Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên để hướng dẫn trẻ làm đồ dùng đồ chơi trong hoạt động tạo hình

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên để hướng dẫn trẻ làm đồ dùng đồ chơi trong hoạt động tạo hình

1. MỤC LỤC I. ĐẶT VẤN ĐỀ 2 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 5 1.Những nội dung lý luận có liên quan trực tiếp đến ván đề nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm 5 2. Thực trạng vấn đề 6 2.1. Thuận lợi 6 2.2. Khó khăn 9 3. Các biện pháp đã tiến hành 10 3.1. Biện pháp 1: Sưu tầm nguyên vật liệu 11 3.2.Biện pháp 2: Cho trẻ tiếp xúc với nguyên vật liệu 12 3.3. Biện pháp 3: Tổ chức các hoạt động tạo hình hướng dẫn trẻ làm các đồ dùng, đồ chơi từ nguyên vật liệu thiên nhiên 12 3.4. Biện pháp 4: Phối hợp phụ huynh 16 4. Hiệu quả của SKKN 16 III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 20 PHỤ LỤC 21
2. PHẦN I : ĐẶT VẤN ĐỀ Trẻ em hôm nay là hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của mỗi dân tộc. Việc bảo vệ và chăm sóc giáo dục trẻ là trách nhiệm của nhà nước, của xã hội, của mỗi gia đình. Vì vậy giáo dục mầm non là mắt xích đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, là nền móng vững chắc cho các bậc học tiếp theo, giáo dục trẻ em trong thời kỳ này là vô cùng quan trọng. Đây là thời điểm mà tất cả các hoạt động bắt đầu và phát triển đối với trẻ như: Phát triển về thể chất, phát triển nhận thức, phát triển tình cảm xã hội, phát triển thẩm mỹ. Đối với việc giáo dục và phát triển, dạy cho trẻ ngay từ lứa tuổi mầm non thì hoạt động tạo hình đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sự phát triển của trẻ về mọi mặt: Thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ, thể lực và lao động. Hoạt động tạo hình là một nghệ thuật nhằm phát triển khả năng thẩm mỹ cho trẻ, việc tham gia vào các hoạt động sẽ tạo nguồn cảm hứng làm nảy sinh những ý tưởng sáng tạo của trẻ trong hoạt động tạo hình. Trẻ thể hiện được cảm xúc của mình về vẻ đẹp trong thế giới xung quanh. Hoạt động tạo hình đóng vai trò quan trọng việc chuẩn bị những kĩ năng, kĩ xảo để trẻ thực hiện tốt các hoạt động khác. Bởi vì thông qua hoạt động tạo hình, trẻ rèn luyện sự khéo léo của đôi bàn tay, rèn thói quen làm việc có mục đích. Hơn nữa còn giúp trẻ hình thành lòng yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống và yêu nghệ thuật. Hoạt động tạo hình còn là phương tiện để trẻ thể hiện những ấn tượng, 2
3. hiểu biết và ý muốn của mình về thế giới xung quanh. Kết quả của hoạt động tạo hình phụ thuộc vào kiến thức, kinh nghiệm mà trẻ tích luỹ được trong nhiều hoạt động khác nhau. Việc tham gia vào các hoạt động sẽ tạo nguồn cảm hứng làm nảy sinh những ý tưởng sáng tạo của trẻ. Vậy làm thế nào để phát huy tính tích cực, sáng tạo của trẻ trong hoạt động tạo hình? Theo tôi, môi trường hoạt động thuận lợi, phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình của giáo viên, và quá trình thực hiện các kĩ năng tạo hình của trẻ có ảnh hưởng không nhỏ tới khả năng sáng tạo của trẻ trong hoạt động tạo hình. Tuy nhiên hoạt động tạo hình không thể thực hiện được nếu không có nguyên vật liệu tạo hình. Để hoạt động tạo hình có hiệu quả thì việc lựa chọn và sử dụng hợp lý nguyên vật liệu tạo hình là rất quan trọng. Nguyên vật liệu càng phong phú bao nhiêu thì khả năng sáng tạo của trẻ càng được phát huy bấy nhiêu. Xuất phát từ lý do này, tôi đã tìm tòi và sưu tầm các nguyên vật liệu đặc biệt là những nguyên liệu hết sức gần gũi với trẻ nhằm khuyến khích tính chủ động và khả năng sáng tạo của trẻ trong hoạt động tạo hình cho trẻ lớp tôi. Chính vì vậy tôi đã chọn đề tài “Một số biện pháp sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên để hướng dẫn trẻ làm đồ dùng đồ chơi trong hoạt động tạo hình” Tính mới của sáng kiến là đi sâu vào môn học để biết được thực trạng của môn học sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên để hướng dẫn trẻ cách làm đồ dùng đồ chơi trong hoạt động tạo hình cho