Giáo án Ngữ Văn Lớp 9 - Tuần 20 đến 22

Nội dung text: Giáo án Ngữ Văn Lớp 9 - Tuần 20 đến 22

1. HƯỚNG DẪN TỰ ÔN TẬP TUẦN 20,21,22 NGỮ VĂN 9 A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT * Kiến thức - Giup hs ôn tập các văn bản nghị luận: Bàn về đọc sách, t iếng nói văn nghệ, huẩn bị hành trang vào thế kỉ mới. - Phần Tiếng Việt: Ôn tâp Khởi Ngữ và các thành phần biệt lập - Phần Tập làm văn: Nghị luận về một sự việc, hiện tượng, đời sống. *Kĩ năng: - HS hinh thành phương pháp làm bài văn nghị luận -Có kĩ năng sử dụng các thành phần biệt lập trong khi nói và viết. B. HƯỚNG DẪN LÀM ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP I. Phần văn bản. * Lập bảng thống kê theo mẫu. stt Tên Tác Thể Nội dung Nghệ thuật Ý nghĩa VB giả loại 1 Bàn Chu Nghị - Đọc sách là con - Cách trình bày về đọc Quan luận đường quan trọng để vừa đạt lý thấu tình sách Tiềm nâng cao học vấn nên - Bố cục của bài cần phải biết chọn viết chặt chẽ, hợp sách mà đọc. Cần lí, các ý kiến được phải đọc rộng kết hợp dẫn dắt rất tự với đọc sâu nhiên. - Bài văn nghị luận có tính thuyết phục, sức hấp dẫn cao bởi cách viết giàu hình ảnh. Tiếng Nguy Nghị Văn nghệ là sợi dây . - Bài văn nghị 2 nói ễn luận kì diệu giữ nghệ sĩ luận có tính thuyết với bạn đọc thông qua phục, sức hấp dẫn văn Đình những rung động cao bởi cách viết nghệ - Thi mãnh liệt chặt chẽ , giàu Nguyễ - Văn nghệ giúp cho hình ảnh, giàu cảm n Đình tâm hồn con người xúc được phong phú hơn Thi và hoàn thiện hơn 3 - Vũ Nghị - Những điểm - Cách trình bày Chuẩn Khoa luận mạnh và điểm yếu vừa đạt lý thấu tình của con người VN - Bố cục của bài bị n - Cần khắc phục hành những điểm yếu viết chặt chẽ, hợp trang ,phát huy điểm lí, các ý kiến được vào mạnh để bước vào dẫn dắt rất tự thế kỷ mới
2. thế kỉ nhiên. mới - Dẫn chứng giàu sức thuyết phục II. Phần Tiếng Việt. 1. Khởi ngữ ? Nêu đặc điểm và công dụng của khởi ngữ ? Cho ví dụ. - Đặc điểm của khởi ngữ: + Là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu. + Trước khởi ngữ thường có thêm các từ: về, đối với. - Công dụng: Nêu lên đề tài được nói đến trong câu. - Ví dụ: - Làm bài tập thì tôi đã làm rồi. - Hăng hái học tập, đó là đức tính tốt của người học sinh. 2. Các thành phần biệt lập ? Thế nào là thành phần biệt lập ? Kể tên các thành phần biệt lập ? Cho ví dụ. - Thành phần biệt lập là thành phần không tham gia vào việc diễn đạt sự việc của câu. 2.1.Thành phần tình thái là thành phần được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu. VD: - Cháu mời bác vào trong nhà uống nước ạ ! - Chắc chắn ngày mai trời sẽ nắng. 2.2.Thành phần cảm thán là thành phần được dùng để bộc lộ thái độ, tình cảm, tâm lí của người nói (vui, mừng, buồn, giận ); có sử dụng những từ ngữ như: chao ôi, a , ơi, trời ơi . Thành phần cảm thán có thể được tách thành một câu riêng theo kiểu câu đặc biệt. VD: + Ôi ! hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp mưa sa vẫn thẳng hàng (Viễn Phương) + Trời ơi, lại sắp mưa to nữa rồi! 2.3.Thành phần gọi - đáp là thành phần biệt lập được dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp; có sử dụng những từ dùng để gọi – đáp. VD: + Vâng, con sẽ nghe theo lời của mẹ. + Này, rồi cũng phải nuôi lấy con lợn mà ăn mừng đấy ! (Kim Lân) 2.4.Thành phần phụ chú là thành phần biệt lập được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu; thường được đặt giữa hai dấu gạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn hoặc giữa hai dấu gạch ngang với dấu phẩy. Nhiều khi thành phần phụ chú cũng được đặt sau dấu ngoặc chấm. VD: + Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm ( Nam Cao) + Vũ Thị Thiêt, người con gái quê ở Nam Xương, tính đã thùy mị nết na lại thêm tư dung tốt đẹp. 3. Các phép liên kết câu và liên kết đoạn văn ?Yêu cầu của việc liên kết nội dung và liên kết hình thức giữa các câu, đoạn văn ? Câu văn, đoạn văn trong văn bản phải liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức: - Liên kết nội dung: các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của văn bản, các câu văn phải phục vụ chủ đề chung của đoạn (liên kết chủ đề); các đoạn văn, câu văn phải được xắp xếp theo trình tự hợp lí (liên kết logic). - Liên kết về hình thức: các câu văn, đoạn văn có thể được liên kết với nhau bằng một số biện pháp chính là phép lặp, phép đồng nghĩa, trái nghĩa, phép liên tưởng, phép thế, phép nối. ? Các phép liên kết câu và đoạn văn ? Cho ví dụ ? 3.1. Phép lặp từ ngữ: là cách lặp lại ở câu đứng sau những từ đã có ở câu trước.
3. VD: Tôi nghĩ đến những niềm hi vọng, bỗng nhiên hoảng sợ. Khi Nhuận Thổ xin chiếc lư hương và đôi đèn nến, tôi cười thầm, cho rằng anh ta lúc nào cũng không quên sùng bái tượng gỗ. (Lỗ Tấn). ( Lặp từ tôi) 3.2. Phép LK dùng từ đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng - Câu sau được liên kết với câu trước nhờ các từ đồng nghĩa. VD: Hàng năm Thủy Tinh làm mưa làm gió, bão lụt dâng nước đánh Sơn Tinh. Nhưng năm nào cũng vậy, Thần Nước đánh mỏi mệt, chán chê vẫn không thắng nổi Thần Núi để cướp Mị Nương, đành rút quân về. (Sơn Tinh, Thủy Tinh) - Câu sau liên kết với câu trước nhờ các từ trái nghĩa. VD: Trên ghế bà đầm ngoi đít vịt Dưới sân ông cử ngỏng đầu rồng (Tú Xương) - Câu sau liên kết với câu trước nhờ những từ ngữ cùng trường liên tưởng. VD: Bà lão đăm đăm nhìn ra ngoài. Bóng tối trùm lấy hai con mắt. (Kim Lân) 3.3. Phép thế: là cách sử dụng ở câu sau các từ ngữ có tác dụng thay thế từ ngữ đã có ở câu trước. Các yếu tố thế: - Dùng các chỉ từ hoặc