Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 1: Văn bản Cổng trường mở ra (Lí Lan) - Năm học 2019-2020

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 1: Văn bản Cổng trường mở ra (Lí Lan) - Năm học 2019-2020

1. Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 1-Văn bản: CỔNG TRƯỜNG MỞ RA ( Lí Lan ) I. NỘI DUNG CẦN ĐẠT: 1. Kiến thức: - Những tình cảm thiêng liêng sâu nặng của cha mẹ, gia đình dành cho con cái, thấy được ý nghĩa lớn lao của nhà trường đối với cuộc đời mỗi con người,nhất là với tuổi thiếu niên, nhi đồng. - Lời văn biểu hiện tâm trạng người mẹ đối với con trong văn bản. 2. Kỹ năng: - Đọc - hiểu một văn bản biểu cảm được viết như những dòng nhật kí của một người mẹ. - Phân tích một số chi tiết tiêu biểu diễn tả tâm trạng của người mẹ trong đêm chuẩn bị cho ngày khai trường đầu tiên của con. - Liên hệ vận dụng khi viết một bài văn biểu cảm. 3. Thái độ: - Bồi dưỡng ý thức học tập tác phẩm văn chương, tình cảm gia đình, lòng kính yêu cha mẹ. 4. Năng lực: * Năng lực chung * Năng lực riêng - Năng lực tự học - Năng lực giao tiếp tiếng Việt - Năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo. - Năng lực thưởng thức văn học / - Năng lực giao tiếp. cảm thụ thẩm mỹ - Năng lực hợp tác - Năng lực công nghệ thông tin và truyền thông II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên : - Soạn giáo án. - Chuẩn bị bảng phụ hoặc máy chiếu - Chuẩn bị 1 số tranh ảnh, tư liệu minh họa 2. Học sinh :
2. - Soạn bài . - Chuẩn bị giấy khổ to & bút dạ để thảo luận nhóm . III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số (1 phút) 2. Kiểm tra: Lồng ghép trong bài mới. 3. Bài mới (44’): Hoạt động giáo viên Hoạt động học Nội dung cần đạt sinh A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (4’) - 1 nhóm lên trình chiếu video (đã chuẩn bị) nói về ý nghĩa của ngày khai trường (?) Theo bạn, đoạn video trên nói về ngày hội nào? Bạn có suy nghĩ như thế nào về ngày hội đó? -> GV dẫn vào bài: Tuổi thơ của mỗi người thường gắn với mái trường, thầy cô, bè bạn. Trong muôn vàn những kỉ niệm thân thương của tuổi học trò, có lẽ kỉ niệm về ngày chuẩn bị đến trường đầu tiên là rất sâu đậm, khó quên. Bài văn mà chúng ta học hôm nay sẽ giúp các em hiểu được tâm trạng của một con người trong thời khắc đó. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC (30’) Hoạt động giáo viên Hoạt động học Nội dung cần đạt sinh *Hoạt động 1: Hướng dẫn I, Tìm hiểu chung : HS tìm hiểu chung ? VB này có cách đọc ntn? 1/ Đọc : - GV : Hướng dẫn đọc : Giọng nhỏ nhẹ, thiết tha, chậm rãi. - HS đọc GV đọc văn bản - HS đọc- GV nhận xét - GV hướng dẫn hs tìm hiểu chú thích 2. Chú thích : a,Tác giả, tác phẩm: ? Văn bản có xuất xứ ntn ? Suy nghĩ, trả lời -Xuất xứ : - Là văn bản nhật ? Em hiểu ntn về từ khai dụng viết về nhà trường.