trẻ 24 - 36 tháng. Mới là trong giờ học luôn lấy trẻ làm trung tâm. Ưu điểm của sáng kiến là rèn cho trẻ sự khéo léo của đôi bàn tay, rèn cho trẻ óc sáng tạo, tư duy. Đặc biệt là giúp cho trẻ sự ham học hỏi về cách làm đồ chơi từ nguyên vật liệu sẵn có của địa phương Vì vậy bản thân tôi đã nghiên cứu kỹ nội dung của đề tài, tìm hiểu về môn tạo hình của trẻ 24 - 36 tháng tuổi do tôi phụ trách. Vận dụng một số kinh nghiệm, nên ngay từ đầu năm tôi đã có ý thức tích lũy ngoài thiên nhiên cũng như huy động phụ huynh ủng hộ những nguyên vật liệu có sẵn để hướng dẫn trẻ cách làm đồ dùng, đồ chơi trong hoạt động tạo hình. 3
4. Đề tài này thể hiện sự quan tâm thiết thực đến trẻ em tôn trọng quyền trẻ em được sống và phát triển, quyền được học tập hình thánh tiếp thu nền giáo dục tiến bộ, được hưởng nền văn hóa của dân tộc mình. Trên cơ sở tiếp thu và vận dụng những thành tựu niên nghành, thì đề tài này góp phần làm sáng tỏ đúng đắn các vấn đề lý luận học tập và vui chơi của trẻ với phương châm: Học mà chơi, chơi mà học. Trong trường mầm non làm phong phú hơn về cách hiểu và cách nhìn trẻ em hiện nay trong giáo dục mầm non. Đề tài dựa vào quan điểm giáo dục trẻ em phát triển toàn diện việc đưa chương trình chăm sóc giáo dục trẻ phải dựa trên tâm lý của trẻ để rút ra một số biện pháp sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên để hướng dẫn trẻ cách làm đồ dùng đồ chơi trong hoạt động tạo hình giúp trẻ có cơ hội khám phá, tìm tòi, kích thích sự tò mò mong muốn trải nghiệm, phát triển tình cảm của trẻ với thế giới xung quanh, từ đó có những phương pháp, biện pháp điều chỉnh phù hợp nhất. Hơn nữa còn tận dụng nguyên vật liệu rẻ tiền có sẵn, đơn giản không tốn kém nhiều kinh phí mà mang lại hiệu quả giáo dục cao. 4
5. PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Những nội dung lý luận có liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm Làm đồ dùng, đồ chơi từ nguyên vật liệu có sẵn được đưa vào chương trình mẫu giáo từ những năm 60. Hiện nay đồ chơi trẻ em có rất nhiều trên thị trường tuy nhiên xét về phương diện giáo dục thì chúng không thể đáp ứng đầy đủ các nhu cầu và mục đích của chương trình dạy học mầm non. Hơn thế nữa việc mua quá nhiều đồ dùng, đồ chơi cho trẻ làm ảnh hưởng đến kinh tế của các bậc phụ huynh. Trong khi các phụ phế phẩm từ gia đình( Báo, tạp chí, lon bia, hộp bánh kẹo, vỏ sữa chua, lọ gội đầu .) có rất nhiều. Đó là những thứ có sẵn trong môi trường xung quanh, dễ kiếm, không phải mua. Bằng những thứ thông thường và gần gũi đó trẻ có thể tạo thành những sản phẩm làm đồ dùng, đồ chơi hằng ngày mà trẻ rất hứng thú. Qua đó cũng giáo dục trẻ yêu lao động, quý trọng công sức lao động ngay từ bé. Xuất phát từ những ý tưởng nêu trên tôi nghĩ rằng việc sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên để hướng dẫn trẻ tìm đồ chơi, đồ dùng do chính mình làm ra là việc làm cần thiết và bổ ích cho trẻ mầm non. Hiện nay ở trường tôi nói riêng cũng như một số trường mầm non trên địa bàn nói chung, việc giáo viên sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên đa dạng, gần gũi với trẻ để hướng dẫn trẻ tự tạo ra đồ chơi, đồ dùng trong hoạt động tạo hình của trẻ còn rất hạn chế. Đa số giáo viên sử dụng đồ chơi mua sẵn, để cho trẻ chơi, để trưng bày ở các góc lớp. Gia đình chưa biết tận dụng các nguyên vật liệu tự nhiên sẵn có như các phế phẩm, nguyên vật liệu tự nhiên để hướng dẫn trẻ làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo trong các giờ hoạt động tạo hình của trẻ. Đầu năm học 2019 - 2020 tôi đã mạnh dạn sử dụng các nguyên liệu tự nhiên, nguyên vật liệu gần gũi để hướng dẫn trẻ mẫu giáo tự tạo đồ dùng, đồ chơi. 5
