Sáng kiến kinh nghiệm Áp dụng sơ đồ truyện vào dạy học môn làm quen văn học với trẻ mẫu giáo lớn (5-6 tuổi) - Năm học 2019-2020 - Nguyễn Thị Ngâ

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Áp dụng sơ đồ truyện vào dạy học môn làm quen văn học với trẻ mẫu giáo lớn (5-6 tuổi) - Năm học 2019-2020 - Nguyễn Thị Ngâ

1. UBND QUẬN HOÀN KIẾM TRƯỜNG MẦM NON 20/10 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Áp dụng sơ đồ truyện vào dạy học môn làm quen văn học với trẻ mẫu giáo lớn ( 5-6 tuổi) Lĩnh vực/ môn: Giáo dục mẫu giáo Cấp học: Mầm non Họ và tên: Nguyễn Thị Ngân Chức vụ: Giáo viên ĐT: 0356119546 Email: nguyenthingan0203@gmail.com Đ ơn vị công tác: Trường mầm non 20/10 Quận Hoàn Kiếm – Hà Nội Hoàn Kiếm, tháng 4 năm 2020
2. A. Đặt vấn đề Mục lục I.ĐẶT VẤN ĐỀ 2 1. Lý do chọn đề tài 2 2. Mục đích nghiên cứu: 2 3. Đối tượng nghiên cứu: 2 4. Phương pháp nghiên cứu: 2 5. Phạm vi đề tài: 2 II. GIẢI QUYẾT VÂN ĐỀ 3 1. Cơ sở lý luận 3 1. Cơ sở thực tiễn: 4 3.Các biện pháp thực hiện 7 1.Biện pháp 1: Tự học tự bồi dưỡng 7 2.Biện pháp 2: Thiết kế sơ đồ truyện 8 3. Biện pháp 3: Đưa vào kế hoạch cụ thể 10 4. Phối kết hợp với phụ huynh 14 4. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm: 15 III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 16 1. Kết luận 16 2. Kiến nghị 16 PHỤ LỤC 17 1
3. I. Đặt vấn đề: 1. Lý do chọn đề tài: Như chúng ta đều biết giáo dục mầm non là ngành học mở đầu trong hệ thống giáo dục quốc dân, chiếm vị trí quan trọng trong giáo dục Mầm non có nhiệm vụ xây dựng những cơ sở ban dầu, đặt nền móng cho việc hình thành nhân cách con người. Đồng thời mục đích của giáo dục là nhằm phát triển ở trẻ trí thông minh, ham hiểu biết, tính tích cực cho trẻ và phát triển toàn diện 5 lĩnh vực: Thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm kỹ năng xã hội, thẩm mỹ. Một trong những hoạt động giúp trẻ phát triển toàn diện cả 5 mặt thì không thể thiếu hoạt động làm quen văn học. Vậy làm thế nào để trẻ yêu thích các tác phẩm văn học, nhớ được hình ảnh bài thơ, câu chuyện và nhớ lâu hơn. Là người giáo viên tôi phải suy nghĩ, thay đổi phương pháp và hình thức dạy. tôi đã tìm tòi thiết kế sơ đồ truyện để giúp trẻ tích cực tham gia hoạt động làm quen văn học. Cùng với sự thay đổi của các bậc học trong cả nước là sử dụng, đưa các phương pháp, hình thức đổi mới, phương pháp dạy học tích cực vào hoạt động để thu hút trẻ để trẻ tiếp thu bài một cách nhẹ nhàng, hiệu quả, không gò ép. Hoạt động học của trẻ chỉ có hiệu quả khi trẻ hoạt động tích cực, chủ động, tự nguyện, tự giác tham gia vào quá trình học. Muốn được như vậy, trước hết trẻ phải hứng thú, có mong muốn được học .Với trái tim người mẹ thứ hai trong năm học 2019-2020 đã thôi thúc tôi lựa chọn thực hiện đề tài “Áp dụng sơ đồ truyện vào dạy học môn làm quen văn học cho trẻ mẫu giáo lớn( 5-6 tuổi)” 2. Mục đích nghiên cứu: - Nghiên cứu và phổ biến một số sơ đồ truyện vào giảng dạy môn làm quen văn học cho trẻ mẫu giáo lớn ( 5-6 tuổi). 3. Đối tượng nghiên cứu - Trẻ lớp mẫu giáo lớn số 4 4. Phương pháp nghiên cứu + Phương pháp điều tra, khảo sát + Phương pháp so sánh đối chiếu 2
4. + Phương pháp nghiên cứu tài liệu + Phương pháp tổng hợp, tổng kết kinh nghiệm 5. Phạm vi đề tài: Sáng kiến “ Áp dụng sơ đồ truyện vào dạy môn làm quen văn học đối với trẻ mẫu giáo lớn ( 5-6 tuổi) ”tôi đã làm từ đầu năm học( từ tháng 9 năm 2019) và kết thúc vào cuối năm( đến hết tháng 4 năm 2020) II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ: `1. Cơ sở lý luận: Độ tuổi mẫu giáo lớn là giai đoạn cuối cùng của trẻ em ở lứa tuổi mầm non. Ở giai đoạn này những cấu tạo tâm lý đặc trưng của con người đã được hình thành trước đây tiếp tục phát triển mạnh. Với sự giáo dục của người lớn, những chức năng tâm lý đó sẽ được hoàn thiện