3. trường? Giải nghĩa từ - Đây là bài kí của tg Lý Lan ? Trong 10 chú thích, có từ nào trích từ báo “Yêu trẻ số 166 là từ HV? Từ đó được giải Thành phố Hồ Chí Minh" nghĩa như thế nào ? (can đảm: 1.9.2000. có tinh thần mạnh mẽ, không b. Giải nghĩa từ :(sgk) sợ gian khổ, nguy hiểm, khó khăn) -HS tóm tắt. * Tóm tắt : Bài văn viết về GV: Hướng dẫn tóm tắt văn tâm trạng của người mẹ bản ? Em hãy tóm tắt nội dung trong đêm không ngủ trước của văn bản Cổng trường mở ra ngày khai trường lần đầu bằng 1 vài câu ngắn gọn ? (văn tiên của con bản viết về cái gì ? việc gì ? ) - Truyện có những nhân vật Hs tìm bố cục nào ? Ai là nhân vật chính ? 3,Bố cục: 2 phần (người mẹ và đứa con- người + Từ đầu -> bước vào : Nỗi mẹ là nhân vật chính ) –Vì sao lòng của mẹ ? +Còn lại : Cảm nghĩ của mẹ - Em có thể chia văn bản này về Giáo dục. thành mấy phần? Mỗi phõ̀n từ II/Đọc-Tìm hiểu văn bản: đâu đến đâu? ý của từng phần? HS đọc *Hoạt động 2 : Hướng dẫn 1/ Nỗi lòng của mẹ: tìm hiểu chi tiết Suy nghĩ, trả lời - HS đọc đoạn 1. Đoạn văn em - Đêm trước ngày con vào vừa đọc diễn tả điều gì ? lớp 1. - Theo dõi phần đầu văn bản, em thấy người mẹ nghĩ đến con * Tâm trạng của mẹ : trong thời điểm nào ? - Mẹ không ngủ được - Đêm trước ngày khai trường - Hôm nay mẹ không tập tâm trạng của người mẹ và đứa Suy nghĩ, trả lời trung được vào việc gì cả. con có gì khác nhau ? Điều đó - Mẹ lên giường trằn trọc. được biểu hiện bằng những chi - Mẹ tin đứa con của mẹ lớn tiết nào trong bài ? (Con thanh rồi. thản, nhẹ nhàng, vô tư : Đêm
4. nay con cũng có niềm vui háo hức. Giấc ngủ đến với con dễ Nhận xét dàng như uống 1 li sữa, ăn 1 cái kẹo.- Mẹ thao thức, hồi hộp, suy nghĩ triền miên : ) - Em có nhận xét gì về tâm trạng của 2 mẹ con ? (Đây là tâm trạng khác thường ->Tự sự kết hợp với miêu tả không giống nhau) Trả lời để biểu cảm - làm nổi rõ tâm - Để diễn tả được tâm trạng của trạng thao thức, hồi hộp, suy 2 mẹ con, tác giả đã sử dụng nghĩ triền miên của người phương thức biểu đạt nào ? có mẹ. tác dụng như thế nào? Lí giải - Theo em vì sao người mẹ lại trằn trọc không ngủ được? (Vừa trăn trở suy nghĩ về con, vừa bâng khuâng nhớ về ngày khai trường năm xưa của mình . - Chi tiết nào chứng tỏ ngày khai trường năm xưa đã để lại ấn tượng sâu đậm trong tâm hồn người mẹ ? (Dấu ấn sâu đậm : Cứ nhắm mắt lại là dường như vang bên tai tiếng đọc bài trầm bổng : ‘‘Hằng năm cứ vào cuối thu Mẹ tôi *Những việc làm của mẹ âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên - Đắp mền, buông mùng, con đường làng dài và hẹp ” ) ém chăn cẩn thận, Lượm đồ - Trong đêm không ngủ, người Rút ra nhận xét chơi, nhìn con ngủ,xem lại mẹ đã làm gì cho con ? những thứ đã chuẩn bị cho - Qua những việc làm đó em con.
5. cảm nhận được điều gì về ->Yêu thương con, hết lòng người mẹ ? vì con GV: Người mẹ nào mà chẳng yêu con, quên mình vì con, chỉ . mong con khôn lớn thành đạt. Đó là đức hi sinh, là vẻ đẹp giản dị mà lớn lao của tình mẫu * Kỉ niệm quá khứ : tử trong cách sống của người Trả lời - Nhớ sự nôn nao, hồi hộp mẹ Việt Nam. khi cùng bà ngoại đi tới - Trong đêm không ngủ người trường và nỗi chơi vơi hốt mẹ đã sống lại những kỉ niệm hoảng, khi cổng trường đóng quá khứ nào ? Tìm chi tiết lại. (ngày đầu tiên bà ngoại đưa mẹ đến trường) -> Sử dụng một loạt từ láy - Tìm những chi tiết nói về kỉ gợi cảm xúc vừa phức tạp, niệm quá khứ đó ? Nhận xét vừa vui sướng, vừa lo sợ - Em có nhận xét gì về cách dùng từ của tác giả ? Tác dụng => Là người mẹ biết yêu của cách dùng từ đó ? Suy nghĩ, trả lời thương người thân, biết ơn - Những tình cảm quá khứ ấy trường học, tin tưởng ở đã nói lên được tình cảm sâu tương lai của con . nặng nào của lòng mẹ ? (Nhớ thương bà ngoại và nhớ mái trường xưa ) -> Dùng ngôn ngữ độc thoại. - Trong đêm không ngủ, người Làm nổi bật tâm trạng, tình mẹ đã chăm sóc giấc ngủ của HS thảo luận nhóm cảm và những điều sâu thẳm con, nhớ tới những kỷ niệm 2 HS khó nói bằng những lời trực thân thương về bà ngoại và mái tiếp. trường xưa. Tất cả những điều đó đã cho em hình dung về một người mẹ như thế nào ? - Có phải người mẹ đang nói Xác định và nêu tác trực tiếp với con không ? hay dụng