6. 2. Thực trạng vấn đề : Là một giáo viên đang thực hiện nhiệm vụ chăm sóc nuôi dạy trẻ tại trường đã được công nhận trường mầm non chất lượng cao. Ngôi trường đã có nhiều thành tích với sự nỗ lực cố gắng của cô và trò. Năm học 2019 - 2020, tôi được Ban giám hiệu tiếp tục phân công dạy trẻ lớp nhà trẻ A3 lứa tuổi 24-36 tháng. Năm nay, lớp nhà trẻ A3 gồm có 22 cháu trong đó có 13 học sinh nam và 9 học sinh nữ. Bước vào thực hiện đề tài này lớp tôi có những thuận lợi và khó khăn sau: 2.1. Thuận lợi: * Ban giám hiệu: Ban giám hiệu có trình độ quản lý và nghiệp vụ cao luôn sát sao chỉ đạo công tác chăm sóc giáo dục trẻ, tổ chức các lớp học bồi dưỡng chuyên môn để giải đáp những băn khoăn và nâng cao chất lượng chuyên môn cho giáo viên. Luôn quan tâm, tạo mọi điều kiện về cơ sở vật chất đầy đủ, phong phú, đầu tư trang thiết bị đồ dùng dạy học, đồ chơi đáp ứng được nhu cầu của cô và trẻ. Cung cấp, trang bị các nguyên vật liệu phong phú, đa dạng về chủng loại và chất liệu để giáo viên sáng tạo trong việc thiết kế môi trường cho trẻ hoạt động. Đóng góp những ý kiến, kinh nghiệm, tư vấn cho giáo viên về chuyên môn cũng như trong việc xây dựng môi trường lớp học. Ban giám hiệu luôn quan tâm chỉ đạo về chuyên môn, đặc biệt là các chuyên đề trong đó có chuyên đề phát triển thẩm mĩ, Ban giám hiệu đã đưa ra những nhận định, định hướng đổi mới trong phương pháp dạy. Như chúng ta đã biết, con người sinh ra không phải ai cũng có sẵn trong mình những năng khiếu thẩm mỹ, cũng không ai có sẵn những tài năng bên mình, mà phải đòi hỏi thông qua giáo dục và hoạt động thực hành thì từ đó những tài năng và khả năng mới được bộc lộ và phát triển. Đối với trẻ nhỏ việc học của trẻ không phải đơn thuần là đưa trẻ vào một khuôn phép chặt chẽ mà việc học của trẻ ở đây thông qua “học bằng chơi, chơi mà học” Trong năm học 2019-2020 nhà trường làm điểm cho GDMN Thành phố và Quận, chuyên đề: ”Phát triển thẩm mỹ - lĩnh vực âm nhạc” Làm điểm đánh 6
7. giá trẻ theo bộ công cụ ASQ3 dự án của Bộ GD. Điểm giáo dục toàn diệncho GDMN Hoàn Kiếm và hỗ trợ 3 trường MN trong quận thí điểm phương pháp GD tiên tiến của trường Qtế Liên hiệp quốc Unis. Tiếp tục duy trì trường Mầm non lấy trẻ làm trung tâm; Thí điểm thực hiện chương trình 10 môn thể thao phối hợp của Australia và Tổ chức các hoạt động ngoại khóa. Triển khai thực hiện chương trình giáo dục mầm non và chương trình sửa đổi bổ sung nâng cao của trường mầm non CLC. Thực hiện hiệu quả mô hình KGST. Thực hiện hiệu quả các cuộc vận động và phong trào thi đua của ngành: Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” gắn với phong trào thi đua, cuộc vận động: Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” lồng ghép với cuộc vận động: ”hai không”. Tăng cường nề nếp, kỷ cương, tình thương, trách nhiệm trong đơn vị, nâng cao đạo đức nghề nghiệp trong chăm sóc, giáo dục trẻ. Thực hiện chương trình sữa học đường với trẻ Mẫu giáo. Đào tạo đội ngũ theo chuẩn quốc tế để thực hiện đề án giáo dục Hoàn Kiếm hội nhập quốc tế, tiến tới thực hiện chương trình tú tài quốc tế trong những năm học tiếp theo. Chính vì vậy việc đổi mới hơn nữa hình thức dạy và học, nâng cao chất lượng thực hiện chương trình giáo dục mầm non đặc biệt là việc phát triển thẩm mỹ cho trẻ được đặc biệt chú trọng trong nhà trường. * Cơ sở vật chất: Trong những năm học vừa qua, được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo Quận Hoàn Kiếm và Thành phố Hà Nội nên trường chúng tôi có cơ sở vật chất khang trang. Phòng học được sơn sửa màu sắc đẹp, trang thiết bị đồ dùng dạy học của cô, đồ dùng đồ chơi của trẻ được chú trọng đầu tư chất lượng tốt màu sắc bền, đẹp, hiện đại cập nhật với xu thế phát triển của xã hội. Trường chúng tôi đang công tác là ngôi trường khang trang, sạch đẹp, với đầy đủ các trang thiết bị hiện đại, các phòng ban chức năng, có nhiều khu vui chơi như: Không gian sáng tạo, khu dân gian, khu vui chơi bí ẩn, những khu vui chơi này có rất nhiều hình ảnh của những câu chuyện quen thuộc đối với trẻ, nó chính là điều kiện giúp cho trẻ phát triển ngôn ngữ và cảm xúc trong những lúc 7