về mọi phương diện của hoạt động tâm lý. Để hoàn thành việc xây dựng những cơ sở ban đầu nhân cách của con người. Trẻ em “chóng nhớ, mau quên” nên việc cung cấp các kiến thức không phải là vấn đề quan trọng hàng đầu, kĩ năng và thái độ của trẻ khi tiếp ứng với với các vấn đề đó mới là quan trọng. Cho nên cần đổi mới cách dạy và học. Muốn đổi mới cách học phải đổi mới cách dạy, cách dạy chỉ đạo cách học. Trong đổi mới phương pháp dạy học phải có sự hợp tác của cả thầy và trò, sự phối hợp ăn nhịp hoạt động dạy và hoạt động học. Nếu trẻ không tích cực hoạt động mọi thuận lợi từ phía bên ngoài và thuận lợi về mặt sinh học đều trở nên vô tác dụng, cá nhân trẻ càng tích cực hoạt động bao nhiêu tâm lý càng phát triển bấy nhiêu và càng nhanh chóng hoàn thiện bản thân. Vì vậy việc giúp trẻ tích cực tham gia vào giờ học là rất cần thiết khi cho trẻ làm quen với tác phẩn văn học góp phần mở rộng nhận thức phát triển trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, phát triển ngôn ngữ, Quá trình dạy và học gồm hai hoạt động có quan hệ hữu cơ với nhau: Hoạt động dạy của giáo viên,hoạt động học của trẻ. Cả hai hoạt động này đều diễn ra trong quá trình dạy học và có sự đan xen với nhau, nhằm đạt được mục đích giáo dục. Hoạt động học của trẻ chỉ có hiệu quả khi trẻ hoạt động tích 3
5. cực, chủ động, tự nguyện, tự giác tham gia vào quá trình học. Muốn được như vậy, trước hết trẻ phải hứng thú, có mong muốn được học, được tham gia vào các hoạt động tìm hiểu, khám phá, lắng nghe hay thực hành. Giáo viên là người hướng dẫn trẻ cách học sao cho hiệu quả và giáo viên không còn là người thuyết giảng, giảng giải, giải thích nội dung mà là người tổ chức các hoạt động nhằm giúp trẻ tích cực trao đổi, chia sẻ với cô và bạn, biểu đạt những hiểu biết của mình bằng cách khác nhau Việc áp dụng sơ đồ truyện vào dạy trẻ sẽ giúp trẻ tích cực, hào hứng hơn bởi sơ đồ truyện chính là cái sườn,là toàn bộ cấu trúc của câu truyện sẽ giúp trẻ có một cái nhìn tổng quát toàn bộ câu truyện về phần bắt đầu câu chuyện, diễn biến, kết thúc của câu chuyện, điều đó giúp trẻ ghi nhớ tốt hơn, hiểu nhanh hơn, đặc biệt trẻ sẽ phải tự giác để tham gia xây dựng bài, nêu ý kiến của bản thân. Phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của trẻ. Giúp trẻ phát triển cách học của mình,.Phát triển những phẩm chất cá nhân như tính kiên trì, lòng nhẫn nại, ý thức tập thể. Như trước đây vẫn thực hiện dạy theo chương trình cải cách và chương trình đổi mới hình thức tổ chức giáo dục, phát huy tính tích cực của trẻ chưa cao, có lúc còn dập khuôn, máy móc. Ngày nay thực hiện chương trình GDMN mới đòi hỏi phải phát huy tính tích cực của cô và trẻ cao hơn, tổ chức tiết dạy, học phong phú hơn. Để trẻ mầm non được phát triển về mặt tư duy một cách tốt nhất, vấn đề trong giáo dục mầm non là “Dạy trẻ cái gì?” không quan trọng bằng “Dạy trẻ như thế nào?”. Việc hình thành cho một đứa trẻ các năng lực tư duy cho dù các năng lực tư duy đó không cho ra kết quả chính xác nhưng ta thấy nó còn quan trọng và cần thiết hơn nhiều việc cố nhồi nhét những kiến thức khoa học chính xác vào đầu đứa trẻ. Với những cơ sở đó chúng ta cần thực hiện tốt việc tổ chức các hoạt động học tập cũng như vui chơi , kích thích trẻ luôn tạo mọi cơ hội để trẻ phát huy tính tích cực của mình, làm hành trang chuẩn bị điều kiện cho trẻ bước vào lớp một và tham gia học tập thật tốt ở trường phổ thông sau này. 2. Cơ sở thực tiễn 4
6. * Thực trạng: Trường mầm non 20/10 có bề dày kinh nghiệm chăm sóc – nuôi dạy trẻ, liên tục làm điểm cho Quận, Sở, và Vụ GD các chương trình thí điểm. Ban Giám Hiệu nhà trường luôn quan tâm đến chất lượng đội ngũ giáo viên cũng như luôn sáng tạo những phương pháp, hình thức dạy học cho trẻ. Chính vì vậy đội ngũ giáo viên của trường luôn được cập nhật những phương pháp dạy học mới và bản thân giáo viên không ngừng học tập, nghiên cứu để có những sáng tạo, đổi mới trong quá trình dạy trẻ? Tuy nhiên thì trẻ lớp lớn khi tham gia vào hoạt động làm quen tác phẩm văn học nếu vẫn theo hình thức cũ trẻ rất nhàm chán, không hứng thú tham gia vào giờ học dẫn đến giờ học không có hiệu quả do đó tôi suy nghĩ làm thế nào để trẻ tiếp cận các tác phẩm văn học một cách nhẹ nhàng và đầy hứng thú? Rồi đổi mới hình thức và phương pháp dạy học để lôi cuốn trẻ? Làm cách nào để trẻ chủ động và mạnh dạn đưa ra ý kiến của bản thân? Nhớ được trình tự, diễn biến của câu chuyện. Nếu trẻ chỉ ngồi thụ động tiếp nhận kiến thức dẫn đến sự mệt mỏi, uể oải, chán và như vậy thì lượng kiến thức giáo viên muốn truyền đạt đến trẻ sẽ không đạt kết quả như mong đợi. Và còn là cách giáo viên cho trẻ tiếp cận những nội dung mới, bài học còn thiếu hấp dẫn, thu hút trẻ. * Thuận lợi Với đặc thù mô hình trường chất lượng cao nhà trường luôn đi đầu trong việc đổi mới giáo dục. Đặc biệt được sự quan tâm và chỉ đạo sát sao của các đồng chí trong Ban giám hiệu nhà trường luôn đề ra các biện pháp bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên cho trẻ nhằm giúp giáo viên có thêm kinh nghiệm trong việc giáo dục trẻ một cách tốt nhất, BGH luôn tạo điều kiện để cho giáo viên có những buổi kiến tập, sinh hoạt chuyên môn để giáo viên được trao đổi kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau trong giáo dục, chúng tôi được giáo viên unis giảng dạy cũng như giúp đỡ nhiệt tình, tôi đã tranh thủ hỏi giáo viên những vấn đề tôi còn chưa rõ, còn thắc mắc.Nhà trường luôn khuyến khích và động viên giáo viên sáng tạo và nâng cao tay nghề. 5
7. * Học sinh - Trẻ đi học chuyên cần, trẻ khỏe mạnh nhanh nhẹn, tích cực tham gia vào các hoạt động của lớp. - Nhiều trẻ học qua chương trình các lớp nên đa số trẻ có nề nếp thói quen tốt trong học tập, khả năng nghe, hiểu và tiếp thu rất nhanh. * Phụ huynh - Đa số phụ huynh đều là cán bộ công nhân viên có trình độ, luôn quan tâm tới việc học tập của trẻ nên tích cực phối hợp với giáo viên rèn trẻ cũng như đóng góp cho lớp nhiều nguyên vật liệu làm đồ dùng đồ chơi nhằm phục vụ cho môn học. - Phụ huynh nhiệt tình ủng hộ các đợt phát động của trường, lớp. * Khó khăn - Đối với học sinh: Mức độ nhận thức của trẻ không đồng đều, việc dạy trẻ và quản lý trẻ còn nhiều khó khăn. - Đối với phụ huynh: Do bộn bề của cuộc sống, điều kiện công tác, điều kiện làm việc nên không phải tất cả đều dành thời gian để dạy con mình Tôi đã lên kế hoạch điều tra mức độ tích cực của các cháu trong lớp qua hoạt động này và qua điều tra tôi thấy có nhiều cháu chưa chú ý vào giờ hoạt động làm quen văn học, có cháu thì chưa hiểu được nội dung, cháu thì chưa thuộc và kể lại được tác phẩm, còn có cháu thì chưa thật sự chú ý vào tác phẩm Kể từ đó tôi bắt đầu thấy băn khoăn và lo lắng, tìm tòi mình phải làm như thế nào để tạo hứng thú cho trẻ, lôi cuốn trẻ vào hoạt động này. Tôi trò chuyện và nắm bắt tâm lý của từng cháu, liệt kê số trẻ không thích hoạt động này với lý do gì ? Tại sao? Qua một thời gian ngắn tôi đã có kết quả điều tra như sau: 6
8. BẢNG THỐNG KÊ KHẢO SÁT ĐẦU NĂM TRÊN TRẺ Năm học Nội dung Tỉ lệ đạt % Đạt Chưa đạt 2019 - 2020 Mạnh dạn tự tin 45% 55% Trẻ hứng thú trong các hoạt động 52% 48% Khả năng tập chung của trẻ 55% 45% Khả năng sáng tạo của trẻ 54% 46% Trẻ nhớ, hiểu được nội dung bài thơ, 61% 39% câu truyện 3. Các biện pháp thực hiện * Biện pháp 1 :Tự học tự bồi dưỡng Xã hội càng phát triển, giáo dục đào tạo cũng phát triển theo, đòi hỏi ngày càng cao hơn phẩm chất năng lực của đội ngũ giáo viên. Tự học, tự bồi dưỡng là phương thức tốt nhất giúp người giáo viên tiến bộ, trưởng thành, có đủ phẩm chất và năng lực chuyên môn nghiệp vụ, hoàn