Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 55: Tổng kết về từ vựng (Từ tượng thanh)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 55: Tổng kết về từ vựng (Từ tượng thanh)

1. Tæng kÕt vÒ tõ vùng Từ đơn Thuật ngữ Em h·y nh¾cTừ phức l¹i nhThành÷ng ngữ Biệt ngữ ®¬nxã hội vÞ kiÕn thøc vÒ tõ vùng ®· tæng kÕt? Từ mượn Nghĩa của từ Từ Hán Việt Từ vựng Trau dåi vèn tõ Từ nhiều nghĩa Sự phát triển Hiện tượng của từ vựng chuyển nghĩa của từ Trường Từ đồng âm từ vựng Cấp độ khái Từ đồng nghĩa quát của nghĩa Từ trái nghĩa từ ngữ
2. I. Tõ tưîng thanh vµ tõ tưîng h×nh
3. T×m tõ tîng thanh vµ tõ tîng h×nh råi s¾p xÕp chóng vµo b¶ng Ào ào Lắc lư Rũ rượi Ngu ngốc Choe chóe Nước non Ngật ngưỡng Gập ghềnh Hừ hừ Lanh lảnh Tõ ghÐp Mệt mỏi Loảng xoảng Lảo đảo Gîi t¶®¼ngh× nhlËp ¶nh, M« phángƯ ử ©m Lướt thướt Râuthanh ria cñaNấu nướngtù ho¹tKhấp®éng, khểnh tr¹ng nhiªn,Tõ tconîng thanhngêi th¸i Tõcña tîngsù hvËt×nh
4. Tác1. §dụngiÒn tõ thcủaích từhợptượng vào chỗthanh trống: :eogợi ãc,âmvunthanh vót, thácụ thÎ,thể,phÇnsinh phËt,động, cóÇmgiá Çm,trịhuúnhbiểu huþch,cảm caotích. tắc, thướt tha, tïng tïng, ñn Øn, * Trèng trêng tïng tïng ra ch¬i §ång hå tích tắc kh«ng ng¬i th¸ng ngµy LÔ ®µi phÇn phËt cê bay Thá thÎ nãi chuyÖn riªng t©y t©m t×nh Con tµu vun vót lao nhanh TiÕng gµ eo ãc b×nh minh öng hång NghÐ ä tr©u bíc ra ®ång §µn lîn trongñn Øn chuång ®ßi ¨n Th¸c ®æ quanhÇm Çm n¨m Khi ch¹y huúnh huþch quanh s©n nhµ trêng Tác dụng của từ tượng h×nh: gợi hình ảnh cụ thể, sinh động, có 2.giá §iÒntrị biểutõ thíchcảm hợpcao vào. chỗ trống:lưa thưa, rậm rạp, khúc khuỷu,lấp ló, thập thò * Nhà ở làng đồi lưa thưa Những mái nhà lợp gồi, lấp ló sau những vườn cây xanh rậm rạp Con đường đất đỏ khúc khuỷu uốn lượn như kéo dài ra, như đón chào, như vẫy gọi.
5. Nghe ©m thanh ®o¸n tªn loµi vËt Mèo Bò Quạ Chích choè Tu hú Tắc kè Tìm những tên loài vật là từ tượng thanh khác? Chim quốc Ve Chèo bẻo
6. So s¸nh 2 ®o¹n v¨n sau, em cã nhËn xÐt g×? Đám mây lốm đốmđốm, xám như đuôi con sóc nối nhau2. Đám baymây quấnlấm sátchấm, ngọn chỗcây, đenlêlê thêthêchỗ đi mãitrắng , ,bâyxám giờnhư đuôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây, kéo dài cứ loáng thoáng nhạt dần, thỉnh thoảng đứt quãng, dai dẳng đi mãi, bây giờ cứ thưa thớt, lúc có lúc không nhạtđã dần,lồ lộ thỉnhđằng xathoảng một bứcđứt váchquãng, trắngđã toát.hiện rõ đằng xa một bức vách trắng toát. (T« Hoµi) 1. Đám mây lốm đốm, xám như đuôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây, lê thê đi mãi , bây giờ cứ loáng thoáng nhạt dần, thỉnh thoảng đứt quãng, đã lồ lộ đằngX¸cxa một ®Þnhbức tõvách tîngtrắng h×nhtoát . §o¹n v¨trongn 1, h®o×nh¹ n¶nh v¨n ®¸m trªn? m©y hiÖn lªn cô thÓ vµ sèng ®éng → Gi¸ trÞ gîi h×nh gîi c¶m cña tõ tîng h×nh
7. (1) Trêi ®ang n¾ng, bçng tèi sÇm l¹i (2) SÊm ïng oµng, chíp lo¸ng lo¸ng, nh÷ng ®¸m m©y nÆng nÒ trë níc tõ ®©u hèi h¶ bay vÒ. (3) Ma xuèng (4) Lóc ®Çu cßn tÝ t¸ch, tÝ t¸ch, sau nÆng h¹t dÇn (5) Ma rÌo rÌo trªn sµn, gâ lép ®ép trªn phªn nøa, m¸i gi¹i, ®Ëp lïng tïng, liªn miªn vµo tµu l¸ chuèi. (6)TiÕng giät gianh ®æ å å, xãi lªn Tr×nh bµy miÖng ®o¹n v¨n ng¾n miªu t¶ trËn ma rµo, trong ®ã nhcã÷ söng dôngr·nh tõn tícîngs©u h×nh,. tõ tîng thanh.
8. I. Tõ tîng thanh vµ tõ tîng h×nh II. C¸c phÐp tu tõ tõ vùng
9. Ch¬i cïng c¸c phÐp tu tõ tõ vùng Ai nhanh h¬n? Cột B trên phiếu bài tập ghi 8 định nghĩa của 8 phép tu từ từ vựng. Bằng những kiến thức đã học, em hãy điền tên của những phép tương ứng vào cột A và cho ví dụ minh họa Hình thức: Mỗi bàn 2 người thành một đội. Thời gian: 3 phút
10. BPTT ĐÞnh nghÜa 3. §èi chiÕu sù vËt, sù viÖc nµy víi sù vËt sù viÖc kh¸c So sánh cã nÐt t¬ng ®ång nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm. Nhân hoá 4. Gäi hoÆc t¶ ®å vËt, c©y cèi, con vËt b»ng tõ ng÷ vèn ®îc dïng ®Ó gäi, t¶ ngêi. 1. Gäi tªn sù vËt, hiÖn tîng nµy b»ng tªn sù vËt, hiÖn tîng Ẩn dụ kh¸c cã nÐt t¬ng ®ång víi nã, t¹o tÝnh hµm sóc, h×nh tîng. 5. Gäi tªn sù vËt, hiÖn tîng, kh¸i niÖm nµy b»ng tªn sù vËt, Hoán dụ hiÖn tîng, kh¸i niÖm kh¸c cã quan hÖ gÇn gòi nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m. Nói quá 2. Phãng ®¹i quy m«, møc ®é tÝnh chÊt cña sù viÖc, hiÖn t- îng nh»m nhÊn m¹nh, g©y Ên tîng, t¨ng biÓu c¶m . Nói giảm 8. C¸ch diÔn ®¹t tÕ nhÞ, uyÓn chuyÓn, tr¸nh g©y c¶m gi¸c ®au nói tránh buån ghª sî, tr¸nh th« tôc, thiÕu lÞch sù . Điệp ngữ 7. LÆp l¹i tõ ng÷ nh»m lµm næi bËt ý, g©y c¶m xóc. 6. Lîi dông ®Æc s¾c vÒ ©m, nghÜa cña tõ ng÷ t¹o s¾c th¸i dÝ Chơi chữ dám, hµi híc, lµm c©u v¨n thªm hÊp dÉn, thó vÞ.