6. người mẹ đang tâm sự với ai ? ( Đang nói với chính mình ) – Cách viết này có tác dụng gì ? Gv : Qua tâm trạng của người mẹ trong bài văn chúng ta hiểu rằng người mẹ ấy nhớ những kỷ niệm xưa, không chỉ để sống lại tuổi thơ đẹp đẽ của mình mà còn muốn ghi vào lòng con những kỷ niệm đẹp 2 / Cảm nghĩ của mẹ về ấy. Để rồi bất cứ 1 ngày nào đó Giáo dục. trong đời, khi nhớ lại, lòng con lại rạo rực những cảm giác bâng khuâng, xao xuyến của ngày đầu tiên cắp sách tới trường . - Ngoài những cảm xúc tâm trạng ấy, trong đêm không ngủ người mẹ còn nghĩ đến điều gì ? Nêu suy nghĩ của - Câu văn nào trong bài nói lên mẹ tầm quan trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ ? ‘‘Ai cũng biết rằng mỗi sai lầm trong giáo dục sẽ ảnh hưởng đến cả 1 Tìm câu văn thế hệ mai sau và sai lầm 1 li có thể đưa thế hệ ấy đi chệch - Bước qua cánh cổng cả hàng dặm sau này.” trường là một thế giới kì - Câu văn này có ý nghĩa gì ? diệu sẽ mở ra. Vì sao? (Không được phép sai lầm trong giáo dục. Vì giáo dục quyết định tương lai của đất nước ) Nêu ý nghĩa
7. Thảo luận nhóm: - Trong đoạn kết người mẹ đã =>Khẳng định vai trò to lớn nói với con : ‘‘Đi đi con, hãy của giáo dục và tin tưởng ở can đảm lên, thế giới này là của sự nghiệp giáo dục của nước con, bước qua cánh cổng nhà. trường là 1 thế giới kì diệu sẽ mở ra.’’ Em hiểu thế giới kì Thảo luận diệu đó là gì ? ( Tri thức, tình cảm, tư tưởng, đạo lí, tình bạn, Suy nghĩ, trả lời tình thầy trò ) - Câu nói này có ý nghĩa gì ? GV: Một thế giới kì diệu mà nhà trường đã mở ra cho chúng ta là bao điều mới mẻ rộng lớn Lắng nghe 3. Ý nghĩa văn bản: về tri thức văn hoá, tri thức - Là bài ca của tình mẫu tử, cuộc sống, dạy dỗ bồi đắp cho HS phát biểu dựa về hi vọng, về con người, chúng ta những tư tưởng, Tình vào chú thích nhà trường và xă hội. cảm đẹp về đạo lí làm người, III.Tổng kết: về tình bạn, tình thầy trò, về Nghệ thuật ? 1.Nghệ thuật: tấm lòng yêu thương con người Nêu hiểu biết của - Kết hợp hài hoà giữa tự để không ngừng vươn lên, để em sự, miêu tả và biểu cảm làm phát triển thể lực, phẩm chất nổi bật vẻ đẹp trong sáng, toàn diện của con người, chuẩn đôn hậu trong tâm hồn người bị cho ngày mai lập nghiệp. mẹ . (?) Câu văn nào thâu tóm toàn - Miêu tả diễn biến tâm trạng bộ nội dung văn bản? nhân vật với nhiều hình thức Hoạt động 3: Hướng dẫn khác nhau : miêu tả trực tiếp, tổng kết miêu tả qua so sánh, miêu tả - Văn bản Cổng trường mở ra hồi ức, sử dụng ngôn ngữ được biểu đạt bằng những độc thoại bộc lộ chất trữ phương thức nào? tình. - Phương thức nào là chính ? 2.Nội dung: – Sự kết hợp này có tác dụng gì (Ghi nhớ : sgk-9)
8. ? - Nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm trạng nhân vật có gì đáng chú ý ? - Bài văn cho em hiểu thêm gì về người mẹ và nhà trường ? (GN -9 ) - Văn bản này đã cho em bài học gì? C. HOẠT ĐỘNG HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP (5’) - Quan sát tranh ( SGK ) - Bức IV.Luyện tập. tranh minh họa cảnh gì ? Em hãy miêu tả lại cảnh đó ? - Hãy nhớ và viết thành đoạn Nêu suy nghĩ và - HS làm bt vào vở bt Ngữ văn về kỉ niệm đáng nhớ nhất viết đoạn văn minh văn. trong ngày khai trường đầu tiên hoạt của mình? ? sưu tầm những câu văn,thơ,tục ngữ,ca dao , danh ngôn nói về mẹ. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG: (2‘) - Theo em, luật giáo dục mới Học sinh báo cáo nhất hiện nay đang thực hiện là kết quả làm việc với năm bao nhiêu? GV. - Trong luật có qui định về độ tuổi học cấp học THCS là trong khoảng nào? E. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI MỞ RỘNG: (1 phút)
9. - Bài học rút ra từ văn bản Học sinh báo cáo “Cổng trường mở ra?” kết quả làm việc với - Suy nghĩ của em về nền GD GV. nước nhà hiện nay? - Viết một đoạn văn ghi lại suy nghĩ của bản thân về ngày khai trường đầu tiên. - Sưu tầm và đọc một số văn bản viết về ngày khai trường. - Soạn: văn bản “Mẹ tôi” => trả lời câu hỏi phần đọc-hiểu văn bản. * Rút kinh nghiệm: