Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Bài 26: Hội thoại (Tiếp theo)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Bài 26: Hội thoại (Tiếp theo)

1. Kiểm Hóy xỏc định vai xó hội trong đoạn hội thoại trờn? Nhận xột về cỏch xử sự của người con? tra bài ⚫ - Dạo này, bố thấy điểm mụn Toỏn của con hỡnh như chưa được tốt lắm. Sắp thi rồi, con cũ: cần cố gắng hơn nữa. Hay là con sang nhờ bạn ⚫ ễng Nam chưa núi hết cõu, Hoà đó vựng vằng đứng dậy và làu bàu: ⚫ - Thụi, bố đừng núi đến chuyện học hành của con nữa! ⚫* Vai xó hội: B ố : vai trờn. Con :vai dưới. ⚫* Thỏi độ: người con vụ lễ với bố .
2. ( Tiếp theo)
3. 1. Vớ dụ: Đoạn trớch sgk . Một hụm cụ tụi gọi tụi đến bờn cười hỏi: - Hồng! Mày cú muốn vào Thanh Hoỏ chơi với mẹ mày khụng? ( ) Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng núi và nột mặt rất kịch của cụ tụi kia, tụi cỳi đầu khụng đỏp Nhưng đời nào tỡnh thương yờu và lũng kớnh mến mẹ tụi lại bị những rắp tõm tanh bẩn xõm phạm đến ( ) Tụi cũng đỏp lại cụ tụi: - Khụng! Chỏu khụng muốn vào. Cuối năm thế nào mợ chỏu cũng về. Cụ tụi hỏi luụn, giọng vẫn ngọt: -Sao lại khụng vào? Mợ mày phỏt tài lắm, cú như dạo trước đõu! Rồi hai con mắt long lanh của cụ tụi chằm chặp đưa nhỡn tụi.Tụi lại im lặng cỳi đầu xuống đất: lũng tụi càng thắt lại, khoộ mắt tụi đó cay cay. Cụ tụi liền vỗ vai tụi cười mà núi rằng:
4. - Mày dại quỏ, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vỏ sắm sửa chovà thăm em bộ chứ. ( )Tụi cười dài trong tiếng khúc, hỏi cụ tụi: - Sao cụ biết mợ con cú con? ( ) Cụ tụi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhỡn vào mặt tụi, nghiờm nghị: - Vậy mày hỏi cụ Thụng – tờn người đàn bà họ nội xa kia – chỗ ở của mợ mày, rồi đỏnh giấy cho mợ mày, bảo dự sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chó nhẽ bỏn xới mói được sao? Tỏ sự ngậm ngựi thương xút thầy tụi, cụ tụi lại chập chừng núi tiếp: - Mấy lại rằm thỏng tỏm này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dự sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng cũn phải cú họ, cú hàng, người ta hỏi đến chứ?
5. Một hụm cụ tụi gọi tụi đến bờn cười hỏi: - Hồng! Mày cú muốn vào Thanh Hoỏ chơi với mẹ mày khụng? ( ) Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng núi và nột mặt rất kịch của cụ tụi kia, tụi cỳi đầu khụng đỏp Nhưng đời nào tỡnh thương yờu và lũng kớnh mến mẹ tụi lại bị những rắp tõm tanh bẩn xõm phạm đến ( ) Tụi cũng đỏp lại cụ tụi: - Khụng! Chỏu khụng muốn vào. Cuối năm thế nào mợ chỏu cũng về. Cụ tụi hỏi luụn, giọng vẫn ngọt: - Sao lại khụng vào? Mợ mày phỏt tài lắm, cú như dạo trước đõu! Tụi lại im lặng cỳi đầu xuống đất: lũng tụi càng thắt lại, khoộ mắt tụi đó cay . cay. Cụ tụi liền vỗ vai tụi cười mà núi rằng: - Mày dại quỏ, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vỏ sắm sửa chovà thăm em bộ chứ. ( ) Tụi cười dài trong tiếng khúc, hỏi cụ tụi: - Sao cụ biết mợ con cú con? ( ) Cụ tụi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhỡn vào mặt tụi, nghiờm nghị: - Vậy mày hỏi cụ Thụng – tờn người đàn bà họ nội xa kia – chỗ ở của mợ mày, rồi đỏnh giấy cho mợ mày, bảo dự sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chó nhẽ bỏn xới mói được sao? Tỏ sự ngậm ngựi thương xút thầy tụi, cụ tụi lại chập chừng núi tiếp: - Mấy lại rằm thỏng tỏm này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dự sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng cũn phải cú họ, cú hàng, người ta hỏi đến chứ?
6. ⚫- Bà cô : 5 lần nói ⚫- Bé Hồng: 4 lần : ⚫ + 2 lần nói. ⚫ + 2 lần im lặng -> Bộc lộ thái độ bất bình trớc lời nói cay độc của ngời cô. ⚫- Bé Hồng: không cắt lời của ngời cô khi bà đang nói -> Hồng xác định đợc vai xã hội của mình và giữ lễ phép, lịch sự.
7. Đọc các tình huống, nhận xét về các nhân vật tham gia hội thoại ? TH 1: - Dạo này, bố thấy điểm môn văn của con hình nh cha đ- ợc tốt lắm. Sắp thi rồi, con cần cố gắng hơn nữa. Hay là con sang Ông Nam cha nói hết câu, Hoà đã vùng vằng đứng dậy và làu bàu: - Thôi, bố đừng nói đến chuyện học hành của con nữa! TH 2: Cha mẹ đang bàn bạc với nhau về vấn đề kinh tế trong gia đình. Ngời con ngồi gần đó nói xen vào câu chuyện của cha mẹ khiến cha mẹ rất bực mình. TH 3:Trong một buổi thảo luận ở lớp ,cô giáo yêu cầu học sinh A phát biểu ý kiến về một vấn đề, A cha kịp trình bày thì học sinh B vội vàng đa ra ý kiến của mình về lĩnh vực đó
8. TH 1: - Dạo này, bố thấy điểm môn văn của con hình nh cha đợc tốt lắm. Sắp thi rồi, con cần cố gắng hơn nữa. Hay là con sang Ông Nam cha nói hết câu, Hoà đã vùng vằng đứng dậy và làu bàu: - Thôi, bố đừng nói đến chuyện học hành của con nữa! ⚫=> - Bố vai trên “ Cha nói hết câu” ⚫ - Con vai dới, “vùng vằng làu bàu” nói cắt lời của bố -> thái độ không lễ phép với bố, không tuân thủ lợt lời trong hội thoại.
9. TH 2: Cha mẹ đang bàn bạc với nhau về vấn đề kinh tế trong gia đình. Ngời con ngồi gần đó nói xen vào câu chuyện của cha mẹ khiến cha mẹ rất bực mình. ⚫=> Ngời con đã nói chêm vào cuộc hội thoại của cha mẹ -> không lễ phép và vi phạm vào lợt lời, vì ngời con không có quyền đợc nói khi không tham gia đối thoại, ngời con chỉ có mặt ở đó nghe cuộc đối thoại mà thôi.
10. TH 3: Trong một buổi thảo luận ở lớp ,cô giáo yêu cầu học sinh A phát biểu ý kiến về một vấn đề, A cha kịp trình bày thì học sinh B vội vàng đa ra ý kiến của mình về lĩnh vực đó ⚫=> Học sinh B nói tranh lợt lời của học sinh A -> không tôn trọng lợt lời của cuộc thoại.
11. I. Lợt lời trong hội thoại Ghi nhớ : sgk/ 102 * Trong hội thoại, ai cũng được núi. Mỗi lần cú người tham gia hội thoại núi được gọi là một lượt lời. * Để giữ lịch sự, cần tụn trọng lượt lời của người khỏc, trỏnh núi tranh, cắt lời hoặc chờm vào lời người khỏc. * Nhiều khi, im lặng khi đến lượt lời của mỡnh cũng là một cỏch biểu thị thỏi độ.
12. Bài tập 1: Tìm hiểu tính cách nhân vật qua cách miêu tả cuộc thoại giữa các nhân vật trong đoạn trích Tức nớc vỡ bờ (“Tắt đèn” - Ngô Tất Tố ) N/vật Lợt lời–Giọng điệu, cử chỉ, lời nói Tính cách Chị Dậu 9 lợt :- Tụi van ụng, xin ụng rủ lũng thương! Thụng minh, - Mày trúi chồng bà đi xem nào! Trúi này! Bà đó nhẫn nhịn, sẵn van xin mày, mày vẫn khụng tha trúi này ! sàng chống trả. Cai lệ 6 lợt: -Thét, quát, hầm hè Hống hỏch, thụ - Ông - thằng - mày bạo, lỗ móng Ngời 2 lợt:- Anh ta lại A dua, ăn theo, phụ thuộc. nhà lí - Chị khất tièn su đến không ? trởng Anh 1 lợt; - U nó không đợc thế ! phải tội. Yếu đuối, nhỳt Dậu nhỏt Bà láng 3 lợt:- Bác trai ; - Này ; - Thế thì Lo lắng, sợ hói giềng
13. a) Xét về sự tham gia hội thoại: - Số lợt lời của cai lệ và Chị Dậu là nhiều nhất. - Số lợt lời của ngời nhà lí trởng ít hơn. - Anh Dậu chỉ nói với chị Dậu sau khi cuộc xung đột đã kết thúc. - Kẻ duy nhất cắt lời ngời khác trong cuộc hội thoại này là cai lệ. ⚫b) Xét về cách thể hiện vai xã hội: ⚫ - Chị Dậu từ chỗ nhún nhờng, gọi cai lệ là ông xng cháu đã vùng lên gọi cai lệ là mày, xng bà. ⚫ - Từ đầu đến cuối cai lệ tỏ ra hống hách, thô bạo, tàn nhẫn còn tên ngời nhà lí trởng có phần giữ gìn hơn nhng cũng tỏ thái độ mỉa mai. ⚫ - Anh Dậu: Sợ hãi, cam chịu.
14. Bài tập 2. Phõn tớch lượt lời hội thoại của nhõn vật: Chi Dậu và cỏi Tớ qua trớch đoạn “Tắt đốn” của Ngụ Tất Tố. Cái Tớ Chị Dậu Ban đầu Về sau Ban đầu Về sau Số lợt lời (a) 11 3 3 7 Cố làm cho Đau đớn vì Sợ hói, Nói nhiều mẹ vui, khoe sắp mất đau đớn, nói dài Lý do sự tháo con nên vát nên nói nên nói hầu nh để thuyết (b) nhiều, giọng ít, nói không nói, phục con hồn nhiên ngắn nói rất ít Tô đậm nỗi bất hạnh của Sự hồn nhiên, ngây thơ, hiếu thảo của đứa con Tác dụng một đứa trẻ hồn nhiên, ngây thơ sắp phải rời tổ càng làm cho ngời mẹ đau (c) ấm gia đình lòng hơn khi sắp phải bán nó
15. Bài tập 3: Sự im lặng của nhân vật “tôi” biểu thị : Lần 1 2 Lí Vì ngỡ ngàng, Tâm trạng xúc động, do hãnh diện sau nghẹn ngào trớc đó là xấu hổ tâm hồn và lòng nhân hậu của em mình.
16. Bài tập 4: Viết một đoạn văn hội thoại ngắn, sau đó chỉ rõ lợt lời của các nhân vật.
17. Cho hai tình huống sau: 1/ Một chiến sĩ cách mạng bị bắt. Giặc tra tấn dã man nhng anh vẫn không nói nửa lời. 2/ Một bạn học sinh nhìn thấy kẻ xấu lấy trộm xe đạp của bạn mình. Khi đợc hỏi, bạn học sinh ấy im lặng không nói nửa lời. - Sự im lặng trong 2 tình huống trên thể hiện điều gì? Sự im lặng nào là đáng quý, đáng ca ngợi? Tình huống 1 2 Lí do Giữ bí mật. Né tránh trách nhiệm. Kết luận Đáng quí, đáng ca ngợi. Đáng phê phán.
18. Sơ đồ hệ thống kiến thức về Hội thoại: Hội thoại Vai xã hội Lợt lời Quan hệ xã hội Lu ý: Quan Lu ý: hệ xã hội Trong hội -Cần tôn trọng l- Quan vốn rất đa thoại ai ợt lời: Quan hệ hệ dạng, nhiều cũng đợc + Không nói trên - thân chiều. Khi nói. Mỗi tranh, cắt lời của dới hay – sơ tham gia hội lần có một ngời khác. ngang (theo thoại, mỗi ngời tham + Không đợc nói hàng mức ngời cần xác gia hội xen, nói chêm (theo độ định đúng thoại nói đ- vào lời ngời tuổi tác, quen vai của ợc gọi là l- khác. thứ bậc biết, mình để - ợt lời Im lặng khi đến trong gia thân chọn cách lợt lời của mình đình) tình) nói cho phù cũng là một cách hợp biểu thị thái độ.
19. Hớng dẫn về nhà - Học bài, thuộc ghi nhớ - Hoàn thành các bài tập còn lại - Chuẩn bị bài: Luyện tập đa yếu tố biểu cảm vào bài văn nghị luận theo câu hỏi sgk.