Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 18, Bài 5: Luyện tập tóm tắt văn bản tự sự (Tiết 1)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 18, Bài 5: Luyện tập tóm tắt văn bản tự sự (Tiết 1)

1. NĂM HỌC 2015-2016 TIẾT 18: TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ 8/12/2021 HOÀNG - GIANG
2. Tiết 18: TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ I. THẾ NÀO LÀ TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ: ? Thế nào là văn tự sự? 1. Bài tập - Tự sự là phương thức trình bày một chuỗi các sự việc, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng dẫn đến một kết thúc, thể hiện một ý nghĩa 8/12/2021 HOÀNG - GIANG
3. * Văn bản 1 Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng (1) có hai vợ chồng ông lão chăm làm ăn và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ước có một đứa con. Một hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân to quá, liền đặt bàn chân mình lên ướm thử để xem thua kém bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh một thằng bé mặt mũi rất khôi ngô. Hai vợ chồng mừng lắm. Nhưng lạ thay! Đứa trẻ cho đến khi lên ba vẫn không biết nói, biết cười, cũng chẳng biết đi, cứ đặt đâu thì nằm đấy. Bấy giờ có giặc Ân đến xâm phạm bờ cõi nước ta. Thế giặc mạnh, nhà vua lo sợ. Bèn truyền cho sứ giả đi khắp nơi tìm người tài giỏi cứu nước. Đứa bé nghe tin, bỗng dưng cất tiếng nói: "Mẹ ra mời sứ giả vào đây". Sứ giả vào, đứa bé bảo: "Ông về tâu vua sắm cho ta một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt, ta sẽ phá tan lũ giặc này".Sứ giả vừa kinh ngạc, vừa mừng rỡ, vội vàng về tâu vua. Nhà vua truyền cho thợ ngày đêm làm gấp những vật chú bé dặn. Càng lạ hơn nữa, sau hôm gặp sứ giả, chú bé lớn nhanh như thổi. Cơm ăn mấy cũng không no, áo vừa mặc xong đã căng đứt chỉ. Hai vợ chồng làm ra bao nhiêu cũng không đủ nuôi con, thành thử phải chạy nhờ bà con, hàng xóm. Bà con đều vui lòng gom góp gạo thóc nuôi chú bé, vì ai cũng mong chú giết giặc, cứu nước. Giặc đã đến chân núi Trâu (2). Thế nước rất nguy, người người hoảng hốt. Vừa lúc đó, sứ giả đem ngựa sắt, roi sắt, áo giáp sắt đến. Chú bé vùng dậy, vươn vai một cái bỗng biến thành một tráng sĩ mình cao hơn trượng, oai phong lẫm liệt. Tráng sĩ bước lên vỗ vào mông ngựa. Ngựa hí dài mấy tiếng vang dội. Tráng sĩ mặc áo giáp, cầm roi nhảy lên mình ngựa. Ngựa phun lửa, tráng sĩ thúc ngựa phi thẳng đến nơi có giặc, đón đầu chúng đánh giết hết lớp này đến lớp khác, giặc chết như rạ. Bỗng roi sắt gẫy. Tráng sĩ bèn nhổ những cụm tre cạnh đường quật vào giặc. Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn) (3). Đến đấy, một người một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.Vua nhớ công ơn, không biết lấy gì đền đáp, phong là Phù Đổng Thiên Vương (4) và lập đền thờ ngay ở quê nhà. Hiện nay vẫn còn đền thờ ở làng Phù Đổng, tục gọi là làng Gióng. Mỗi năm đến tháng tư làng mở hội to lắm. Người ta kể rằng những bụi tre đằng ngà (5) ở huyện Gia Bình vì ngựa phun lửa bị cháy mới ngả mầu vàng óng như thế, còn những vết chân ngựa nay thành những hồ ao liên tiếp. Người ta còn nói khi ngựa thét lửa, lửa đã thiêu8/12/2021 cháy một làng, cho nên làng đó về sauHOÀNG gọi là - GIANGlàng Cháy (6).