8. trẻ tham gia vào các hoạt động. Môi trường giáo dục gần gũi, thân thiện đặc biệt chú trọng đến việc lấy trẻ làm trung tâm . Nhà trường đã mua và chuyển giao chương trình giáo dục Tú tài Quốc tế cho nhà trường. Xây dựng kế hoạch mua sắm CSVC, trang thiết bị, cơ sở vật chất trong năm học hiện đại, chất lượng tốt và sử dụng hiệu quả cụ thể: + Tập trung mua sắm, bổ sung trang thiết bị phục vụ chuyên đề, phục vụ các nhiệm vụ trong tâm của năm học như : ”Đổi mới, sáng tạo trong dạy và học”; ”Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm” giai đoạn 2016-2020. Chuyên đề ”Tiếp cận học qua chơi và đổi mới hình thức tổ chức hoạt động giáo dục lĩnh vực phát triển thẩm mỹ” làm điểm cho Sở giáo dục và đào tạo; các sự kiện, lễ hội và nhiều hoạt động khác. + Cải tạo, bổ sung CSVC, thiết bị các khu vực vui chơi như: Khu vui chơi Sasuke, khu chơi liên hoàn, cát nước, chợ quê, KGST, các phòng ban, phòng chức năng, lớp học. 100% các lớp được trang bị mới các thiết bị, học liệu, đồ dùng, học phẩm đầu năm học đảm bảo trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Lắp đặt mới hệ thống điều hòa, cửa chống muỗi, thảm trải sàn và nhiều thiết bị khác cuốn chiếu cho các lớp học. Thay mới, bổ sung các thiết bị máy tính, công nghệ như: Máy vi tính, loa, máy in, ipad, ti vi thông minh Đầu tư nâng cấp phần mềm cho công tác giáo dục, phần mềm khác phục vụ quản lý. 100% hệ thống thiết bị CNTT, điện tử được nâng cấp, diệt virut, xử lý sữa chữa khi có sự cố. Đẩy mạnh phong trào làm đồ dùng, phấn đấu 02 sản phẩm tự tạo/ lớp đặc biệt là những đồ dùng phục vụ chuyên đề. * Giáo viên: Các giáo viên trong lớp đều là giáo viên trẻ; có khả năng cập nhật thông tin tốt; có lòng yêu thương trẻ và có nhiệt tình trong công việc, có nhiều kinh 8
9. nghiệm trong Chăm sóc nuôi dưỡng giáo dục trẻ, nhất là với lứa tuổi trẻ nhà trẻ 24-36 tháng. Là một giáo viên có 5 năm trong nghề, chuyên phụ trách lớp nhà trẻ 24-36 tháng, trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ tôi luôn cố gắng học hỏi, rèn luyện bản thân, tìm hiểu đặc điểm riêng của từng trẻ, gần gũi yêu thương trẻ và giúp trẻ phát triển thẩm mỹ một cách tốt nhất. * Phụ huynh: Phụ huynh quan tâm, nhiệt tình ủng hộ và chia sẻ cùng các giáo viên trong lớp về mọi mặt 2.2. Khó khăn: Bên cạnh những thuận lợi như trên thì trong năm học này, lớp tôi cũng gặp phải một số khó khăn: Trẻ nhỏ, chưa tập trung, các kĩ năng hoạt động còn cần sự trợ giúp của cô, cô giáo gặp khó khăn trong việc bao quát trẻ thực hiện các hoạt động còn gặp khó khăn Kinh phí cho hoạt động này không có, đôi khi phải sử dụng nhiều nguyên liệu khác nhau. Tuổi mầm non trẻ ham thích được hoạt động tạo hình nhất là việc sử dụng bút màu tạo thành sản phẩm theo ý của trẻ, bút lông sử dụng màu nước dùng giấy để xé, vẽ theo ý của trẻ để tạo ra 1 sản phẩm mà trẻ thích, dùng đất để nặn thành các đồ vật, con vật mà trẻ yêu thích chính từ các sản phẩm trẻ tạo ra, trẻ đặt tên gọi,và tưởng tượng ra những gì trẻ thích, từ đó làm nảy sinh tình cảm yêu cái đẹp, hướng tới cái đẹp đây là yếu tố cần thiết góp phần phát triển toàn diện cho trẻ. Đó là lý do tôi chọn đề tài “Một số biện pháp sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên để hướng dẫn trẻ làm đồ dùng đồ chơi trong hoạt động tạo hình” 9
10. Kết quả khảo sát đầu năm cho thấy: Kỹ năng Trẻ hứng Trẻ có khả Trẻ có khả Trẻ nhận biết Tổng số thú tham gia năng cầm bút, năng chấm, được màu sắc 22 trẻ hoạt động phết màu dán học Đạt 8 = 36% 5 = 22% 9 = 41% 10 = 45% Chưa đạt 14 = 64 % 17 = 78% 13 = 59% 12 = 55% * Qua khảo sát tình hình thực tế ở lớp tôi thấy - Nhìn vào bảng khảo sát tôi thấy khả năng cầm bút, phết màu của trẻ còn hạn chế - Tỷ lệ trẻ thường xuyên tích cực tham gia hoạt động còn ở mức thấp đạt 36% - Tỷ lệ trẻ có khả năng chấm dán đạt 41% - Tỷ lệ trẻ nhận biết được màu sắc đạt 45% 3. Các biện pháp đã tiến hành Để sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên, sẵn có hướng dẫn trẻ làm đồ dùng, đồ chơi trong hoạt động tạo hình cho trẻ mẫu giáo 24 - 36 tháng tôi đã thực hiện một số biện pháp sau: * Biện pháp 1: Sưu tầm nguyên vật liệu * Biện pháp 2: Cho trẻ tiếp xúc với nguyên vật liệu * Biện pháp 3: Tổ chức các hoạt động tạo hình hướng dẫn trẻ làm các đồ dùng, đồ chơi từ nguyên vật liệu thiên nhiên * Biện pháp 4: Phối hợp với phụ huynh 10