đại từ như: đây, đó, ấy, kia, thế, vậy , nó, hắn, họ, chúng nó thay thế cho các yếu tố ở câu trước, đoạn trước. - Dùng tổ hợp “danh từ + chỉ từ” như: cái này, việc ấy, điều đó, để thay thế cho yếu tố ở câu trước, đoạn trước. Các yếu tố được thay thế có thể là từ, cụm từ, câu, đoạn. VD: Nghệ sĩ điện truyền thẳng vào tâm hồn chúng ta. Ấy là điểm màu của nghệ thuật. (Nguyễn Đình Thi) ( Chỉ từ thay thế cho câu) 3.4. Phép nối: Các phương tiện nối: Sử dụng quan hệ từ để nối: và, rồi, nhưng, mà, còn, nên, cho nên, vì, nếu, tuy, để VD: Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn ở thực tại. Nhưng nghệ sĩ không ghi lại những cái đã có rồi mà còn muốn nói một điều gì mới mẻ. (Nguyễn Đình Thi) Sử dụng các từ chuyển tiếp: những quán ngữ như: một là, hai là, trước hết, cuối cùng, nhìn chung, tóm lại, thêm vào đó, hơn nữa, ngược lại, vả lại VD: Cụ cứ tưởng thế chứ nó chẳng hiểu gì đâu! Vả lại ai nuôi chó mà chả bán hay giết thịt ! (Nam Cao) Sử dụng tổ hợp “quan hệ từ, đại từ, chỉ từ”: vì vậy, nếu thế, tuy thế . . . ; thế thì, vậy nên . VD: Nay người Thanh lại sang, mưu đồ lấy nước Nam ta đặt làm quận huyện, không biết trông gương mấy đời Tống, Nguyên, Minh ngày xưa. Vì vậy ta phải kéo quan ra đánh đuổi chúng. (Ngô gia văn phái). 4. Nghĩa tường minh và hàm ý ?Thế nào là nghĩa tường minh và hàm ý ? Điều kiện sử dụng hàm ý ? Cho ví dụ. + Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu. + Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy. VD: An: - Chiều mai cậu đi đá bóng với tớ đi . Bình: - Chiều mai tớ đi học toán rồi. (Hàm ý: Tớ không đi đá bóng được) An: - Thế à, buồn nhỉ. ? Điều kiện sử dụng hàm ý: + Người nói (người viết) có ý đưa hàm ý vào câu nói. + Người nghe (người đọc) có năng lực giải đoán hàm ý.
4. III. PHẦN TẬP LÀM VĂN: *Một số đề tham khảo: Đề bài: Rác có mặt ở khắp mọi nơi. Em hãy nêu suy nghĩ của mình về hiện tượng trên. * Dàn ý tham khảo: a. Mở bài: -Giới thiệu hiện tượng: Hiện nay ở những nơi công cộng hiện tượng vứt rác bừa bãi thường xuyên xẩy ra. b. Thân bài : Phân tích hiện tượng - Biểu hiện của hiện tượng : Vứt, đổ rác không đúng nơi quy định trên đường phố, những nơi công cộng vui chơi giải trí, ở trường học, công sở. -Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng. +Người dân thiếu ý thức giữ gìn nơi công cộng. +Các cơ quan quản lí chưa có biện pháp xử lí vi phạm. +Thiếu các thùng rác cộng cộng - Hiện tượng vứt rác ra nơi cộng cộng có tác hại gì . +Làm ảnh hưởng đến cảnh quan đô thị +Làn tắc nghẽn nguồn nước, ô nhiễm môi trường -Hiện tượng đáng phê phán ở những khía cạnh nào? Vì sao lại phê phán. +Phê phán ở ý thức của mỗi công dân. +Phê phán cách tuyên truyền giáo dục của một số cơ quan đoàn thể. - Bài học rút ra từ hiện tượng, thói