4. ? Liệt kê các sự việc trong văn bản này? ? Văn bản này có được viết theo phương thức tự sự không? Vì sao ? Nêu nội dung của văn bản trên? - Kể chuyện Thánh Gióng 8/12/2021 HOÀNG - GIANG
5. Tiết 18: TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ I. THẾ NÀO LÀ TÓM TẮT * Cậu bé Gióng ra đời VĂN BẢN TỰ SỰ: * Gióng lơn lên kì diệu * Gióng gặp sứ giả xin đi đánh giặc. 1. Bài tập * Cả làng nuôi Gióng * Gióng đánh giặc cứu nước * Tráng sĩ Gióng bay về trời. * Vết tích còn lại của Gióng ?? Sự Nhân việc vật nào nào là sựlà nhânviệc chính?vật Vì chính sao em ? xác định như vậy? * Gióng gặp sứ giả xin đi đánh giặc. * Gióng đánh giặc cứu nước * Thánh Gióng 8/12/2021 HOÀNG - GIANG
6. Tiết 1918: TÓM TẮT TÓM VĂN TẮT BẢN VĂN TỰ BẢN SỰ TỰ * Văn bản 2: Về thời Hùng Vương thứ 6, nước Văn Lang bị giặc Ân xâm lược. Vua cho sứ giả đi rao người tài giỏi I. THẾ NÀO LÀ TÓM TẮT ra giúp nước. Ở làng Phù Đổng, có một cậu bé 3 tuổi nghe VĂN BẢN TỰ SỰ: tiếng sứ giả bèn vươn thành người cao lớn, xin vua rèn ngựa sắt, nón sắt, roi sắt để đánh giặc. Đuổi xong giặc Ân 1. Bài tập chàng cưỡi ngựa bay lên trời. Vua Hùng phong là Phù Đổng Thiên Vương, lập miếu thờ ngay ở quê nhà. Hiện nay những vết tích của Gióng vẫn còn. ? SoNếu sánh ta muốn nội dung ghi lạivà nộihình dung thức chính củacủa hai vănvăn bảnbản trênvà chỉ để ra sử sự dụng khác hoặc thôngnhau báo giữa cho chúng?người khác biết thì ta sử dụng văn bản nào? Vì sao •Văn bản 1: Nội dung chi tiết, lời văn của người kể chuyện, một văn bản dài, có cả nhân vật chính và nhân vật phụ. •Văn bản 2: Nội dung là sự việc chính, sử dụng lời văn khác, đoạn văn ngắn gọn, chủ yếu là nhân vật 8/12/2021 chính HOÀNG - GIANG
7. Tiết 18: TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ - Từ bài tập trên, theo em thế nào là tóm tắt văn I. THẾ NÀO LÀ TÓM TẮT bản tự sự? Suy nghĩ và lựa chọn câu trả lời đúng VĂN BẢN TỰ SỰ: nhất trong các câu sau : 1. Bài tập a) Ghi lại đầy đủ mọi chi tiết của văn bản tự sự. b)b Ghi lại một cách ngắn gọn, trung thành 2. Ghi nhớ 1/SGK những nội dung chính của văn bản tự sự. c) Kể lại một cách sáng tạo nội dung của văn bản tự sự d) Phân tích nội dung, ý nghĩa và giá trị của văn bản tự sự. Ghi nhớ: Tóm tắt văn bản tự sự là dùng lời văn của mình trình bày một cách ngắn gọn nội dung chính (bao gồm sự việc tiêu biểu và nhân vật quan trọng) của văn bản đó. 8/12/2021 HOÀNG - GIANG
8. ? Lấy ví dụ một văn bản tóm tắt em đã được học ? - Những này thơ ấu. - Tắt đèn 8/12/2021 HOÀNG - GIANG
9. Tiết 18:TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ I. THẾ NÀO LÀ TÓM Vua Hùng thứ mười tám có một người con gái đẹp tên là Mị Nương. Nhà vua muốn kén một chàng rể TẮTVĂN BẢN TỰ SỰ: xứng đáng. Sơn Tinh và Thủy Tinh cùng đến một lúc cầu 1. Bài tập hôn. Cả hai người đều có tài, vua Hùng không biết gả con cho ai,bèn ra điều kiện thách đố để dễ bề lựa chọn. Sơn 2. Ghi nhớ 1 /SGK Tinh thắng cuộc, cưới Mị Nương rồi đưa về núi. Thủy Tinh tức giận dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng bị thua. II. CÁCH TÓM TẮT Từ đó hàng năm Thủy Tinh dâng nước đánh Sơn Tinh VĂN BẢN TỰ SỰ : nhưng đều thất bại. 1) Những yêu cầu đối với văn bản tóm tắt : a) VănVăn bảnbản tómtóm tắttắt trêntrên cókể nêulại nộiđượcdung nộicủa dungvăn chínhbản củanào? a. Bài tập Dựavănvào bảnđâu ấy không?mà em nhận ra điều đó? - Văn bản Sơn Tinh, Thủy Tinh 8/12/2021 HOÀNG - GIANG
10. Tiết 18: TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ I. THẾ NÀO LÀ TÓM Vua Hùng thứ mười tám có một người con gái đẹp tên là Mị Nương. Nhà vua muốn kén một chàng rể TẮTVĂN BẢN TỰ SỰ: xứng đáng. Sơn Tinh và Thủy Tinh cùng đến một lúc cầu 1. Bài tập hôn. Cả hai người đều có tài, vua Hùng không biết gả con cho ai,bèn ra điều kiện thách đố để dễ bề lựa chọn. Sơn 2. Ghi nhớ 1 Tinh thắng cuộc, cưới Mị Nương rồi đưa về núi. Thủy /SGK Tinh tức giận dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng bị thua. II. CÁCH TÓM TẮT Từ đó hàng năm Thủy Tinh dâng nước đánh Sơn Tinh VĂN BẢN TỰ SỰ : nhưng đều thất bại. 1) Những yêu cầu đối với Thảo luận nhóm nhỏ 2 phút :Văn văn bản tóm tắt : bản tóm tắt trên có gì khác so với văn bản được tóm tắt (về độ dài, về a. Bài tập số lượng nhân vật sự việc, về lời văn ? - Độ dài của văn bản tóm tắt ngắn hơn nhiều so với độ dài của tác phẩm. - Số lượng và nhân vật sự việc ít hơn (chỉ lựa chọn sự việc chính và nhân vật quan trọng) - Văn bản tóm tắt không phải trích nguyên văn mà 8/12/2021 HOÀNG - GIANG phải là lời của người tóm tắt.