11. Ph©n tÝch nghÖ thuËt cña nh÷ng c©u th¬ sau: (TrÝch tõ “TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du) Bµi tËp 2b Trong nh tiÕng h¹c bay qua §ôc nh tiÕng suèi míi sa nöa vêi TiÕng trong nh giã tho¶ng ngoµi, TiÕng mau sÇm sËp nh trêi ®æ ma Bµi tËp 2 c Lµn thu thuû, nÐt xu©n s¬n Hoa ghen thua th¾m liÔu hên kÐm xanh. Méi hai nghiªng níc nghiªng thµnh S¾c ®µnh ®ßi mét tµi ®µnh ho¹ hai.
12. Ph©n tÝch nÐt ®éc ®¸o cña nh÷ng c©u th¬ sau: Trong nh tiÕng h¹c bay qua → trong trẻo §ôc nh tiÕng suèi míi sa nöa vêi → trầm, lắng đọng TiÕng khoan nh giã tho¶ng ngoµi, → nhẹ nhàng, đến mơ màng TiÕng mau sÇm sËp nh trêi ®æ ma → giục giã, dồn dập Lấy thơ → tả nhạc → tả ngón đàn tuyệt kỹ của Kiều. Lấy nhạc → tả tình
13. Ph©n tÝch c¸c phÐp tu tõ trong nh÷ng c©u th¬ sau: Lµn thu thuûthuû, nÐt xu©n s¬n Èn dô Hoa ghen thua th¾m liÔu hên kÐm xanh. Nh©n ho¸ MétMét hai hai nghiªng nghiªng n nícíc nghiªng nghiªng thµnh thµnh Nãi qu¸ S¾c ®µnh ®ßi mét tµi ®µnh ho¹ hai. → tµi s¾c tuyÖt trÇn, vÎ ®Ñp vît ngìng, kh«ng mét khu«n mÉu nµo cã thÓ «m trïm.
14. C©u 1. C©u th¬ sau cña NguyÔn Khoa §iÒm (TrÝch “Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ”) cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? MÆt trêi cña b¾p th× n»m trªn ®åi MÆtMÆt trêi trêi cña mÑ, em n»m trªn lng. → Con lµ niÒm tin, võa gÇn gòi, võa thiªng liªng, võa bÐ báng, võa to lín, cao ®Ñp. A So s¸nh B Nh©n ho¸ C Èn dô D Ho¸n dô.
15. C©u 2. C©u th¬ sau cña Bµ HuyÖn Thanh Quan (TrÝch “Qua §Ìo Ngang) cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? Nhí níc ®au lßng con quècquèc quèc quèc Th¬ng nhµ mái miÖng c¸i giagia gia gia → KÝn ®¸o béc lé t©m tr¹ng “nhí níc”, “th¬ng nhµ” còng nh niÒm hoµi cæ da diÕt trong lßng m×nh. A Èn dô B §iÖp tõ C Ch¬i ch÷ D Kh«ng ph¶i c¸c ph¬ng ¸n trªn
16. C©u 3 C©u th¬ sau cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? Xe vÉn ch¹y v× miÒn Nam phÝa tríc ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i timtim. Ph¹m TiÕn DuËt A. So s¸nh B. Nh©n ho¸ C. Nãi qu¸ D. Ho¸n dô
17. C©u 4. C©u th¬ sau cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c §· thÊy trong s¬ng hµng tre b¸t ng¸t ViÔn Ph¬ng A. Nãi qu¸ B. Nãi gi¶m nãi tr¸nh C. C¶ A, B ®Òu ®óng D. C¶ A, B ®Òu sai
18. C©u 5. C©u th¬ sau cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? Lµm trai cho ®¸ng lªn trai Khom lng g¾ng søc g¸nh hai h¹t võng. (Ca dao) A. Nãi qu¸ B. Nãi gi¶m nãi tr¸nh C. Ch¬i ch÷ D. §iÖp ng÷