thành nhiệm vụ giáo dục đào tạo được giao.Tự học là tự nguyện không ai bắt buộc mà chính mình tự tìm tòi , khám phá, học hỏi để hiểu biết thêm.Nhưng chính bản thân ta tự vận động , tự học thì vẫn tốt hơn . Dù có thầy hay không có thầy , ta không cần biết . Người tự học hoàn toàn làm chủ chính mình và biết mình cần gì , học gì tùy ý , muốn học lúc nào cũng được : đó là điều kiện đầu tiên rất quan trọng. Bản thân tôi cũng ý thức được điều đó, không gì bằng bản thân tự vận động, nghiên cứu, tìm hiểu trên cở sở những gì đã biết, mở rộng thêm kiến thức, học hỏi những người đi trước, những người có kinh nghiệm Phải nói rằng việc tự học hỏi, nâng cao trình độ chuyên môn ngiệp vụ cho bản thân là điều đặt lên hàng đầu đối với mỗi giáo viên. Để quá trình tự học, tự bồi dưỡng có hiệu quả cần phải biết lựa chọn các hình thức bồi dưỡng phù hợp với khả năng, sở trường của mình. Hình thức tự học, tự bồi dưỡng thông qua hoạt động cá nhân giảng dạy, nghiên cứu tài liệu, 7
9. nghiên cứu các công văn, chỉ thị, thông tư Hình thức tự học, tự bồi dưỡng qua hoạt động tập thể như tham gia các hoạt động sinh hoạt chuyên môn, qua các hoạt động chính trị, xã hội, qua đào tạo nâng chuẩn. Trong quá trình tự học, tự bồi dưỡng phải biết tự kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng. Hoạt động này giúp nhìn nhận lại những việc đã làm và chưa làm được trong quá trình tự học, tự bồi dưỡng, từ đó kịp thời điều chỉnh, bổ sung kế hoạch nhằm đạt mục tiêu bồi dưỡng.Tự học, tự bồi dưỡng được hình thành trong quá trình luyện tập kiên trì có hệ thống, trên cơ sở ý thức trách nhiệm, tính tự giác cao. Qua đó giáo viên sẽ say sưa với nội dung học tập, biến chúng thành hiểu biết và chuyển thành niềm tin, thế giới quan khoa học, luôn tạo ra được trạng thái phấn khởi, hứng thú, biết tranh thủ tận dụng có hiệu quả mọi khoảng thời gian có thể để tự học, tự nghiên cứu, luôn tìm cách hiểu sâu những nội dung đã biết và khám phá những điều chưa biết, hình thành thái độ động cơ phấn đấu đúng đắn, để hoàn thiện phẩm chất nhân cách, nâng cao năng lực, phương pháp, tác phong công tác và uy tín nghề nghiệp, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Ngoài ra qua các buổi bồi dưỡng chuyên môn do nhà trường tổ chức: Bản thân tôi ghi chép dầy đủ hay qua buổi làm chuyên môn với chuyên gia trường quốc tế Uniss: Mỗi tuần 1 lần tôi cùng các cô trong cùng chủ đề lên trao đổi chuyên môn, những gì bản thân mình vướng mắc ở đâu tôi sẽ được các chị tư vấn, giải quyết. Không những thế chuyên gia quốc tế trường uniss chia sẻ các phương pháp cũng như hình thức mới trường quốc tế Uniss mà mình có thể áp dụng được. Tôi cũng ghi lại và nghiên cứu kỹ vấn đề đổi mới để với trẻ lớp mình, mình áp dụng như thế nào cho phù hợp. Ngoài ra tôi còn tranh thủ nghiên cứu sách báo, sưu tầm các loaị tranh ảnh, xem các kênh truyền hình.Tự học qua Internet. Bất cứ thông tin gì cũng có thể truy cập Internet để tìm kiếm và có kết quả sau vài giây. Để mở rộng thêm kiến thức của mình tôi được chuyên gia của trường Unis cho một số trang mạng để vào thu thập them thông tin làm phong phú các hoạt động của trẻ như: Trang pinterest.com *Biện pháp 2: Thiết kế sơ đồ truyện 8
10. Qua các quá trình tự học, tự bồi dưỡng và bản thân được nhà trường tạo điều kiện tham gia các buổi bồi dưỡng chuyện môn với giáo viên Unis cũng như bản thân tôi hiểu rõ được trẻ lớp mình như thế nào, khả năng của các bạn ý ra sao thì tôi đã tìm được giải pháp giúp trẻ lớp tôi tích cực, chủ động tham gia vào giờ học làm quen văn học đạt hiệu quả. Tôi đã học hỏi áp dụng thành công sơ đồ truyện “Sorry” map vào dạy trẻ, tuy nhiên nếu chỉ sử dụng một hình thức sơ đồ truyện sorry map hình chữ nhật áp dụng vào tất cả các truyện thì cũng sẽ dẫn đến sự nhàm chán bởi vậy tôi cũng đã suy nghĩ và thiết kế thêm một số sơ đồ truyện trong năm học này là sơ đồ hình tròn, sơ đồ con đường, sơ đồ hình bàn tay, sơ đồ đám mây đảm bảo được sự phù hợp khả năng và sự hứng thú ở trẻ khi tham gia vào giờ học đạt hiệu quả tốt nhất. Sơ đồ hình chữ nhật: Để cũng cố sau giờ học giáo viên phát cho mỗi trẻ một sơ đồ truyện hình chữ nhật để trẻ vẽ lại câu truyện vào sơ đồ truyện theo cấu trúc của câu truyện. Trong câu chuyện có những nhân vật nào? Câu chuyện diễn ra ở đâu? Câu chuyện bắt đầu như nào? Diễn biến tiếp theo của câu chuyện và cuối cùng là kết thúc của câu chuyện. sau khi trẻ làm xong trẻ nhìn lại bài và kể lại câu chuyện cô giúp trẻ ghi lại lời kể của trẻ vào bài. Điều đó giúp trẻ có cái nhìn đầy đủ và toàn diện về tác phẩm, về những vấn đề trẻ vừa được tìm hiểu. Qua đó sẽ giúp trẻ nhớ lâu và hiểu sâu ( Ảnh 1: Sơ đồ hình chữ nhật) Sơ đồ hình con đường: Sử dụng hình thức kể chuyện trên sơ đồ mang lại hiệu quả rất cao đối với trẻ khi tham gia vào hoạt động làm quen văn học, bởi khi làm trên sơ đồ trẻ dễ dàng nhận ra được trình tự của câu chuyện, cách sắp xếp theo một trình tự bắt đầu, diễn biến, kết thúc và trẻ sẽ nhớ nội dung câu chuyện rất nhanh. Chỉ cần thay đổi các hình thức sơ đồ sẽ giúp trẻ hào hứng , không nhàm chán. (Ảnh 2: Sơ đồ con đường) Sơ đồ hình bàn tay: Để mới lạ không nhàm chán tôi lại thiết kế sơ đồ truyện hình bàn tay. Hoạt động này cũng vô cùng thú vị đối với trẻ bởi hoạt động này trẻ được tự mình tạo sơ đồ của riêng mình. Cô chuẩn bị giấy bút cho 9
11. trẻ, trẻ sẽ in hình bàn tay của mình lên giấy mỗi một ngón tay thể hiện một phần của câu chuyện . sau khi học xong trẻ sẽ nhớ lại và thể hiện câu truyện trên các đầu ngón tay và cũng như các sơ đò truyện khác sau khi làm xong cô giúp trẻ ghi lại lời kể của trẻ lên chính sơ đồ truyện trẻ vừa làm (Ảnh 3: Sơ đồ bàn tay) Sơ đồ hình tròn: Với sơ đồ hình tròn trẻ sẽ được thỏa sức sáng tạo một câu chuyện mới của cả nhóm hoặc của riêng các nhân trẻ trên tiết học kể truyện sáng tạo Hoạt động kể truyện sáng tạo nhằm nâng cao khả năng của trẻ cả về khả năng vận dụng óc sáng tạo của mình đồng thời phát triển khả năng phát triển vốn từ. cô chuẩn bị một số hình ảnh bên ngoài như hình ảnh ngôi nhà, bờ biển một số các nhân vật bố, mẹ, các con vật như thỏ, chó sói bút màu, bút dạ, hồ dán, kéo. Trẻ sẽ cùng nhau kể chuyện trên chính những hình ảnh cô chuẩn bị và trẻ lựa chọn hoặc vẽ thêm các tình tiết câu chuyện. Trẻ sẽ dán hình ảnh vào sơ đồ hình tròn và thể hiện đủ các phần của câu chuyện câu chuyện bắt đầu như thế nào, tiếp theo ra sao và kết thúc như thế nào?. Với hoạt động này trẻ sẽ phát tích cực khả năng làm việc nhóm. (Ảnh 4: Sơ đồ vòng tròn) Sơ đồ đám mây: Với sơ đồ hình đám mây cũng không khác gì mấy so với sơ đồ ngón tay, tuy nhiên nó lại hiệu quả bởi trẻ sẽ thấy thú vị, không nhàm chán với hình thức mới. Mỗi một vòng tròn trên đám mây thể hiện từng nội dung của câu truyện. ( Ảnh 5: Sơ đồ đám mây) *Biện pháp 3: Đưa vào thực hiện cụ thể Ngôn ngữ của trẻ phát triển tốt sẽ giúp nhận thức và giao tiếp tốt góp phần hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. Thiết kế sơ đồ truyện để áp dụng vào dạy cho trẻ mục đích là giúp trẻ nắm bắt được bối cảnh, nhân vật, diễn biến và kết thúc của câu chuyện để tránh sự nhàm chán Quá trình cho trẻ làm quen văn học dựa vào 2 hình thức đó là: Trong giờ học và các hoạt động ngoài giờ học *Trong giờ học: 10