11. 3.1 Biện pháp 1: Sưu tầm nguyên vật liệu Trong cuộc sống hiện nay, các đồ dùng phế liệu trong sinh hoạt của các gia đình vô cùng phong phú như: Lõi giấy vệ sinh, các vỏ hộp bánh kẹo, các túi nilon, báo cũ, các lọ mỹ phẩm bằng nhựa, lon bia Đặc biệt là việc sưu tầm các nguyên vật liệu từ sản phẩm nghề nông lại càng đa dạng, phong phú như: Các loại rau củ quả tươi và khô, rơm, các loại vỏ trai, sò, ốc, hến Tuy nhiên khi sưu tầm những nguyên vật liệu làm được cần đảm bảo tính an toàn: Không độc hại, không nhọn, không cạnh sắc dễ bảo quản và cất giữ, dễ phục hồi và sửa chữa, phải giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, kích thích tính độc lập sáng tạo, đông thời phù hợp với từng lứa tuổi, đảm bảo an toàn cho trẻ Để có được các nguyên vật liệu phong phú và đa dạng giáo viên tuyên truyền với phụ huynh thông qua các hình thức khác nhau: Tuyên truyền trực tiếp thông qua đón trả trẻ, thông qua bảng tuyên truyền ở lớp đưa ra các nội dung thông báo về chủ đề hoặc nhắc nhở trẻ gom góp đến Thông báo về các nguyên vât liêu cần thu gom đề nghị với phụ huynh cung cấp, sưu tầm các loại nguyên vật liệu khác nhau. Ảnh minh họa: Phụ lục 1+ 2 + 3 + 4 + 5 3.2 Biện pháp 2: Cho trẻ tiếp xúc với nguyên vật liệu Để “kho” nguyên vật liệu của lớp không phải là một kho phế liệu, tôi đã thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với các nguyên vật liệu đó. Sau khi tập hợp các nguyên vật liệu cần thiết, tôi tiến hành phân loại chúng và cho trẻ làm quen. Tôi giúp trẻ tìm hiểu về đặc điểm cấu tạo, hình dáng, chất liệu của chúng. Qua việc tiếp xúc với các nguyên vật liệu tôi đã giúp trẻ hiểu được công dụng của nó trong hoạt động tạo hình. Trẻ biết được các nguyên vật liệu thật sự hữu ích và qua sự giúp đỡ của cô cùng với trí tưởng tượng phong phú của trẻ đã biến những phế liệu đó thành những món đồ chơi đẹp mắt phục vụ cho hoạt động học tập và vui chơi của trẻ. Cũng qua việc cho trẻ tiếp xúc với các nguyên vật liệu tôi đã 11
12. giúp trẻ biết cách sử dụng các nguyên vật liệu một cách hợp lý trong hoạt động tạo hình để tạo ra sản phẩm như mong muốn đồng thời sẽ kích thích trẻ tiếp tục sưu tầm nguyên vật liệu ngày càng nhiều hơn. Để thuận tiện cho trẻ, tôi đặt và sắp xếp các vật liệu tại góc chơi nghệ thuật sao cho trẻ thấy rõ và có thể lấy được dễ dàng để thực hiện hoạt động tạo hình vào bất cứ lúc nào trẻ thích. Song song với việc cho trẻ tiếp xúc với nguyên vật liệu tôi tạo môi trường nghệ thuật xung quanh trẻ như: bày đồ chơi đẹp, sắp xếp đồ dùng một cách hợp lý và đẹp mắt, bố trí phòng học ngộ nghĩnh Môi trường nghệ thuật sẽ tạo cho trẻ cảm giác hứng thú, sung sướng và mong muốn được hoạt động. 3.3 Biện pháp 3: Tổ chức các hoạt động tạo hình hướng dẫn trẻ làm các đồ dùng, đồ chơi từ nguyên vật liệu thiên nhiên a. Trong giờ hoạt động chơi tập có chủ đích Ngoài việc dạy trẻ, nặn, cắt, xé dán, tôi mạnh dạn sử dụng các nguyên vật liệu sưu tầm để hướng dẫn trẻ làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo. Kết quả là trẻ đã tạo ra được nhiếu sản phẩm đẹp, trẻ rất say mê và hứng thú. Trong giờ hoạt động có chủ đích để có thể hướng dẫn trẻ làm đồ dùng, đồ chơi bằng nguyên vật liệu thiên nhiên tôi đã hướng dẫn trẻ theo các bước sau: * Bước 1: Chuẩn bị nguyên vật liệu Giáo viên xác định nguyên vật liệu thiên nhiên cần dùng cho một hoạt động hướng dẫn trẻ làm đồ chơi, để có kế hoạch chuẩn bị đầy đủ nguyên vật liệu, đảm bảo các nguyên vật liệu thiên nhiên sạch sẽ, an toàn và sử dụng dễ dàng. Giáo viên có thể cho trẻ quan sát nguyên vật liệu trong những lần đi dạo, đi thăm quan hoặc trong các chủ đề thích hợp. Giáo viên trò chuyện và tạo điều kiện để trẻ tiếp xúc trực tiếp để nhận biết và nói lên ý nghĩ, ý tưởng * Bước 2: Tổ chức thực hiện Khi tiến hành một hoạt động hướng dẫn trẻ làm đồ dùng, đồ chơi bằng nguyên vật liệu thiên nhiên tôi tiến hành theo nhiều tiết khác nhau như: Hoạt động có hướng dẫn trẻ làm đồ chơi bằng nguyên vật liệu thiên nhiên theo mẫu 12