19. C©u 6. C©u th¬ sau cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? Con s«ng §µ tu«n dµi, tu«n dµi nh mét ¸ng tãc tr÷ t×nh, ®Çu tãc, ch©n tãc Èn hiÖn trong m©y trêi T©y B¾c bung në hoa ban hoa g¹o th¸ng hai vµ cuån cuén khãi nói ngêi MÌo ®èt n¬ng xu©n. (NguyÔn Tu©n) A. So s¸nh B. Nh©n ho¸ C. Èn dô D. Ho¸n dô
20. Th¶o luËn nhãm Ph©n tÝch nÐt nghÖ thuËt ®éc ®¸o trong bµi th¬ C¶nh khuya (Hå ChÝ Minh) TiÕng suèi trong nh tiÕng h¸t xa Tr¨ng lång cæ thô bãng lång hoa C¶nh khuya nh vÏ ngêi cha ngñ Cha ngñ v× lo nçi níc nhµ
21. Ph©n tÝch nÐt nghÖ thuËt ®éc ®¸o trong bµi th¬ C¶nh khuya TiÕngTiÕng suèi suèi trong trong nh tiÕngtiÕng h¸th¸t xa xa Tr¨ng lång cæ thô bãng lång hoa C¶nh khuya nh vÏ ngêi chchaa ngñ ngñ Cha ngñ v× lo nçi níc nhµ 1. So s¸nh: tiÕng suèi “ tiÕng h¸t→ tiÕng suèi gÇn gòi víi con ngêi. (Trong th¬ cã nh¹c) 2. §iÖp tõ: lång → gîi vÎ ®Ñp cña bøc tranh nhiÒu tÇng líp, ®êng nÐt, h×nh khèi cña c¶nh tr¨ng rõng. (Trong th¬ cã ho¹) 3. §iÖp ng÷ vßng trßn – b¾c cÇu: cha ngñ: nèi 2 c©u th¬ nh 1 b¶n lÒ khÐp më 2 phÝa t©m tr¹ng: niÒm say mª c¶nh thiªn nhiªn vµ nçi lo viÖc níc → t©m hån thi sÜ vµ chÊt chiÕn sÜ.
22. ViÕt ®o¹n v¨n kho¶ng 7 c©u ph©n tÝch gi¸ trÞ biÓu c¶m cña phÐp tu tõ trong ®o¹n trÝch sau: Kh«ng cã kÝnh råi xe kh«ng cã ®Ìn, Kh«ng cã mui xe, thïng xe cã xíc, Xe vÉn ch¹y v× miÒn Nam phÝa tríc: ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim. (Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh – Ph¹m TiÕn DuËt) §Þnh híng: - XuÊt xø: trÝch Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh (Ph¹m TiÕn DuËt) - X¸c ®Þnh phÐp tu tõ: ®iÖp ng÷ (kh«ng cã), ho¸n dô (tr¸i tim) - T¸c dông: + NhÊn m¹nh sù thiÕu thèn ®Õn trÇn trôi cña nh÷ng chiÕc xe → møc ®é ¸c liÖt cña chiÕn trêng. + Bom ®¹n cã thÓ lµm biÕn d¹ng xe nhng kh«ng ®Ì bÑp ®îc ý chÝ chiÕn ®Êu cña nh÷ng chiÕn sÜ l¸i xe + §èi lËp víi c¸i kh«ng cã lµ c¸i cã: tr¸i tim- søc m¹nh ngêi lÝnh.
23. => Các biện pháp tu từ làm cho văn bản trở nên sinh động, hấp dẫn, tăng sức gợi hình gợi cảm
24. Tæng kÕt vÒ tõ vùng Tõ tîng thanh C¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng Tõ tîng h×nh So Nh©n Èn Ho¸n Nãi Nãi gi¶m §iÖp Ch¬i s¸nh ho¸ dô dô qu¸ nãi tr¸nh ng÷ ch÷ ®Æc ®iÓm §Æc ®iÓm C«ng dông C«ng dông - VËn dông kiÕn thøc ®Ó x¸c ®Þnh ®îc gi¸ trÞ sö dông cña tõ, ph©n tÝch nÐt nghÖ thuËt ®éc ®¸o trong ®o¹n trÝch hoÆc trong v¨n b¶n → T¹o lËp v¨n b¶n.
25. 1. ¤n tËp l¹i tõ tîng thanh, tõ tîng h×nh vµ c¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng 2. Lµm bµi tËp 2 (c©u a, d, e); bµi tËp 3 (a, b) 3. So¹n bµi : - Tæng kÕt vÒ tõ vùng (LuyÖn tËp tæng hîp)