12. Ngay từ đầu năm học tôi cùng giáo viên trong lớp đã nghiên cứu, học hỏi trau dồi kiến thức để đổi mới, sáng tạo phương pháp, hình thức tổ chức bộ môn văn học giúp trẻ hào hứng, tích cực tham gia vào hoạt động qua đó tạo cơ hội cho trẻ phát triển ngôn ngữ tốt nhất. Để trẻ hứng thú với các tác phẩm văn học tôi luôn luôn phải tìm ra những hình thức mới, cách tiếp cận mới cho trẻ khi làm quen với văn học tránh sự lặp đi lặp lại nhàm chán. Việc nghiên cứu và thử nghiệm các hình thức này được diễn ra xong xong trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Các tác phẩm văn học cho trẻ cho trẻ làm quen trong hoạt động này thường nằm trong chương trình, có nội dung phù hợp với chủ đề đang thực hiện, thời gian hoạt động này thường không nhiều vì vậy trong giờ hoạt động này tôi sử dụng rất nhiều các hình thức khác nhau để gây hứng thú cho trẻ,giúp trẻ nhanh chóng hiểu nội dung, nhớ chuyện,thuộc thơ và đọc kể diễn cảm. Trong chủ đề Ánh sáng. Với truyện“ nàng tiên bóng đêm” áp dụng sơ đồ hình chữ nhật để dạy trẻ. Cô kể kết hợp cho trẻ dự đoán tình tiết diễn ra tiếp theo của câu chuyện. Một trong những phương pháp mà tôi áp dụng thành công đó là đưa tất cả những vấn đề chính cần tìm hiếu về câu chuyện “ Nàng tiên bóng đêm” lên khổ giấy a0 để trẻ cùng suy ngẫm và vẽ lại. (Ảnh 6: Tất cả nội dung trẻ tìm hiểu trên khổ giấy Ao) Cách làm này hiệu quả, giúp cho 100% trẻ đều được tham gia vào hoạt động, chủ động trong suy nghĩ, có những câu hỏi giáo viên đưa ra để trẻ dự đoán chứ không nói trước kết quả hoặc đưa ra những câu hỏi mở để trẻ suy nghĩ, đặt câu hỏi và thảo luận: Sau khi nghe truyện cháu có thể đặt tên câu chuyện là gì? Câu chuyện diễn ra như thế nào? Cháu muốn biết điều gì qua câu chuyện? Cháu có cảm nhận như thế nào sau khi nghe câu chuyện? ( Ảnh 7: Trẻ tự tay vẽ dán nội dung tìm hiểu của mình lên ) 11
13. Tất cả đều được giáo viên ghi chép cùng trẻ thể hiện qua hình ảnh trẻ vẽ lại cũng như trẻ sao chép lại. Hoạt động này không chỉ diễn ra trong một ngày mà còn thực hiện ở những ngày tiếp theo nên trẻ có nhiều thời gian dành cho những vấn đề trẻ quan tâm. ( Ảnh 8: Giáo viên ghi chép suy nghĩ của trẻ) Với sơ đồ con đường tôi chọn mục tiêu mới đưa vào dạy trẻ nhằm giúp trẻ mở rộng kiến thức và kích thích sự tò mò, tích thú với hoạt động. ví dụ: Tôi lựa chọn mục tiêu: Nhận biết phần mở đầu – kết thúc câu chuyện. Với hoạt động “ dạy trẻ nhận biêt phần mở đầu, cao trào, kết thúc của câu chuyện”. Tôi đã sử dụng mũ đóng kịch biểu thị cho các nhân vật trong chuyện. tôi lựa chon các nhân vật trong các câu chuyện khác nhau. 1 số trẻ đeo mũ và các trẻ phía dưới sẽ đặt câu hỏi cho các bạn trên để tìm ra 1 trong số các nhân vật trên có trong câu chuyện nào. Chẳng hạn nhân vật gấu, nhân vật thỏ, hươu trẻ đặt câu hỏi : Bạn có phải là nhân vật trong truyện không? Bạn của bạn có phải là thỏ trắng không? trẻ sẽ có cơ hội bộc lộ khả năng nói cũng như trẻ sẽ được mở rộng vốn từ của mình. Để tìm ra 1 trong số các nhân vật đó là ai? Trong câu chuyện nào. Từ đó tôi giúp trẻ nhận ra các phần của câu chuyện dựa vào tác phẩm “ Món quà của cô giáo”. Để giúp trẻ hiêu sâu và thích thú với hoạt động tôi lồng ghép các hình thức khác nhau xen kẽ lẫn nhau . Phần mở đầu của câu chuyện cho biết trong câu chuyện có ai? Câu chuyện diễn ra ở đâu? Khi nào? Tôi sử dụng bộ thẻ ai? ở đâu? Khi nào? dính lên bảng giúp trẻ tri giác nhìn vào chữ nhận ra phần mở đầu sau đó tôi tiếp tục sử dụng sơ đồ con đường và trẻ nhận xét con đường xác định phần mở đầu nằm ở vị trí nào trên con đường đó, mục đích tôi sử dụng từ đi kèm với hình ảnh để giúp trẻ hiểu sâu hơn và trẻ mẫu giáo chưa biết đọc vậy khi nhìn vào hình ảnh đi kèm với từ trẻ sẽ dễ dàng nhận ra và đọc được từ lên. Khi trẻ đã nhận ra được các phần của câu chuyện tôi cho trẻ làm việc theo nhóm, mỗi nhóm một bộ tranh minh họa câu chuyện “ Bác gấu đen và hai chú thỏ” trẻ sẽ phải thảo luận, nhớ lại nội dung câu chuyện và lựa chọn các bức tranh minh họa cho từng phần, lúc này trẻ sẽ phải làm việc theo 12
