, liên tục, trẻ lớp tôi đã có những chuyển biến rõ rệt, phần lớn số trẻ trong lớp đã có một số vốn từ rất khá, các cháu nói năng mạch lạc, rõ ràng, biết cách diễn đạt ý muốn của mình, mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp, vốn từ của trẻ đã phong phú hơn rất nhiều so với kết quả đầu năm tôi đã khảo sát. 20/24
24. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi Kết quả cuối năm cụ thể như sau: Tổng số học sinh60 Tốt Khá Trung bình Yếu Phân loại khả Tỉ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số năng lệ lượng % lượng % lượng % lượng % Khả năng nghe hiểu 57/60 95% 3 5% 0 0 ngôn ngữ và phát âm Vốn từ 57/60 95% 3 5% 0 0 Khả năng nói 57/60 95% 3 5% 0 0 đúng ngữ pháp Khả năng nói rõ ràng mạch 57/60 95% 3 5% 0 0 lạc 21/24
25. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ I/ Ý nghĩa và bài học kinh nghiệm: Phát triển vốn từ cho trẻ ở trường mầm non và đặc biệt là lứa tuổi nhà trẻ là vấn đề rất quan trọng và cần thiết, mức độ phát triển vốn từ của trẻ còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Tôi nhận thấy việc rèn luyện và phát triển vốn từ cho trẻ là cả quá trình liên tục và có hệ thống đòi hỏi giáo viên phải kiên trì, bền bỉ, khắc phục khó khăn để tìm ra phương tiện, điều kiện cần thiết cho sự phát triển toàn diện của các cháu, hơn nữa cô giáo là người gương mẫu để trẻ noi theo, điều này đã góp phần bồi dưỡng thế hệ măng non của đất nước, thực hiện mục tiêu của ngành.Vậy muốn có được kết quả trong việc phát triển vốn từ cho trẻ qua quá trình thực hiện tôi rút ra một số bài học kinh nghiệm sau : Giáo viên cần hiểu rõ tầm quan trọng của ngôn ngữ với việc hình thành và phát triển nhân cách trẻ, không ngừng học tập để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, tự rèn luyện ngôn ngữ của mình để phát âm chuẩn Tiếng Việt. Để phát triển ngôn ngữ của trẻ một cách toàn diện thì cô giao cần phải thực hiện ba nhiệm vụ: Thứ nhất là: Làm giàu vốn từ của trẻ qua việc hướng dẫn trẻ quan sát, đàm thoại, hướng dẫn trẻ chơi, kể chuyện và đọc truyện cho trẻ nghe. Thứ hai là: Củng cố vốn từ cho trẻ, tích cực hóa vốn từ cho trẻ. Thứ ba là: Giáo viên phải biết phối hợp chặt chẽ các nội dung trên để góp phần tạo điều kiện cho trẻ lĩnh hội những điều mới lạ về thế giới xung quanh. Giáo viên luôn tạo không khí vui tươi, thoải mái cho trẻ, động viên trẻ đi học đều, tạo điều kiện quan tâm đến những trẻ nhút nhát, dành thời gian gần gũi, trò chuyện với trẻ để trẻ mạnh dạn, tự tin tham gia các hoạt động tập thể giúp trẻ được giao tiếp nhiều hơn. Cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường để giáo viên nắm vững đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, để từ đó có kế hoạch phát triển vốn từ và để thống nhất phương pháp rèn luyện khả năng nói, khả năng diễn đạt câu mạch lạc, rõ dàng cho trẻ một cách có hiệu quả. Tổ chức nhiều trò chơi sử dụng ngôn ngữ. Cô giáo tạo điều kiện cho 22/24
26. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi trẻ nghe nhiều và nói chuyện nhiều với trẻ, luôn tìm cách thúc đẩy trẻ sử dụng ngôn ngữ một cách chủ động. Đồng thời cô giáo phải kiên trì bền bỉ trong việc sửa ngọng, luyện khả năng phát âm cho trẻ. Thường xuyên gần gũi trẻ, quan sát trò chuyện với trẻ để trẻ có cơ hội phát triển vốn từ của mình. Tích cực cho trẻ tiếp cận làm quen với thiên nhiên và phát triển khả năng quan sát của trẻ, giúp trẻ củng cố và tư duy hóa các biểu tượng ngôn từ. Vận động phụ huynh đóng góp các loại hoa, cây cảnh, vật nuôi để xây dựng góc thiên nhiên phong phú và thông qua các hoạt động cô kết hợp với nội dung phát triển ngôn ngữ cho trẻ phù hợp. Khi đặt câu hỏi cần ngắn gọn và ở dạng câu hỏi mở để phát huy tính tích cực chủ động của trẻ, cho trẻ được nói nhiều. Tóm lại, trong tất cả các hoạt động hàng ngày của trẻ ở trường cô phải tích cực trò chuyện với trẻ, hỏi trẻ để trẻ trả lời, nếu trẻ chưa trả lời được cô phải biết sử dụng từ trong tình huống giao tiếp. II/ Khuyến nghị: Để thực hiện chuyên đề giúp trẻ 24-36 tháng phát triển vốn từ tốt và đạt được một số kết quả như đã nêu. Bản thân tôi xin có một số đề xuất sau: 1. Đối với phòng giáo dục: Cần tăng cường hơn nữa các lớp tập huấn, kiến tập, các lớp bồi dưỡng chuyên đề để giáo viên có cơ hội học hỏi thêm kinh nghiệm để dạy trẻ và vốn từ của trẻ sẽ đạt kết quả cao. Để cho vốn từ của trẻ 24- 36 tháng tuổi được phát triển hơn nữa, theo tôi cần phải được sự quan tâm của ngành giáo dục đào tạo trong việc phổ biến đến tập thể các giáo viên những bài thơ, câu truyện, bài hát, trò chơi có những từ giàu hình ảnh, giàu âm thanh 2. Đối với nhà trường: Ban giám hiệu nhà trường cần bổ xung thêm nhiều tài liệu như truyện, thơ, bài hát, câu đố, mới của sở, phòng ban hành để giáo viên tham khảo và nghiên cứu để dạy cho trẻ phát triển vốn từ . Tạo điều kiện cho giáo viên trong trường được đi kiến tập, tập huấn để giáo viên có cơ hội học hỏi thêm kinh nghiệm tổ chức các hoạt động và vui chơi cho trẻ. Phụ huynh và nhà trường thực hiện tốt công tác “ Xã hội hóa giáo dục ” để 23/24
27. Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi giúp con em mình có nhiều điều kiện để học tập, trải nghiệm nhiều hơn. III/ Kết luận: - Trên đây là một số kinh nghiệm tôi thực hiện trong quá trình dạy trẻ và đã đạt được những hiệu quả nhất định. Bên cạnh việc đạt được mục tiêu giáo dục đề ra tôi còn tích lũy thêm được nhiều kiến thức và cách rèn luyện kĩ năng phát âm chuẩn cho trẻ. Vì kĩ năng này đóng một vị trí rất quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của trẻ, giúp trẻ có thêm nhiều vốn từ mới làm giàu cho kho tàng kiến thức của trẻ. - Tuy nhiên để những kinh nghiệm này đạt được hiệu quả cao hơn nữa tôi mong muốn có cơ hội được giao lưu trao đổi học hỏi kinh nghiệm với đồng nghiệp ở các trường, được tham gia nhiều lớp tập huấn. Và rất mong được sự quan tâm, giúp đỡ của các cấp lãnh đạo để chúng tôi có thêm nhiều kiến thức và nguồn tài liệu quý giá để tham khảo./. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 28 tháng 3 năm 2017 Tôi xin cam đoan SKKN này là của tôi, tôi không sao chép của người khác. 24/24