quen vứt rác ở nơi công cộng là gì ? +Mỗi công dân tự nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh nơi công cộng. +Cơ quan có chức năng có thêm biện pháp xử lí. +Giáo dục tuyên truyền cho người dân nâng cao ý thức trách nhiệm giữ gìn vệ sinh nơi công cộng. - Kêu gọi hành động. +Mỗi chúng ta hãy giữ gìn vệ sinh nơi công cộng để cho môi trường xanh sạch đẹp bằng những việc làm cụ thể. c. Kết bài: - Rút ra bài học cho bản thân, không nên tạo cho mình thói quen xấu. bµi tËp 2: HiÖn nay ngµnh gi¸o dôc ®ang ph¸t ®éng phong trµo “ Nãi kh«ng víi tiªu cùc trong thi cö vµ bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc” . Em cã suy nghÜ g× vÒ vÊn ®Ò nµy? Dµn ý: 1/ Më bµi: Giíi thiÖu vÊn ®Ò cÇn nghÞ luËn 2/ Th©n bµi: a) Nªu b¶n chÊt, biÓu hiÖn cña vÊn ®Ò: *NX: Tiªu cùc trong thi cö vµ bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc , trë thµnh c¨n bÖnh kh¸ trÇm träng vµ phæ biÕn hiÖn nay. Nã thÓ hiÖn qua mét sè biÓu hiÖn chÝnh sau: - Tiªu cùc: + Xin ®iÓm, ch¹y ®iÓm + Mua b»ng cÊp + Xin, ch¹y cho con vµo tr­êng chuyªn, líp chän + §uêng d©y ch¹y ®iÓm vµo THPT, §¹i häc . + Thi hé, thi thuª . + Ch¹y chøc ch¹y quyÒn - BÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc : +B¸o c¸o kh«ng ®óng thùc tÕ + Bao che khuyÕt ®iÓm ®Ó lÊy thµnh tÝch
5. + Coi träng sè l­îng chø kh«ng coi träng chÊt l­îng +HS: Häc ®Ó lÊy b»ng cÊp, ph¸t biÓu chØ ®Ó céng ®iÓm + Sè GSTS, c¸c nhµ khoa häc nhiÒu nh­ng Ýt cã nh÷ng c¶i tiÕn s¸ng t¹o b) Ph©n tÝch ®óng sai lîi h¹i: - Lîi: tr­íc m¾t cho c¸ nh©n- kh«ng cÇn bá c«ng søc nhiªu nh­ng vÉn ®¹t kÕt qu¶ cao - H¹i lµ rÊt nghiªm träng ®Ó l¹i hËu qu¶ l©u dµi: +C¸c thÕ hÖ HS ®­îc ®µo t¹o ra kh«ng cã ®ñ tr×nh ®é ®Ó tiÕp cËn víi c«ng viÖc hiÖn ®¹i, ®Êt níc Ýt nh©n tµi + T¹o thãi quen cho HS ng¹i häc, ng¹i thi, ng¹i s¸ng t¹o + T¹o ra sù bÊt b×nh ®¼ng trong x· héi c) Nguyªn nh©n cña hiÖn t­îng nµy lµ : - Do gia ®×nh : Kh«ng muèn con vÊt v¶ mµ vÉn ®¹t kÕt qu¶ cao - Do nhµ trêng: Muèn HS cã thµnh tÝch cao ®Ó b¸o c¸o - Do XH: HÖ thèng luËt cha nghiªm, cô thÓ; cha thùc sù coi träng nh©n tµi(§B lµ nh÷ng c¬ quan nhµ n­íc); nhËn thøc cña nhiÒu ngêi cßn h¹n chÕ d) C¸ch kh¾c phôc: - Ph¶i gi¸o dôc nhËn thøc cho HS , vµ toµn XH ®Ó hä hiÓu r»ng chØ cã kiÕn thøc thùc sù hä míi cã chç ®øng trong XH hiÖn ®¹i - XH ph¶i thùc sù coi träng nh÷ng ngêi cã kiÕn thøc, cã thùc tµi vµ lÊy ®ã lµ tiªu chuÈn chÝnh ®Ó sö dông hä - Ph¶i cã mét hÖ thèng ph¸p luËt, luËt gi¸o dôc chÆt chÏ, nghiªm ngÆt, xö lý nghiªm nh÷nh sai ph¹m. C¸ch ra ®Ò thi coi chÊm thi ph¶i ®æi míi ®Ó sao cho HS kh«ng thÓ hoÆc kh«ng d¸m tiªu cùc 3/ KÕt bµi: - Th©u tãm l¹i vÊn ®Ò *Đề tự luyện • Đề 3: Suy nghĩ về hiện tượng bạo lực học đường • Đề 4 Suy nghĩ về hiện tượng học tủ , học lệch của học sinh