14. nhóm để cùng nhau nhớ lại nội dung câu chuyện và lựa chọn các bức tranh minh họa cho các phần đồng thời các nhóm giải thích vì sao lại lựa chọn như vậy. Tôi nhận thấy việc lựa chon mục tiêu mới đưa vào dạy trẻ trẻ rất hào hứng và tích cực tham gia giờ học. Qua hoạt động đó tôi càng muốn mình phải học hỏi để lựa chọn được các hoạt động mới đưa vào dạy trẻ. (Ảnh 9+10: Sơ đồ con đường) Trong chủ đề Thực vật tôi áp dụng sơ đồ bàn tay vào câu chuyện “ Jask và cây đậu thần” . Ở đây trẻ sẽ tự tạo sơ đồ bàn tay bằng cách tôi hướng dẫn trẻ in hình bàn tay lên giấy, Mỗi ngón tay tương ứng với từng nội dung câu chuyện. Ngón cái thể hiện phần bối cảnh diễn ra ở nhà Jask, ngón chỏ thể hiện các nhân vật trong chuyện: Có Jask, mẹ jask, người khổng lồ và vợ người khổng lồ, ông lão. Ngón giữa thể hiện phần bắt đầu của câu chuyện , ngón tiếp theo thể hiện diễn biến tiếp của câu chuyện và ngón út thể hiện phần kết thúc của câu chuyện. Trẻ sẽ vẽ minh họa lại vào từng ngón tay theo trình tự câu chuyện và giáo viên sẽ ghi lại lời kể của trẻ trên sơ đồ đó (Ảnh 10: Sản phẩm của trẻ sau khi hoàn thiện sơ đồ bàn tay) Với sơ đồ vòng tròn tôi áp dụng vào các giờ học kể chyện sáng tạo. Ở đây trẻ có thể tự lựa chọn các hình ảnh, đồ vật, đồ chơi có sẵn hoặc các đồ dùng cô đã chuẩn bị, trẻ có thể làm việc cá nhân hoặc làm việc theo nhóm. Trẻ vẽ hoặc đặt các đồ dùng vào sơ đồ và kể chuyện sáng tạo theo khả năng của trẻ đảm bảo đầy đủ các phần của câu truyện bắt đầu, diễn biến và kết thúc của câu chuyện. Ảnh 11: Trẻ hoạt động nhóm trên sơ đồ vòng tròn Với sơ đồ đám mây đây là một hình thức khác tôi lựa chọn để dạy trẻ nhằm tạo ra sự mới lạ, trẻ hứng thú và hòa hứng khi tham gia vào hoạt động. Mỗi một hình vòm của đám mây cũng thể hiện đầy đủ cấu trúc một câu chuyện. Tôi nhận thấy rằng nếu không thay đổi, làm mới các biện pháp và hình thức dạy học khác nhau, trẻ sẽ không hứng thú trong giờ học và sẽ không đạt hiệu quả cao trong giờ dạy. Cùng với đó khả năng tiếp thu của trẻ cũng sẽ hạn chế và trẻ sẽ có phản ứng: Chán học, gây mất trật tự trong lớp học. Chính vì vậy 13
15. với từng bài dạy, thể loại tôi đưa ra hệ thống câu hỏi đã chuẩn bị có tính lôgic, để đàm thoại với trẻ một cách sôi nổi theo phương châm: “Lấy trẻ làm trung tâm” để phát huy trí tưởng tượng, những cảm xúc của trẻ, tình liên hệ thực tiễn, sáng tạo phù hợp với từng nội dung của bài mà trẻ không bị áp đặt một cách gò bó. Hình thức học có thể áp dụng trên tất cả các tiết học * Ngoài giờ học: Việc cho trẻ làm quen với văn học có thể tiến hành ở mọi lúc mọi nơi. - Trong giờ đón trẻ: Khi trẻ đến lớp trẻ có thể lấy sơ đồ truyện của trẻ đã làm xong ra để xem và kể lại câu chuyện cho các bạn nghe. Hoặc trẻ cũng có thể lấy sơ đồ truyện ra và vẽ một câu truyện mà trẻ biết trên sơ đồ truyện cô đã thiết kế để vẽ không nhất thiết câu chuyện cô đã dạy trẻ - Giờ chơi góc: Nhằm ôn luyện, củng cố cô chuẩn bị sơ đồ truyện trong góc sách truyện. Ở góc này tôi sẽ chuẩn bị sơ đồ truyện cho trẻ. Sau khi trẻ vẽ xong câu truyện trên sơ đồ và kể lại thì tiếp theo trẻ có thể sử dụng thêm các khung rối để kể lại câu chuyện đó ( Ảnh 12: Trẻ kể chuyện trên khung rối) - Hoat động chiều: Trẻ cũng được tự lựa chọn góc chơi. Tôi sẽ động viên và khích lệ những trẻ học còn chậm hơn các bạn, tối giúp trẻ hiểu hoàn thành tốt bài của trẻ đối với những trẻ chưa làm xong. * Biện pháp 4: Phối kết hợp với phụ huynh - Ngoài việc cô giáo cung cấp kiến thức cho trẻ ở trên lớp thì việc kết hợp với gia đình là không thể thiếu được, đây là cơ sở chủ yếu để rèn kỹ năng cho trẻ, chính vì vậy ngay từ đầu năm học tôi đã tổ chức họp phụ huynh học sinh, để tuyên truyền tầm quan trọng của việc tổ chức tổ chức giáo dục làm quen văn học cho trẻ, qua đó phụ huynh có thêm hiểu biết, quan tâm đến việc phối hợp với cô giáo để cùng dạy trẻ. - Để giúp trẻ ôn luyện ngoài giờ học trên lớp tôi đã chụp lại tất cả hình ảnh trẻ hoạt động trên lớp đưa lên trang cá nhân của lớp để phụ huynh theo dõi nắm bắt được xem hôm nay con mình học bài gì và học như thế nào. Qua đó phụ huynh 14
16. ở nhà cũng sẽ có những câu hỏi để trẻ nói lại những điều trẻ học được điều đó vừa tăng khả năng ghi nhớ vừa phát triển ngôn ngữ ở trẻ. - Qua giờ trả trẻ: Tôi gửi phụ huynh bài của trẻ khi trẻ kể lại câu chuyện trên sơ đồ để về nhà cha mẹ ôn luyện lại câu chuyện cùng con. Và tôi còn hướng dẫn phụ huynh cách sử dụng sơ đồ truyện như thế nào để với câu chuyện nào trẻ biết, bố mẹ kể cho trẻ thì trẻ đều thực hiện vẽ lại câu truyện đó trên sơ đồ truyện để tăng khả năng ghi nhớ, tăng vốn từ cũng như phát triển ngôn ngữ ở trẻ 4. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm: Sau gần một năm đi sâu nghiên cứu và áp dụng đề tài này vào thực tế vào dạy trẻ mẫu giáo lớn (5-6 tuổi) tại lớp mình , tôi đã thu được kết quả như sau: - Trẻ có nhiều chuyển biến trong nhận thức, trẻ hứng thú hơn với hoạt động học phát triển khả năng tư duy, tập chung chú ý, sức sáng tạo của trẻ bởi học qua sơ đồ truyện trẻ sẽ được nhìn lại toàn bộ câu truyện đã hoc trên sơ đồ 1 cách cụ thể nhất, hơn nữa trẻ cũng được tự thay mình thể hiện trên sơ đồ đó nên trẻ vô cùng thích thú, chiều bố mẹ đón trẻ trẻ còn gọi bố mẹ vào để giới thiệu những gì ình làm được. Điều đó khiến phụ huynh cũng cảm thấy tuyệt vời bởi con tiến bộ - Giáo viên có dịp phát huy khả năng sáng tạo trong lựa chọn và tổ chức các hoạt động giúp hoạt động học đạt kết quả cao hơn. - 100% trẻ được tham gia vào các hoạt động . - Chất lượng học tập của trẻ được nâng cao rõ rệt so với đầu năm. Cụ thể như sau: BẢNG THỐNG KÊ KHẢO SÁT ĐẦU NĂM TRÊN TRẺ Năm học Nội dung Tỉ lệ đạt % Đạt Chưa đạt 2019 - 2020 Mạnh dạn tự tin 90% 10% Trẻ hứng thú trong các hoạt động 98% 2% Khả năng tập chung của trẻ 95% 5% 15
17. Khả năng sáng tạo của trẻ 90% 10% Trẻ nhớ, hiểu được nội dung bài thơ, 91% 9% câu truyện Trẻ đạt được kết quả này không những giúp tôi hoàn thành được nhiệm vụ năm học mà còn có ý nghĩa: tư duy tốt hơn, ngôn ngữ mạch lạc. Trẻ trở nên mạnh dạn, tự tin, hứng thú tham gia vào mọi hoạt động. Đây là một điều vô cùng phấn khởi và nó sẽ khích lệ tôi trong những năm công tác tiếp theo III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 1. Kết luận Nhằm nâng cao chất lượng toàn diện trường (lớp), trường mầm non 20/10 không ngừng đổi mới hình thức giáo dục và chất lượng dạy và học của cô và trẻ để đáp ứng được mô hình trường mầm non chất lượng cao.Tôi cũng như giáo viên trong trường không ngừng học hỏi, nâng cao trình độ chuyên môn với mong muốn và hy vọng tìm tòi, sáng tạo, học hỏi để có những phương pháp dạy học mới thật sự lôi cuốn trẻ vào các hoạt động ở lớp, ở trường.Để giúp trẻ hứng thú với các hoạt động giáo viên cần nắm vững đặc điểm tâm lí của trẻ từ đó có những biện pháp phù hợp. Qua việc áp dụng sơ đồ truyện vào dạy học môn làm quen văn học đối với trẻ mẫu giáo lớn ( 5-6 tuổi)” bản thân rút ra được những kinh nghiệm sau: + Giáo viên luôn luôn trau dồi, tích cực họ hỏi để nâng cao trình độ chuyện môn + Cô giáo, cha mẹ hãy dành thời gian mỗi ngày để kể cho trẻ nghe những câu chuyện, dành thời gian trò chuyện với con trẻ vì chuyện là kho báu của dân tộc. 2. Đề xuất - Tạo điều kiện nhiều hơn nữa cho giáo viên nói chung đặc biệt giáo viên trẻ nói riêng được tham gia các buổi bồi dưỡng chuyên môn, tham gia dự các giờ dạy tốt của đồng nghiêp để giáo viên có nhiều cơ hội học hỏi, lĩnh hội trau dồi kiến thức - Để thực hiện được sáng kiến kinh nghiệm này, mong lãnh đạo trường cung cấp thiết bị máy in màu, cung cấp thêm sách và truyện tranh to 16
18. PHỤ LỤC Ảnh minh họa Cao trào Diễn biến Diễn biến Mở đầu Kết thúc Ảnh 1 Ảnh 2 Ảnh 3 Ảnh 4 Ảnh 5 Ảnh 6 17
19. Ảnh 7 Ảnh 8 Ảnh 9 Ảnh 10 18
20. Ảnh 11 Ảnh 12 Ảnh 13 Ảnh 14 19