11. Tiết 18: TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ I. THẾ NÀO LÀ TÓM ?Từ việc tìm hiểu trên, hãy cho TẮTVĂN BẢN TỰ SỰ: biết các yêu cầu đối với một 1. Bài tập văn bản tóm tắt? 2. Ghi nhớ 1 /SGK II. CÁCH TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ : -Văn bản tóm tắt cần phản ánh trung 1) Những yêu cầu đối với thành nội dung của văn bản được tóm tắt. văn bản tóm tắt : - Đáp ứng đúng mục đích và yêu cầu cần tóm tắt. a. Bài tập - Đảm bảo tính hoàn chỉnh và tính cân đối. b.Ghi nhớ 2 /SGK 8/12/2021 HOÀNG - GIANG
12. Tiết 18: TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ Vua Hùng thứ mười tám có một người con gái I. THẾ NÀO LÀ TÓM đẹp tên là Mị Nương. Nhà vua muốn kén một chàng rể TẮTVĂN BẢN TỰ SỰ: xứng đáng. Sơn Tinh và Thủy Tinh cùng đến một lúc cầu 1. Bài tập hôn. Cả hai người đều có tài, vua Hùng không biết gả con cho ai,bèn ra điều kiện thách đố để dễ bề lựa chọn. Sơn 2. Ghi nhớ 1 /SGK Tinh thắng cuộc, cưới Mị Nương rồi đưa về núi. Thủy Tinh tức giận dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng bị thua. II. CÁCH TÓM TẮT Từ đó hàng năm Thủy Tinh dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng đều thất bại. VĂN BẢN TỰ SỰ : ? Để biết được nội dung văn bản 1) Những yêu cầu đối ? Nhận bướcxét của đầu em ta về phải nội làm dung gì? của với văn bản tóm tắt : văn bản tóm tắt so với văn bản được tóm tắt ? a. Bài tập b.Ghi nhớ 2 /SGK - Đọc kỹ tác phẩm được tóm tắt để nắm 2) Các bước tóm tắt chắc nội dung, chủ đề của văn bản. văn bản : - Xác định nội dung chính cần tóm tắt: a. Bài tập lựa chọn nhân vật quan trọng, những sự việc tiêu biểu. 8/12/2021 HOÀNG - GIANG
13. Tiết 18: TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ I. THẾ NÀO LÀ TÓM a. Vua Hùng thứ mười tám có một người con gái TẮTVĂN BẢN TỰ SỰ: đẹp tên là Mị Nương. Nhà vua muốn kén một chàng rể xứng đáng. Sơn Tinh và Thủy Tinh cùng đến một lúc cầu hôn. Cả hai 1. Bài tập người đều có tài, vua Hùng không biết gả con cho ai,bèn ra điều kiện thách đố để dễ bề lựa chọn. Sơn Tinh thắng cuộc, cưới Mị 2. Ghi nhớ 1 /SGK Nương rồi đưa về núi. Thủy Tinh tức giận dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng bị thua. Từ đó hàng năm Thủy Tinh dâng nước II. CÁCH TÓM TẮT đánh Sơn Tinh nhưng đều thất bại. VĂN BẢN TỰ SỰ : b. Sơn Tinh thắng cuộc, cưới Mị Nương rồi đưa về núi. 1) Những yêu cầu đối Thủy Tinh tức giận dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng bị thua. Từ đó hàng năm Thủy Tinh dâng nước đánh Sơn Tinh với văn bản tóm tắt : nhưng đều thất bại. Vua Hùng thứ mười tám có một người con gái đẹp tên là Mị Nương. Nhà vua muốn kén một chàng a. Bài tập rể xứng đáng. Sơn Tinh và Thủy Tinh cùng đến một lúc cầu b.Ghi nhớ 2 /SGK hôn. Cả hai người đều có tài, vua Hùng không biết gả con cho ai,bèn ra điều kiện thách đố để dễ bề lựa chọn. 2) Các bước tóm tắt văn bản : So sánh cách sắp nội dung của hai a. Bài tập văn bản tóm tắt trên em có nhận xét 8/12/2021 HOÀNG - GIANG gì?
14. Tiết 18: TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ I. THẾ NÀO LÀ TÓM TẮTVĂN BẢN TỰ SỰ: Bước thứ ba của quá trình tóm tắt văn bản tự sự là gì? 1. Bài tập 2. Ghi nhớ 1 /SGK II. CÁCH TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ : Các bước tóm tắt văn bản tự sự: 1) Những yêu cầu đối - Đọc kỹ tác phẩm được tóm tắt để nắm chắc nội dung, với văn bản tóm tắt : chủ đề văn bản. a. Bài tập - Xác định nội dung chính cần tóm tắt: lựa chọn nhân vật quan trọng, những sự việc tiêu biểu. b.Ghi nhớ 2 /SGK - Sắp xếp nội dung chính ấy theo một trình tự hợp lý. 2) Các bước tóm tắt văn bản : - Viết văn bản tóm tắt bằng lời văn của mình. a. Bài tập b.Ghi nhớ 3 /SGK 8/12/2021 HOÀNG - GIANG
15. Hai văn bản tóm tắt -Văn bản thứ nhất: tóm tắt khái quát sau có gì khác nhau -Văn bản thứ 2: tóm tắt chi tiết a. Tóm tắt: Bánh chưng bánh giầy: Hùng Vương thứ 6 muốn chọn con hiền tài, cho nối ngôi, mới ban lệnh thi cỗ. Các hoàng tử ra sức tìm kiếm sơn hào hải vị bày biện. Riêng lang Liêu không đi xa được, chàng nghĩ cách dùng gạo nếp thơm chế ra bánh chưng, bánh giầy. Vua thấy Lang liêu hiếu thảo siêng năng, sáng chế ra hai loại bánh quí bèn truyền ngôi cho làm Vua Hùng thứ 7. b. Tóm tắt: Bánh chưng bánh giầy: Hùng Vương thứ 6 muốn chọn con hiền tài, cho nối ngôi, mới ban lệnh thi cỗ trong ngày lễ tiên vương. Nếu ai làm vừa ý đức vua, ngài sẽ truyền ngôi cho. Các hoàng tử ra sức lên rừng xuống biển tìm kiếm sơn hào hải vị bày biện. Riêng lang Liêu quanh năm chỉ lo việc đồng áng, không đi xa được, chàng được thần mách bảo dùng gạo làm bánh. Chàng nghĩ cách lấy gạo nếp thơm chế ra một loại bánh hình vuông và một loại bánh hình tròn. Trong ngày lễ tiên vương nhà vua thấy hai thứ bánh của Lang liêu có ý nghĩa, liền đặt tên cho chúng và chọn làm lễ trời đất cùng tiên vương. Lang Liêu siêng năng, thông minh, sáng tạo nên được nhà vua truyền ngôi cho8/12/2021 làm Vua Hùng thứ 7. HOÀNG - GIANG
16. Tiết 18: TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ I. THẾ NÀO LÀ TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ: • Lưu ý: Có thể tóm tắt khái quát hoặc 1. Bài tập tóm tắt chi tiết theo yêu cầu 2. Ghi nhớ 1 /SGK II. CÁCH TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ : 1) Những yêu cầu đối với văn bản tóm tắt : a. Bài tập b.Ghi nhớ 2 /SGK 2) Các bước tóm tắt văn bản : a. Bài tập b.Ghi nhớ 3 /SGK 8/12/2021 HOÀNG - GIANG
17. Tóm tắt đoạn trích Tức nước vỡ bờ •Chị Dậu phải bán con gái đầu lòng cùng đàn chó để nộp sưu cho chồng, nào ngờ chị còn phải đóng thêm một suất sưu của chú Hợi - em chồng - đã chết từ năm ngoái. Anh Dậu vẫn bị trói, đánh chết đi sống lại nhiều lần và bọn chúng ném trả anh cho chị Dậu trong tình trạng “ thập tử nhất sinh”. Sáng hôm sau vừa tỉnh lại một lát, run rẩy kề bát vào miệng thì bọn cai lệ,người nhà lí trưởng hùng hổ xông vào định trói anh Dậu giải ra đình. Lúc đầu chị Dậu còn cố van nài, nhưng đến khi giới hạn của sự chịu đựng bị phá vỡ “ tức nước vỡ bờ”, chị đã chống cự lại. Sức mạnh của lòng căm thù, tình thương yêu chồng tha thiết đã tiếp thêm nghị lực để chị chiến thắng kẻ thù. 8/12/2021 HOÀNG - GIANG
18. 8/12/2021 HOÀNG - GIANG