13. ( Làm đồng hồ đeo tay, làm con nghé bằng lá đa, làm con cá bằng lá cây ) Và có hoạt động làm theo đề tài hoặc theo ý thích. Đối với tiết hướng dẫn trẻ làm theo mẫu tôi hướng dẫn trẻ làm theo các bước sau: + Cho trẻ quan sát mẫu của cô đã chuẩn bị sẵn, cho trẻ đàm thoại và đưa ra các ý kiến nhận xét về mẫu đó. + Cô làm mẫu. + Hướng dẫn trẻ làm từng bước theo cô + Nhận xét, đánh giá sản phẩm của trẻ. - Đối với tiết hướng dẫn trẻ theo đề tài hoặc theo theo ý thích tôi hướng dẫn trẻ làm theo các bước sau: + Cho trẻ quan sát mẫu cô đã chuẩn bị với nhiều mẫu khác nhau, cho trẻ đàm thoại và đưa ra các ý kiến nhận xét về các mẫu đó. + Cô gợi hỏi để giúp trẻ nói được cách làm đồ chơi như thế nào để đạt được kết quả. + Cho trẻ thực hiện. + Nhận xét sản phẩm của trẻ. * Bước 3: Nhận xét sản phẩm và hướng dẫn trẻ sử dụng sản phẩm. Khi trẻ làm xong đồ chơi của mình, giáo viên cho trẻ nhận xét sản phẩm, bày tỏ cảm xúc của mình khi hoàn thành sản phẩm và hướng dẫn trẻ cách sử dụng sản phẩm đó. Ví dụ: Trong tiết tạo hình dạy trẻ làm đồ chơi “ Làm con chuôn chuồn’’ *Chuẩn bị: - Thìa sữa chua, hạt đậu, giấy màu, que đè lưỡi, băng dính hai mặt, keo. * Tiến hành: Cô gợi hỏi ý tưởng của trẻ, để làm được con chuồn chuồn thì các con hãy nghĩ xem sẽ làm bằng nguyên liệu gì? Và làm như thế nào? - Cô để cho trẻ suy nghĩ và nói lên ý định của mình. - Cô có thể gợi ý trẻ cách thực hiện, sau đó cô hướng dẫn trẻ cách làm như sau: + Đầu tiên cô lấy thìa sữa chua làm thân chuồn chuồn. 13
14. + Tiếp theo cô vẽ cánh chuồn chuồn có hình dạng dài lên bìa cứng + Sau đó cô dùng màu tô cho cánh. + Tiếp đến cô dùng keo hoặc băng dính 2 mặt để gắn lên phần thân thìa sữa chua làm cánh. + Cuối cùng cô dán 2 hạt đậu đen lên phần đầu của thìa sữa chua làm mắt con chuồn chuồn. + Sau đó cô cho trẻ thực hiện làm con chuồn chuồn. Ảnh minh họa: Phụ lục 6 + 7 + 8 + 9 b.Trong giờ hoạt động góc Trong giờ hoạt động này tôi cũng chú trọng cho trẻ sử dụng nguyên vật liệu đa dạng. Khi trẻ hoạt động tại các góc chơi nghệ thuật, cứ mỗi giờ hoạt động góc tôi hướng dẫn trẻ làm đồ chơi theo nhiều hình thức khác nhau như: Hướng dẫn trẻ làm trực tiếp hoặc có thể cho trẻ quan sát qua tranh ảnh, các phương tiện khác nhau ( máy tính) để trẻ thực hiện. Qua đó bổ sung được rất nhiều đồ dùng, đồ chơi cho hoạt động vui chơi cũng như hoạt động có chủ đích. Tại đây trẻ được thỏa sức trí tưởng tượng của mình, để rồi tự tạo đồ chơi cho mình, đồ chơi cụ thể như sau: Ví dụ 1: Rối mở * Nguyên liệu: - Vải vụn, bông, dây len, dây ru băng. - Giấy vẽ, màu sáp, giấy màu, hồ dán, keo * Cách làm: Lấy một nắm bông xoay tròn và lấy vải bọc kín làm phần đầu của con rối. Lấy một miếng bìa nhỏ, cuốn tròn dạng ống (hay vỏ lọ hồ dán đã hết) để làm thân con rối, tiện cho việc sử dụng, điều khiển rối sau này. - Ví dụ: Trẻ nhỏ, cô vẽ sẵn mắt, mũi, chân tay các con rối, trẻ chỉ tô màu và dán lên con rối đó là có thể chơi được. Loại rối này thỏa mãn được các nhu cầu của trẻ: - Thỏa mãn nhu cầu vui chơi giải trí: Trẻ chơi với đồ chơi 14
15. - Thỏa mãn nhu cầu nhận thức: Vận dụng vốn kiến thức của trẻ để xé dán các bộ phận của cơ thể. - Thỏa mãn nhu cầu tưởng tượng: Trẻ có thể tưởng tượng ra các nhân vật rối và làm theo ý thích của mình. Thỏa mãn nhu cầu giao tiếp: Hai trẻ sử dụng nhân vật rối và nói chuyện Ví dụ 2: Xếp sỏi làm hồ nước, con rắn Trẻ tự do sáng tạo, xếp sỏi theo ý thích của mình để tạo ra hình trẻ muốn như xếp vòng tròn làm hồ nước, xếp chồng làm ngôi nhà, xếp uốn lượn làm con rắn, Ảnh minh họa 10 + 11 Ví dụ 3: Phết màu lên sỏi: Trẻ dùng bút lông phết màu lên sỏi để từ đó tạo ra hình con cá, búp bê, viên ngọc. Ảnh minh họa: Phụ lục 12 + 13 + 14 + 15 + 16 + 17 + 18 + 19 + 20 Ví dụ 4: Làm đồ chơi từ bìa Cartong Bìa cartong là vật liệu dễ tìm và ở xung quanh trẻ, với bìa cartong giáo viên có thể hướng dẫn cho trẻ làm những đồ chơi quen thuộc theo chủ đề trẻ học như phết màu lên bìa cartong làm máy bay, dán hình trang trí lên bìa cartong làm búp bê của bản thân. Ảnh minh họa: Phụ lục 21 + 22 + 23 + 24 + 25 + 26 c. Trong giờ hoạt động ngoài trời: Trong giờ hoạt động ngoài trời, trẻ vừa sưu tầm, lại vừa chơi các nguyên liệu sưu tầm được. Khi cho trẻ quan sát lá cây hoặc đi dạo chơi trong sân trường. Tôi luôn chú ý hướng dẫn trẻ cắt tỉa lá vàng, nhặt lá rụng rồi ép phẳng, nhặt những cành cây khô vỏ khô để sử dụng nguyên vật liệu tạo hình của trẻ hoặc đi thăm quan dạo chơi, cô và cháu có thể nhặt rất nhiều sỏi, đá có hình thù đẹp ngộ nghĩnh để trẻ xếp hình các con vật dễ thương, trẻ đã sưu tầm được rất nhiều nguyên vật liệu tạo hình trong giờ hoạt động ngoài trời. Trẻ cũng rất hứng thú khi được chơi với các nguyên vật liệu tự kiếm được như; Nhặt lá xếp hình, làm 15
16. con trâu bằng lá đa, làm con mèo bằng lá chuối, làm đồng hồ, nhẫn bằng lá chuối, làm con bướm bằng lá vàng anh d. Trong các hoạt động khác. Hướng dẫn trẻ làm đồ chơi bằng nguyên vật liệu thiên nhiên (từ những rau, củ quả đã được cắt tỉa, tăm bông ) có thể tiến hành ở mọi lúc, mọi nơi như; Buổi sáng trong giờ đón trẻ cho trẻ làm ở các góc, trong giờ hoạt động chiều, hoạt động dạo chơi, hoạt động chuyển tiếp giữa các hoạt động, không chỉ trong hoạt động tạo hình mà những đồ dùng đó còn có thể sử dụng để phục vụ các hoạt động khác như các giờ hoạt động có chủ đích. Ảnh minh họa: Phụ lục 27 + 28 + 29 + 30 + 31 + 32 + 33 + 34 + 35 + 36 + 37 + 38 + 39 3.4. Phối hợp với phụ huynh Để phụ huynh giúp đỡ, hỗ trợ, hợp tác một cách tự giác và có hiệu quả. Tôi đã tuyên truyền cho phụ huynh thông qua các hoạt động trực tiếp trong giờ đón và trả trẻ, qua bảng tuyên truyền, mời phụ huynh tham dự một số hoạt động giảng dạy đổi mới cho phụ huynh nắm được về mục đích, yêu cầu của phương pháp dạy đổi mới về chương trình ứng dụng công nghệ thông tin, về các nguyên vật liệu cần sưu tầm thông qua bảng tuyên truyền của lớp, qua các cuộc họp phụ huynh định kỳ để phụ huynh hiểu rõ. 4. Hiệu quả SKKN: Bằng sự say mê, sự nhiệt tình của một giáo viên, tôi đã dày công sưu tầm các phế liệu. Cuối cùng tôi đã thành công trong việc sử dụng nguyên vật liệu tự nhiên để hướng dẫn trẻ làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo cho lớp tôi cụ thể là: Số tiết tạo hình sử dụng nguyên vật liệu tự nhiên được sắp xếp phân bố phù hợp cân đối giữa các thể loại. + Đồ dùng, đồ chơi do cô và trẻ làm phong phú, đa dạng. + Khi áp dụng kinh nghiệm trên tôi thấy khả năng tạo hình trẻ lớp tôi tăng lên. 16
17. Kết quả đạt được cuối năm: Nội Trẻ hứng thú Trẻ có khả Trẻ có khả Trẻ nhận biết dung TS tham gia hoạt năng cầm năng chấm được màu sắc thời trẻ động học bút, phết dán gian màu Đ CĐ Đ CĐ Đ CĐ Đ CĐ Đầunăm 22 8/22 14/22 5/22 17/22 9/22 13/22 10/22 12/22 % 36% 64% 22% 78% 41% 59% 45% 55% Cuối 22 20/22 1/22 18/22 4/22 22/22 0/22 17/22 5/22 năm % 91% 9% 82% 18% 100% 0% 77% 23% Nhìn vào bảng kết quả trên cho thấy đầu năm số trẻ chưa đạt là 5, nhưng đến cuối năm chỉ còn 1 trẻ. Qua kết quả thu được cuối năm học đã khẳng định lại một lần nữa những biện pháp tôi đã áp dụng rất hữu hiệu đã giúp trẻ học tốt môn học này. * Kết quả của cô: - Cô đã bổ xung được nhiều đồ dùng cho tiết dạy - Giờ dạy tạo hình tôi đã được nhà trường đánh giá cao * Đối với các bậc phụ huynh. 100% phụ huynh nhất trí cách dạy và rất ủng hộ tôi 17
18. PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Qua nghiên cứu lý luận và thực tiễn, tự tìm hiểu thực trạng của việc sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên để hướng dẫn trẻ cách làm đồ dùng, đồ chơi trong hoạt động tạo hình tôi rút ra được bài học kinh nghiệm sau: Trong các giờ tạo hình cô giáo phải là người bạn cùng học cùng chơi với trẻ gợi mở phát huy tính tích cực ở trẻ chú trọng và quan tâm đến những trẻ yếu, trẻ nhút nhát. Tích cực tự học, tự sáng tạo những đồ dùng, đồ chơi mới lạ mắt, hấp dẫn trẻ.Kêu gọi sự đóng góp của các bậc phụ huynh. Qua đề tài: “ Biện pháp sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên để hướng dẫn trẻ cách làm đồ dùng, đồ chơi trong hoạt động tạo hình” tôi rút ra một số kinh nghiệm sau: - Thực hiện đúng chương trình chăm sóc giáo dục trẻ và sự chỉ đạo của ban giám hiệu trường,. - Cô giáo phải nhiệt tình, nỗ lực với công việc, yêu nghề, mến trẻ, luôn tôn trọng và đối xử công bằng với trẻ, luôn tự bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ của mình, trao đổi và nâng cao kiến thức, đối mới hình thức phương pháp tổ chức cho bản thân trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ. - Cô nắm rõ nhận thức của từng cá nhân trẻ học ở lớp mình phụ trách để có biện pháp giáo dục thích hợp giúp trẻ phát triển trí tuệ một cách tốt nhất. - Tích cực dạy trẻ làm đồ dùng sáng tạo. - Phải biết được những gì mình làm được những gì còn tồn tại để tìm cách tháo gỡ. - Tạo môi trường học tập để trẻ hứng thú tham gia và luôn lấy trẻ làm trung tâm trong các hoạt động. Để thực hiện tốt nội dung nghiên cứu trong phạm vi của bản sáng kiến kinh nghiệm này tôi đã đề cập tới nhiều vấn đề, song tôi nhận thấy những vấn đề quan trọng nhất là: 18
19. - Qua việc sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên để hướng dẫn trẻ làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo tôi nhận thấy rằng đây là một hoạt động có tác dụng không nhỏ trong việc nâng cao chất lượng giáo dục trẻ theo hình thức đổi mới. Trong quá trình hướng dẫn cô đã rèn cho trẻ tính kiên trì, sáng tạo, tìm tòi khám phá thế giới xung quanh, phát huy được tính tích cực của trẻ. - Việc sử dụng các nguyên vật liệu cho trẻ làm đồ chơi,, đồ dùng là rất bổ ích và được các cháu rất thích cũng như phụ huynh rất hưởng ứng. - Trong quá trình thực hiện các cháu đã thể hiện được tính độc lập, sáng tạo rất cao. Qua đó rèn luyện sự khéo léo của đôi bàn tay, giúp trẻ phát triển một cách toàn diện. - Giáo dục cho trẻ tính tiết kiệm, yêu quý sức lao động, ý thức tự bảo vệ môi trường và bước đầu làm quen với các phương pháp làm công việc. - Được phụ huynh rất tin tưởng và ủng hộ. Việc hướng dẫn trẻ làm đồ dùng, đồ chơi từ những nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương chính là chìa khóa để mở ra cánh cửa tâm hồn trẻ, giúp cho trẻ đón nhận những kiến thức sơ đẳng ở tuổi mầm non hơn thế nữa nó còn giúp trẻ mạnh dạn, tự tin, luôn chủ động và sáng tạo trong mọi hoạt động, đáp ứng kịp thời nhu cầu đổi mới của đất nước, của giáo dục mầm non hiện nay. Từ những kết quả của trẻ sau một năm xây dựng bản sáng kiến tôi nhận thấy: Việc làm này có ý nghĩa rất lớn đối với các trường mầm non đặc biệt là các cô giáo mẫu giáo trực tiếp đứng lớp giảng dạy.Thực hiện nghiên cứu và áp dụng bản sáng kiến này sẽ góp cho các cô giáo có kiến thức và kỹ năng hướng dẫn trẻ làm đồ dùng, đồ chơi, giúp trẻ phát triển tính sáng tạo, đáp ứng nhu cầu khám phá, tính tò mò ham hiểu biết của trẻ. Bản thân tôi xin được mạnh dạn đề xuất một số kiến nghị sau: - Trường tạo điều kiện cho giáo viên tham quan, học hỏi những đơn vị bạn về việc hướng dẫn trẻ cách làm đồ dùng đồ chơi trong hoạt động tạo hình - Khuyến khích giáo viên đăng ký thi đồ dùng,đồ chơi để nâng cao sự sáng tạo, tư duy. 19
20. Trên đây là đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên để hướng dẫn trẻ cách làm đồ dùng đồ chơi trong hoạt động tạo hình cho trẻ 24 - 36 tháng”. Mong được sự góp ý của ban Giám hiệu nhà trường cùng các đồng nghiệp để sáng kiến được hoàn chỉnh hơn và để tôi hoàn thành tốt việc giảng dạy hơn nữa. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hoàn Kiếm, tháng 4 năm 2020 20
21. PHỤ LỤC Ảnh 1 Ảnh 2 21
22. Ảnh 3 Ảnh 4 22
23. Ảnh 5 Ảnh 6 23
24. Ảnh 7 Ảnh 8 24
25. Ảnh 9 Ảnh 10 25
26. Ảnh 11 Ảnh 12 26
27. Ảnh 13 Ảnh 14 27
28. Ảnh 15 Ảnh 16 28
29. Ảnh 17 Ảnh 18 29
30. Ảnh 19 Ảnh 20 30
31. Ảnh 21 Ảnh 22 31
32. Ảnh 23 Ảnh 24 32
33. Ảnh 25 Ảnh 26 33
34. Ảnh 27 Ảnh 28 34
35. Ảnh 29 Ảnh 30 35
36. Ảnh 31 Ảnh 32 36
37. Ảnh 33 Ảnh 34 37
38. Ảnh 35 Ảnh 36 38
39. Ảnh 37 Ảnh 38 39
40. Ảnh 39 40